مسیر پروژه سپه، از آغاز تا سرانجام

مهاجرت یک بانک به سیستم جدید و تازه، راهکار به‌روزرسانی سیستم‌های بانکی تلقی می‌شود. بانک سپه نیز پس از گذشت بیش از ۹۰ سال با عنوان نخستین بانک ایرانی، تصمیم گرفته بود ۸۳ سامانه مستقل را خاموش کند و در راستای به‌روزرسانی سیستم‌های خود به یک سامانه متمرکز مهاجرت کند. داتین به‌عنوان پیمانکار این پروژه انتخاب شد و ما از مسیری که در ادامه به آن خواهم پرداخت، به سمت روز مهاجرت رفتیم. به سمت انتقال داده‌ها و سامانه‌های بسیار بزرگ، حجیم و قدیمی به یک زیرساخت یکپارچه و منسجم.

طرح راه‌اندازی بانکداری متمرکز در ابتدا به چند پروژه مانند پروژه زیرساخت و امنیت، پروژه مهاجرت، پروژه آموزش، پروژه تحلیل شکاف و پیاده‌سازی و بهره‌برداری تقسیم شد. کار ما به پروژه پیاده‌سازی و بهره‌برداری و آموزش معطوف شد. به‌این‌ترتیب، چند کارگروه تخصصی متشکل از تمامی نفرات صاحب‌نظر و با اختیارات کامل ازسوی تمامی ادارات، در سمت بانک و کارگروه‌های معادل آن، متشکل از نیروهای زبده کسب‌وکاری، تحلیلگران و مدیران محصول ازسوی شرکت داتین، تشکیل شد.

وظیفه این کارگروه‌ها تحلیل شکاف سامانه‌ها، تست‌های مختلف پیاده‌سازی‌های صورت‌پذیرفته و استقرار نهایی و تعریف اطلاعات پایه سامانه‌ها بود. دراین‌راستا کار با آموزش اجمالی کارگروه بانک روی سامانه اولیه شروع شد. ذکر این نکته ضروری است که در تمامی پروژه‌ها نگاه صددرصدی به ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه نیز مدنظر قرار گرفت و اهداف این پروژه همسو با چشم‌انداز بانک تعریف شد.

پس از آن، جلسات بررسی جزئیات تطابق کسب‌وکار بانک به‌خصوص کسب‌وکارهای کلیدی و حیاتی بانک با قابلیت‌های سامانه تشکیل شد. خروجی این جلسات، موارد تحلیل شکافی بود که برای پیاده‌سازی در سامانه به تیم محصول و تولید شرکت «داتین» اعلام شد.

پس از تولید اولیه، جلسات بررسی اولیه تولید یا به‌ اصطلاح UAT تشکیل و موارد اصلاحی مجدداً به تیم تولید بازخورد داده شد. در گام بعدی، این موارد روی سرورهای تستی با اطلاعات پایه اولیه (این اطلاعات پایه به موازات، طی مراجعات و جلسات متعدد با ادارات تخصصی در بانک که به‌نوبه خود کار مهم و بسیار دشواری بود) جمع‌آوری شد. روی نسخه اولیه نصب و اعمال شد و توسط کارگروه‌های بانک، در محیط اختصاص‌یافته به تست بتا به‌صورت دقیق و مبسوط مورد بررسی کارشناسی قرار گرفت.

گام آخر این تست‌ها بررسی تمام تغییرات روی سرورهای اصلی و در محیط واقعی یک شعبه به‌صورت واقعی و با اطلاعات پایه نهایی‌ و منتقل‌شده به محیط اصلی صورت پذیرفت. این تست به موازات مانورهای عملیاتی سامانه و کسب‌وکار با مشارکت تمامی شعب بانک صورت پذیرفت.

همچنین، پنج‌مرحله مانور به شکل‌های مختلف در شعب بانک برای بررسی‌های کارایی و قابلیت‌های کارکردی انجام شد و برای هر مانور نیز چندمرحله پیش‌مانور با لحاظ جزئیات و در شعب منتخب، صورت گرفت. یکی از نیازمندی‌های اصلی، برای ورود به گام مانورها که پیش از این به آن اشاره شد، توانمندسازی و آموزش همکارهای شعب و مناطق بانک سپه بود. این ماموریت، یکی از پروژه‌های بزرگ انجام این طرح بود. برای آموزش سامانه به بیش از 11 هزار نفر، تأمین امکانات، محیط آموزش و تربیت مدرس به تعداد کافی با توجه به پراکندگی جغرافیایی شعب نیاز داشتیم که بسیار مهم و کاری پیچیده بود.

برای انجام این کار، در گام اول یک تیم از تمامی مناطق کشور در حوزه‌های مختلف منابع، مصارف، ارز و بانکداری مدرن در مرکز، به‌صورت متمرکز به‌عنوان استاد آموزش دیدند. این اساتید، با پشتیبانی و حمایت اساتید اولیه خود و با دراختیارقرارگرفتن جزوات و فیلم‌های آموزشی سامانه‌ها در هر حوزه کسب‌وکاری، در مناطق، کار آموزش نیروهای شعب را آغاز کردند. به این ترتیب، تمامی نیروها بدون استثنا مورد آموزش سامانه قرار گرفتند. برای تکمیل آموزش‌ها بیش از 15 دوره تخصصی برای تربیت اساتید و درنهایت انتقال آموزش‌ها به تمام نیروهای ستادی و ادارات بانک تشکیل شد و محتوای آموزش تمامی این دوره‌ها با همکاری اداره آموزش بانک و کارشناسان و مدرسان شرکت داتین، تدوین و به فراگیران منتقل شد.

در تکمیل گام‌های راه‌اندازی، طبق تصمیم اولیه و با استفاده از تجربیات قبلی بانک، راهکار مهاجرت دیتا از سامانه‌های قدیم به‌صورت یک‌جا و به‌اصلاح BigBang  بود. برای انجام این کار، قسمت عمده مانورهای شعب نیز همراه با مانورهای مهاجرتی و بررسی اولیه دیتای مهاجرت‌یافته صورت گرفت. همزمان، آمادگی شعب در استفاده از سامانه، کارکرد سامانه از لحاظ کارایی و نیز آمادگی پروژه و اقدامات مهاجرت دیتا تست کامل شد. در عملیات مهاجرت به سامانه راهکارهای جامع بانکی بیش از 80 جزیره نرم‌افزاری جمع‌آوری شد. این موضوع به‌نوبه‌ خود گویای سختی و پیچیدگی کسب‌وکاری، جمع‌آوری و مهاجرت دیتا و مسائل مربوط به سرویس‌های بیرونی که برخی از آنها مانند سرویس‌های سامانه آرد و نان برای کشور سرویس‌های حیاتی بود، است.

در حوزه سرویس‌های بیرونی به‌صورت خاص باید به این نکته اشاره کرد که با تلاش شبانه‌روزی و یک کار گروهی عظیم، تمامی سرویس‌هایی که بانک به مشتریان و ذی‌نفعان بیرونی عرضه می‌کرد بدون اعمال تغییرات و نیاز به هرگونه تغییر در تکنولوژی و ساختار داده‌ای، مجددا پیاده‌سازی و از لحظه بهره‌برداری سامانه بانکداری متمرکز، مانند قبل، به ارائه سرویس ادامه داد. از دیگر ابعاد این پروژه توانمند‌سازی و انتقال دانش به شرکت رایانه خدمات امید به‌عنوان کارفرمای اصلی و شرکتی که از سوی بانک وظیفه نگهداری سامانه را به‌عهده خواهد داشت، بود. این شرکت، با تلاشی مثال‌زدنی امکانات لازم، شرایط محیطی و نیز نیروی لازم را برای پشتیبانی در حوزه‌های مختلف به‌موازات با همکاری این شرکت پیش برد و در حد توان به‌خصوص در فشار اولیه راه‌اندازی سامانه‌ها پاسخگوی سوالات و مشکلات شعب و ادارات در دو لایه مرکز تماس و پشتیبانی تخصصی محصولات بود. این انتقال دانش در لایه‌های مختلف، از پیش از بهره‌برداری آغاز و تا انجام کامل آن در حال انجام است.

از دیگر اقدامات صورت‌پذیرفته پیش از بهره‌برداری سامانه‌های جامع بانکی و مقطع آغاز بهره‌برداری موارد زیر بود:

• مهاجرت سوئیچ پرداخت الکترونیک، خودپردازها، سامانه مدیریت کارت و سامانه‌های مدرن بانک بدون هرگونه اختلال اساسی و یا نیاز به مراجعه مشتریان به شعب بانک
• اعمال بعضا تا روزی یک‌بار نسخه روی سامانه‌ها برای رفع مشکلات سامانه در ابتدای راه‌اندازی پروژه
• راه‌اندازی سامانه در تمام حوزه‌های منابع، با مهاجرت کامل اطلاعات و ارتباطات بیرونی و حوزه اعتباری و تسهیلات
• راه‌اندازی زیرساخت‌های به‌روز در مرکز داده جدید بانک و راه‌اندازی مرکز داده پشتیبان

تمام آنچه بالاتر گفتم، مجموعه‌ای بسیار خلاصه از راهکارهای استفاده شده برای موفقیت در پروژه سپه بود. هریک از مراحلی که از آن یک خط گفتم، از ساعت‌ها تا روزها، برنامه‌ریزی و اجرای آن‌ها از همکارانم زمان گرفته، تا مسیر ما را به موفقیت رسانده است. معتقد هستم بلوغ سازمانی و ساختاری داتین و کارفرما در حوزه پشتیبانی محصولات بانکی،  تربیت همکارانی خبره در حوزه کسب‌وکار بانکی و استفاده حداکثری سامانه در تمام لایه‌ها و ابعاد صف و ستادی بانک برخی دستاوردهای یک‌سال اخیر پس از راه‌اندازی سامانه جامع بانکی است.