هـوش مـصـنـوعـی و آیـنـده هـنـرِ انـیـمـیـشـن

سلام،
هشت سال پیش انیمیشن کوتاه جالبی دیدم. این انیمیشن که به سفارش «گاردین» ساخته شده بود آینده‌‌ دوری را روایت می‌کرد که در آن همه شغل‌های جهان به طور کامل توسط ماشین‌ها تصاحب شده بود. در آن زمان برای اکثریت ما، این انیمیشن و داستان‌هایی شبیه به آن فقط قصه‌هایی علمی-تخیلی به نظر می‌آمدند. اما حالا دو-سه سالی است که هوش مصنوعی با قابلیت‌های عجیب و غریبش همه توجهات را به خودش جلب کرده، و خیلی از مردم را به این فکر انداخته که شاید با از دست دادن شغلشان فاصله زیادی نداشته باشند.
هوش مصنوعی هر روز جنبه‌های جدید و خارق‌العاده‌ای از خودش نشان می‌دهد، اما بی‌شک یکی از شگفت‌انگیز‌ترین مدل‌های هوش مصنوعی، هوشِ مصنوعیِ مولّد/Generative AI است که بیشتر به خاطر تولیدات هنری‌اش شناخته می‌شود. هوشی که علی‌رغم جذابیت بی‌نظیرش، نگرانی‌های زیادی را هم برای هنرمندان ایجاد کرده است. این هفته در مجله دوبُعدی قصد داریم کمی در مورد هوشِ مصنوعیِ مولّد و تأثیر آن بر مشاغل هنری، به ویژه در هنر و انیمیشن صحبت کنیم.

انیمیشن «آخرین شغلِ زمین/The Last Job on Earth» :

رُبات‌های هنرمند!

در آگوست سال 2022، یک طرّاح به نام «جیسون اَلِن» در بخش نقاشی دیجیتال مسابقات در آمریکا، برنده مقام اول شد. اما این جایزه جنجالی‌ترین جایزه مسابقات هنری چند سال اخیر نام گرفت، چرا که کمی بعد مشخص شد تصویری که برنده‌ی جایزه شده، توسط یک هوشِ مصنوعی تولید شده است!

در واقعاً جیسون اَلِن این تصویر را به کمک یک هوش مولّد به نام «میدجِرنی» ساخته بود. این اتفاق باعث شد حضور هوش مصنوعی در هنر، به جنجالی‌ترین و داغ‌ترین بحث در محافل هنری تبدیل شود. حالا پس از گذشت دو سال، هوش‌های مولد، پیشرفت‌های زیادی داشته‌اند و شرکت‌های زیادی مدام درحال سرمایه‌گذاری در این حوزه هستند. این پیشرفت‌ها در کنار اخبار گاه و بی‌گاه تعدیل نیروی شرکت‌های بزرگ، موجی از نگرانی‌‌ها را در میان هنرمندان و شاغلان این حوزه ایجاد کرده‌است.(همین امروز پیکسار اعلام کرد که 14 درصد از نیروهایش را تعدیل خواهد کرد. امروز این سؤال، جدی‌تر از همیشه مطرح می‌شود که آیا با وجود هوش‌هایی مثل میدجِرنی و لئوناردو کار تصویرسازان کِساد خواهد شد؟ آیا واقعاً هوش مصنوعی قرار است هنرمندان را از کار بی‌کار کند؟
برای پاسخ به این سؤال بد نیست موارد مشابهی در طول تاریخ را با هم مرور کنیم.

دیزنی، زیراکس و تکنیسین‌های بر باد رفته

در دهه 50 میلادی انیمیشن‌ها به صورت کاملاً دستی تولید می‌شدند. هر فریم توسط یک شخص بر روی یک برگه طلق اجرا می‌شد و در نهایت برای عکاسی زیر دوربین می‌رفت. این فرآیند در انیمیشن «صد و یک سگ خالدار» شبیه به یک کابوس شده بود! تعداد زیاد توله سگ‌هایی که عیناً شبیه به هم بودند اما باید بارها و بارها کشیده می‌شدند تا صحنه را تشکیل دهند تولیدکننده‌ها را کلافه کرده بود. این‌جا بود که فناوری انقلابی شرکت زیراکس به داد مدیران دیزنی رسید. آن‌ها برای اولین بار با استفاده از دستگاه‌های کپی توله‌سگ‌های داخل فیلم را تکثیر کردند و به این صورت میلیون‌ها دلار در هزینه ساخت فیلم صرفه جویی شد. اما از طرف دیگر همه کسانی که قبلاً وظیفه کپی کردن دستی فریم‌ها را بر عهده داشتند از کار بی‌کار شدند.

شاید به این فکر کنید که داستان بالا با ورود هوش مصنوعی دوباره تکرار ‌خواهد شد. شاید حق با شما باشد اما باید در نظر داشته‌باشیم که دستگاه‌ زیراکس با این که تکنسین‌های زیادی را بی‌کار کرد اما نتوانست آسیبی به شغل انیماتورها، طراحان و دیگر متخصصان دیزنی وارد کند. موضوع این است که پیشرفت فناوری همواره در حال به حاشیه بردن تعدادی از شغل‌ها است اما همیشه اولین شغل‌هایی که مورد تهدید قرار می‌گیرند شغل‌های غیرتخصصی‌ترند.

هوش مصنوعی هم از این قاعده مستثنی نیست. اخیراً مؤسسه اقتصادی سی وی اِل/«CVL Economics» گزارشی تحقیقی در مورد تأثیر هوش مصنوعی مولّد بر صنعت سرگرمی آمریکا منتشر کرده‌است. نتایج این گزارش که براساس نظرسنجی از مدیران 300 شرکت فعال در حوزه سرگرمی انجام شده، پیش‌بینی می‌کند که بیش از دویست هزار موقعیت شغلی تا سه سال آینده در صنعت سرگرمی آمریکا توسط هوش مصنوعی از بین خواهد رفت. اما این گزارش اشاره می‌کند که تمام مشاغل به یک اندازه تحت تأثیر قرار نمی‌گیرند. همان‌طور که در جدول پایین می‌بینید شغل‌هایی مثل مدل‌سازیِ سه‌بعدی[به صورت خاص مدل‌های واقع گرا]، بیش از بقیه شغل‌ها تحت تأثیر هوش مصنوعی قرار می‌گیرند. در حالی که مشاغل پیچیده‌تری مثل توسعه بصری، طراح استوری‌بورد یا فیلمنامه‌نوسی کمترین تأثیر را می‌پذیرند.

لینک گزارش مؤسسه CVL Economics در مورد تأثیر هوش مصنوعی بر صنعت سرگرمی. پیشنهاد می‌کنم حتماً نگاهی به این گزارش بیندازید.

این فقط یک قلم‌موی جدید است

«فکر نمی‌کنم هوشِ مصنوعی جایگزین انیماتورها شود. همان‌طور که دوربین‌ها جایگزین نقاشان نشدند»

آرون بلِیز/انیماتور پیشکسوت دیزنی

زمانی که اولین دوربین‌های عکاسی اختراع شدند بسیاری از مردم فکر می‌کردند با وجود عکس، نقاشی دیگر بی‌معنی خواهد شد. ظهور عکاسی هرچند بر روند تغییر و تحول مکاتب نقاشی تأثیر گذاشت اما هرگز باعث نابودی این هنر نشد، بلکه حتی باعث بلوغش شد. حالا هم عده زیادی از مردم، هوش مصنوعی را رقیب هنرمندان می‌دانند اما لااقل‌ می‌توان گفت افراد سرشناس صنعت انیمیشن چنین نظری ندارند. جیم موریس به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و مؤثرترین افراد صنعت انیمیشن و مدیر حال حاضر استودیو «پیکسار» معتقد است که "تفکر عامه در مورد هوش مصنوعی کمی اغراق آمیز است. هوش مصنوعی قرار نیست هیچ‌وقت جای هنرمندان را بگیرد چون فقط یک ابزار است." این حرف بسیار شبیه به گفته جِف کاتزِنبِرگ، مدیر سابق «دریم وُرکز» است. او در یکی از مصاحبه‌هایش هوشِ مصنوعی را به یک دوربین و یا قلموی پیشرفته‌تر تشبیه می‌کند. کاتزنبرگ باور دارد که ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی تا سه سال آینده تا 90 درصد، هزینه، زمان و نیروی انسانی برای ساخت یک فیلم انیمیشن را کاهش می‌دهند اما این کاهش هزینه بیش از آن که باعث بی‌کاری هنرمندان باشد موجب می‌شود ساخت انیمیشن راحت‌تر و در دسترس‌تر شود و ساخت انیمیشن از انحصار شرکت‌های بزرگ خارج گردد.

هیاهوی یک فناوری جدید

با وجود هیاهوی زیادی که حول موضوع هوشِ مصنوعی شکل گرفته باید گفت این اولین باری نیست که یک تکنولوژی جدید، به کانون توجهات این صنعت تبدیل می‌شود. زمانی که نخستین انیمیشن سه‌بُعدی ساخته شد و توفیق زیادی کسب کرد، بسیاری تصور می‌کردند که دیگر زمانه انیمیشن‌های دوبُعدی گذشته و این تکنیک جایی در آینده صنعت انیمیشن ندارد. زمانی که تکنولوژی موشن کپچر اختراح شد هم داستان به همین شکل بود. بسیاری گمان می‌کردند با وجود موشن کپچر دیگر شغلی تحت عنوان انیماتور وجود نخواد داشت. اما حالا می‌بنیم که نه انیمیشن دوبُعدی از بین رفته و نه انیماتور ها بی‌کار شدند، بلکه این فناوری‌های جدید بودند که بعد از فروکش کردن هیجان‌ها کم کم جایگاه خود را در صنعت سرگرمی پیدا کردند.

به طور کلی می‌توان این‌طور گفت که هوشِ مصنوعی هم مانند همه فناوری‌های دیگر که وارد انیمیشن شده نمی‌تواند همه چیز را از این رو به آن رو کند، اما قطعاً در آینده هنر انیمیشن تأثیر گذار است. این فناوری شاید بیشتر از آن که مایه ترس هنرمندان باشد باعث شود انیمیشن به هنر در دسترس‌تری تبدیل ‌شود. تأثیر هوش مولد بر موقعیت شغلی هنرمندان قطعی است اما این اتفاق یک‌شبه رخ نخاهد داد. حتی زمانی‌که هوش مصنوعی به ابزاری فراگیر تبدیل شود باز هم این هنرمندان‌اند کاربران اصلی آن هستند، چون طبیعتاً یک هنرمند متخصص، می‌تواند تصویر بهتری با هوش مصنوعی خلق می‌کند تا یک کاربر عادی و غیر‌متخصص.

در پایان توجه شما را به سخن جالبی از «آرون بلِیز»، انیماتور پیشکسوت دیزنی در همین رابطه جلب می‌کنم:

هربار که فناوری[جدیدی] وارد صنعت سرگرمی و انیمیشن شده، قدرتِ بیان و توانایی خلق ایده‌های جدید جهش فوق‌العاده‌ای کرده‌ است. در نتیجه، مشاغل بیشتری ایجاد شده و بودجه‌ها[در این صنعت] افزایش پیدا کرده‌است. اگر به بودجه‌های امروزی را با بودجه‌های دهه 1990 مقایسه کنید،[می‌بینید] که دو برابر شده‌اند.

برای مطالعه بیشتر:

کارتون بِرو 1

کارتون بِرو 2

انیمیشن هاسِل

سی اِن اِن

دوبُعدی، مجله‌ای درباره پویانمایی(انیمیشن)، پی‌نما(کمیک) و چیز‌های پیرامونش است. اگر این نوشته برایتان مفید بوده انتشارات ما را دنبال کنید. پانزدهم و سی‌ام هر ماه، یک یادداشت جدید با شما به اشتراک خواهیم گذاشت. اگر دوست دارید بیشتر با قصه ما آشنا شوید این مطلب برای شماست.