دربارۀ «کمبود آهن» و نکات مهمی که خانم‌ها باید بدانند

کم‌خونی ناشی از فقر آهن یکی از رایج‌ترین مشکل تغذیه‌های در جهان است که در حال حاضر بیشتر از 17 درصد از زنان پیش از سن یائسگی و 10 درصد از کودکان در ایالات‌متحده با این مشکل مواجه هستند. معمولا عدم مصرف مواد غذایی حاوی آهن، از دست دادن خون و یا بروز مشکل در جذب این ماده ضروری، از رایج‌ترین دلایل کمبود آهن محسوب می‌شوند. از طرف دیگر خانم‌ها در سنین باروری به دلیل قاعدگی بیشتر در معرض کمبود آهن قرار دارند و در بسیاری از مواقع لازم است از قرص‌ها و مکمل‌های آهن برای رفع این مشکل استفاده کنند.

باید بدانید که آهن یک ماده معدنی ضروری برای ساخت هموگلوبین خون است. زمانی که بدن با کمبود آهن روبرو شود، نمی‌تواند به مقدار کافی هموگلوبین تولید کند و در نتیجه با کم‌خونی و کمبود اکسیژن روبرو می‌شود. هر چند که کمبود آهن یک بیماری بسیار شایع در خانم‌ها است، اما بسیاری از افراد تا سال‌ها از آن بی‌خبر هستند و تنها برخی از علائم آزاردهنده آن را تحمل می‌کنند. در این مقاله می‌توانید با نکاتی کاربردی در مورد علائم کم خونی و روش‌های درمان آن آشنا شوید.

با علائم فقر آهن آشنا شوید

کم‌خونی ناشی از فقر آهن در بسیاری از خانم‌ها ناشناخته است و در بسیاری از مواقع تا زمانی که فرد آزمایش خون ندهد، از این مشکل مطلع نمی‌شود. معمولا افرادی که به کمبود آهن مبتلا هستند، علائم خاصی را تجربه می‌کنند. احساس خستگی دائم، رنگ‌پریدگی و همچنین سبکی سر از رایج‌ترین علائم کمبود آهن در خانم‌ها محسوب می‌شود. اما علائم فقر آهن تنها به همین چند مورد ختم نمی‌شود. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم کمبود آهن در خانم‌ها آشنا شوید.

• خستگی
• ضعف
• رنگ‌پریدگی
• درد قفسه سینه
• تنگی نفس
• ضربان قلب سریع
• سردرد
• سرگیجه یا سبکی سر
• سرد بودن دست و پا
• التهاب یا درد زبان
• ناخن‌های شکننده
• کاهش اشتها
• میل به خوردن موادی مثل یخ، خاک یا نشاسته

چرا کم‌خونی در خانم‌ها شایع‌تر است؟

بارداری، خونریزی‌های قاعدگی، فیبروم‌های رحمی و آندومتریوز (endometriosis) از رایج‌ترین عواملی هستند که موجب افزایش کمبود آهن در خانم‌ها می‌شوند. بسیاری از خانم‌ها خونریزی‌های شدیدی را در دوران قاعدگی تجربه می‌کنند. طبق اظهارات مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) زمانی که خونریزی قاعدگی بیشتر از 4 تا 5 روز طول بکشید و مقدار خون از دست رفته بیشتر از 2 تا 3 قاشق باشد، حجم خونریزی بیشتر از حالت معمول است. یکی از مهم‌ترین دلایل خونریزی‌های شدید در قاعدگی ابتلا به فیبروم‌های رحمی است که معمولا هیچ علامت خاص دیگری ندارند و تنها منجر به افزایش خونریزی در دوره قاعدگی می‌شوند.

علت کمبود آهن در خانم‌ها چیست؟

زنان در سنین باروری بیشتر در معرض کمبود آهن قرار دارند و علت آن نیز از دست دادن خون در دوران قاعدگی است. اما کمبود آهن تنها به همین مساله خلاصه نمی‌شود و دلایل متفاوتی دارد. در ادامه به رایج‌ترین دلایل فقر آهن اشاره شده است.

• از دست دادن خون
• رژیم غذایی نامناسب
• ناتوانی در جذب آهن
• بارداری
• قاعدگی شدید
• خونریزی داخلی
• سلیاک یا اختلالات روده
• گیاه‌خواری
• اهدای خون به صورت مکرر
• عوامل ژنتیکی
• بیماری‌های خاص مثل هموفیلی

درمان کمبود آهن چگونه است؟

کمبود آهن یعنی بدن شما به آهن کافی برای انتقال اکسیژن از طریق خون دسترسی ندارد. آهن یک ماده معدنی ضروری برای متابولیسم عضلانی، رشد سلول‌های عصبی، عملکرد سلولی و سنتز پروتئین‌ها است و فقر آهن موجب ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی اندام‌های حیاتی بدن می‌شود.

نحوه درمان کمبود آهن قبل از هر چیزی به شدت این مشکل و همچنین علت بروز آن بستگی دارد. در اکثر مواقع کمبود آهن به دلیل پیروی از یک رژیم غذایی نامناسب و یا مشکل در جذب آهن ایجاد می‌شود. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین روش‌های درمان فقر آهن آشنا شوید.

مصرف قرص آهن

قرص آهن به بازیابی سطح آهن در بدن کمک می‌کند و یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان فقر آهن است. بهتر است این قرص به صورت ناشتا یا با معده خالی مصرف شود تا بهتر جذب شود. در صورتی که به مشکلات معده مبتلا هستید، بهتر است این قرص را همراه با غذا میل کنید. به خاطر داشته باشید که مصرف مکمل‌های آهن موجب یبوست و سیاه شدن مدفوع می‌شود.

رژیم غذایی برای درمان کمبود آهن

بهترین روش تامین آهن خون مصرف غذاهای حاوی آهن است. غذاهایی مثل گوشت قرمز، سبزیجات تیره و برگ‌دار، عدس، میوه‌های خشک، آجیل و غلات غنی‌شده با آهن بهترین منابع آهن هستند. به یاد داشته باشید که ویتامین C به جذب آهن در بدن کمک می‌کند. بنابراین برای این که آهن بهتر در بدن شما جذب شود، بهتر است در کنار این غذاها از یک لیوان آب پرتقال تازه یا مرکبات استفاده کنید.

درمان بیماری‌های زمینه‌ای

در بسیاری از مواقع کمبود آهن با رژیم غذایی یا مصرف مکمل‌ها به درستی درمان نمی‌شود. زمانی که به بیماری خاصی مبتلا هستید و یا در دوره قاعدگی خونریزی‌های شدیدی را تجربه می‌کنید، بهتر است برای درمان این مشکلات به صورت جدی اقدام کنید. گاهی اوقات برای درمان کمبود آهن و خونریزی‌های شدید لازم است فرد تحت عمل جراحی قرار بگیرید و یا در برخی مواقع که فقر آهن بسیار شدید است، پزشک از تزریق گلبول‌های قرمز و آهن وریدی برای درمان استفاده می‌کند.

چطور از کمبود آهن جلوگیری کنیم؟

بهترین روش برای جلوگیری از کمبود آهن مصرف غذاهای سرشار از آهن در کنار ویتامین C است. این کار موجب جذب سریع آهن و کاهش علائم فقر آهن می‌شود.

• غذاهای سرشار از ویتامین C
• غذاهای سرشار از آهن
• میوه‌هایی مثل پرتقال، نارنگی، گریپ‌فروت، توت‌فرنگی، آناناس، پاپایا، کیوی، خربزه و انبه
• گوشت قرمز و مرغ
• کلم بروکلی
• کدو حلوایی
• فلفل دلمه‌ای سبز و قرمز
• برگ‌های سبز مثل اسفناج
• بروکسل
• کشمش و میوه‌های خشک‌شده
• گل کلم
• تخم‌مرغ
• گوجه‌فرنگی
• غذاهای دریایی مثل ماهی، میگو و صدف
• سبزیجات برگ‌دار
• غلات غنی‌شده با آهن

با عوارض کمبود آهن آشنا شوید

در صورتی که کم‌خونی ناشی از فقر آهن درمان نشود، ممکن است فرد با عوارضی مثل بیماری‌های قلبی، مشکلات رشد و همچنین مشکلات بارداری مواجه شود. در صورتی که مشکوک به کم‌خونی هستید و یا علائم کم‌خونی را به‌نوعی تجربه می‌کنید، بهتر است هر چه سریع‌تر آزمایش خون بدهید و با یک پزشک متخصص در مورد این موضوع صحبت کنید.

نکاتی که باید در مورد کمبود آهن در خانم‌ها بدانید

• مصرف قرص آهن در بسیاری از افراد موجب ایجاد حالت تهوع و معده درد می‌شود. در صورتی که شما هم با چنین مشکلی مواجه می‌شوید، بهتر است قرص آهن را بین غذا و یا بعد از آن مصرف کنید.
• بعد از مصرف لبنیات و آنتی‌اسیدها باید 2 ساعت صبر کنید و بعد قرص آهن را میل کنید تا بهتر جذب بدن شود.
• بهتر است همراه با قرص آن قرص ویتامین C یا یک میوه یا نوشیدنی سرشار از ویتامین C مصرف کنید تا آهن سریع‌تر جذب شود.
• برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف قرص آهن به صورت یک روز در میان جذب بالاتری نسبت به مصرف روزانه آن دارد.
• کافئین جذب آهن را کاهش می‌دهد، از همین رو بعد از مصرف قرص آهن تا چند ساعت از نوشیدنی‌های کافئین‌دار استفاده نکنید.
• اگر در دوره قاعدگی خونریزی شما بیش از حد زیاد است و یا بیشتر از 5 روز طول می‌کشد، بهتر است در این مورد با پزشک مشورت کنید.
• اگر علائم فقر آهن را تنها در قاعدگی تجربه می‌کنید، با پزشک مشورت کنید و در صورت نیاز از چند روز قبل از شروع قاعدگی قرص آهن مصرف کنید.

سخن پایانی

کمبود آهن در خانم‌ها بسیار رایج است و می‌تواند روی کیفیت زندگی روزمره و همچنین بارداری تاثیر بگذارد. اگر شما هم علائم فقر آهن را تجربه می‌کنید، خونریزی شدیدی در دوره قاعدگی دارید و یا به بیماری‌های خاص ژنتیکی مرتبط با خون مبتلا هستید، می‌توانید همین حالا از یکی از متخصصین داخلی یا بیماری‌های خونی در درمانکده کمک بگیرید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از هر نقطه از دنیا با بهترین متخصصین سطح کشور به صورت اینترنتی ارتباط برقرار کنید و در سریع‌ترین زمان ممکن مشکلات و بیماری‌های خود را درمان کنید.

منابع: ovationobgyn | healthline | healthline2