کوچک اما سپید | فیلم اولی‌ها می‌تازانند

تاریخچه جشنواره

جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم فجر، مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی جایگزین جشنواره‌ی بین‌المللی فیلم تهران شد. اولین دوره‌ی جشنواره در سال ۱۳۶۱ به دبیری حسین وخشوری و با حضور ۴۱ فیلم در سه بخش مسابقه‌ی آماتور، فیلم‌های حرفه‌ای و بخش جنبی برگزار شد. با توجه به این که کشور در آن سال‌ها درگیر جنگ بود، جشنواره توانست شور و حال بسیار ویژه‌ای در کشور به وجود آورد. مجری برگزاری جشنواره بنیاد سینمایی فارابی بود و وزارت ارشاد تنها به صورت ناظر همراه این جشنواره بود.

از آن سال‌ها تا حالا، اتفاقات زیادی برای جشنواره افتاده است. اتفاقات خوب و بد که فضای جامعه و جشنواره را تحت تاثیر قرار داده‌اند. اما چیزی که واضح است، سینما دوستان همواره و با وجود تمام مشکلات و انتقادات، پای جشنواره ایستاده اند و تلاش کرده‌اند تا سال به سال جشنواره‌ی بهتری داشته باشیم.

سیمرغ برای بار چهل ودوم به پرواز در آمد

فراخوان شرکت در چهل و دومین دوره‌ی جشنواره در ۳۱ شهریورماه سال ۱۴۰۲ برگزار شد.

مهلت ارسال آثار ۳۰ آبان به پایان رسید و به گفته‌ی مجتبی امینی، دبیر جشنواره، بیش از ۱۰۰ اثر برای شرکت در مسابقه ثبت‌نام کردند.

نهایتا در عصر روز چهارشنبه ۵ بهمن ماه اسامی ۲۴ فیلم بخش مسابقه اعلام شد. فیلم‌ها در بخش ملی و بین‌المللی با هم رقابت کردند. بخش ملی مسابقه شامل سودای سیمرغ، نگاه نو، آثار مستند سینمایی و هنر و تجربه بود.

نهایتا ۲۲ فیلم در بخش سودای سیمرغ با یکدیگر به رقابت پرداختند. ۸ فیلم در ژانر درام، ۶ فیلم دفاع مقدسی و جنگی، ۳ فیلم از تاریخ معاصر ایران و ۵ فیلم در ژانرهای کمدی، تاریخ اسلام، کودک و ورزشی ترکیب فیلم‌های بخش سودای سیمرغ را تشکیل می‌دادند. ترکیبی متفاوت که جشنواره‌ی امسال را از نظر تنوع ژانر و کمی، کاملاً قابل دفاع کرده بود.

شاید بد نباشد که به ترین‌های جشنواره نگاهی بیندازیم:

ترین‌های جشنواره

• * بر اساس مشاهدات عینی خبرنگاران، پر تشویق‌ترین فیلم امسال، فیلم «مجنون» اثر مهدی شاه‌محمدی بود. این فیلم به بخشی از زندگی شهیدان مهدی و مجید زیدالدین می‌پرداخت. فیلم‌های «پرویزخان»، «باغ کیانوش»، «احمد» و «تمساح خونی» نیز در رده‌های بعدی پر تشویق‌ترین فیلم‌ها قرار می‌گیرند.

• * پرکارترین بازیگران جشنواره، روح‌الله زمانی و عباس جمشیدی فر بودند که هرکدام در ۳ فیلم حضور پیدا کرده بودند.
• * پرکارترین چهره‌ی جشنواره، آهنگساز فیلم «موقعیت مهدی»، مسعود سخاوت‌دوست بود که برای ۹ فیلم آهنگسازی کرد.

• * پرستاره‌ترین فیلم جشنواره، «صبحانه با زرافه‌ها» اثر سروش صحت بود که با استقبال بینظیر تماشاگران هم روبه‌رو شد. بازیگرانی همچون بهرام رادان، پژمان جمشیدی، هادی حجازی‌فر، هوتن شکیبا و بیژن بنفشه‌خواه از جمله حاضران در این فیلم بودند. این فیلم مورد بی توجهی و بی‌مهری از سوی هیئت داوران قرار گرفت.

• * بحث‌برانگیزترین فیلم این دوره، «بی‌بدن» اثر مرتضی علیزاده بود. این فیلم قبل از شروع و حین برگزاری جشنواره حواشی و صحبت‌های زیادی را به همراه داشت. هیئت انتخاب بعد از پایان جشنواره به اشتباه خود اعتراف کردند و از عوامل کار بابت انتخاب نکردن فیلمشان در بخش «سودای سیمرغ» عذرخواهی کردند.

• * لقب کنجکاوی برانگیزترین فیلم جشنواره به «تمساح خونی» اولین ساخته‌ی بازیگر محبوب سینمای ایران، جواد عزتی تعلق می‌گیرد. این فیلم بسیار خوش‌ریتم، سرگرم‌کننده و شریف است. در اکران نوروزی حتماً تماشایش کنید.

• * «غیرمنتظره» یک توصیف مثبت است. فیلمی که کسی برای استقبال، موفقیت و کیفیتش پیش‌بینی نکرده ولی بهتر از آن چیزی می‌شود که کسی فکرش را هم نمی‌کند. از این فیلم‌ها در جشنواره فجر پیدا می‌شود و معمولاً برای کارگردانانی است که فیلم‌های اولیه‌شان را روانه جشنواره کرده‌اند. مثل فیلم «علفزار»، «شنای پروانه» و از همه بهتر و مهمتر، «موقعیت مهدی» که در دوره‌های قبلی جشنواره فجر غیرمنتظره بود و جزو بهترین‌ها قرار گرفت. امسال هم فیلم «باغ کیانوش» با بازیگرانی نوجوان و داستانی پرکشش و جذاب، غیرمنتظره‌ترین فیلم جشنواره فجر ۱۴۰۲ بود. آنچه که ناگفته نماند، فیلم بسیار خوب «پرویزخان»، اولین ساخته‌ی علی ثقفی، هم در رتبه‌ی دوم غیرمنتظره‌ها قرار می‌گیرد. همچنین، جایزه‌نگرفتن آقای پور صمیمی شاید غیرمنتظره‌ترین اتفاق جشنواره و نادرست‌ترین تصمیم هیئت داوران بود.

پرده‌ آخر

در نهایت می‌توان گفت جشنواره‌ی امسال از نظر کیفیت، جشنواره‌ی متوسطی بود. بعید است هیچکدام از فیلم‌های جشنواره در حافظه‌ی جمعی ایرانیان باقی بمانند و ماندگار شوند.

دوری گزینی چهره‌ها از جشنواره در کنار معایبش، محاسنی هم داشت. از جمله دیده شدن نسل جوان و ستارگان و آینده‌سازان سینمای ایران. کسانی که سال‌های سال برای ما خاطره ساختند؛ دیگر به آخرین روزهای هنری خود نزدیک می‌شوند. وقتش بود که خون تازه به سینمای ایران تزریق شود. ( بماند این مورد هم بحث مفصلی می‌طلبد که انشاءالله در آینده به آن خواهیم پرداخت)

حال سینمای ایران بیش از پیش نیازمند حمایت دوستداران سینماست تا بتواند همچون اواخر دهه‌های چهل و پنجاه، دهه‌های شصت و هفتاد و سال‌های نه چندان دور دهه هشتاد و اوایل دهه نود، محکم و استوار روی پای خود بایستد.

نویسنده: کوشا ساسانیان