چالش‌های مهاجرت داده‌های سامانه‌های بانکداری مدرن بانک‌های ادغامی

مهاجرت بانکی، یکی از عمده چالش‌های شرکت‌های تکنولوژی در حوزه مالی و بانکداری است. مهاجرت بانکی به مفهوم جابه‌جایی داده‌ها و سامانه‌های یک بانک، به زیرساخت تازه است. در مهاجرت بانک سپه و بانک‌های ادغامی آن، این مهاجرت به «سامانه‌ بانکداری متمرکز داتین» صورت گرفت. در ادامه قصد داریم به چالش‌هایی که در مسیر مهاجرت بانک‌های ادغامی سپه ایجاد شد، بپردازیم.

زمانی که صحبت از پروژه مهاجرت بانکی می‌شود، سه حوزه اولیه مد نظر ماست که عموما مشتری با آن بیشتر سروکار دارد. این سه حوزه عبارتند از: منابع شامل اطلاعات سپرده‌ و چک، اطلاعات کارت و اطلاعات سامانه‌های بانکداری مدرن شامل اینترنت بانک و موبایل بانک

آنچه در حوزه کاری من، به عنوان مدیر محصول بانکداری الکترونیک قرار دارد، سامانه‌های اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک و به مفهوم کلی بانکداری مدرن است. ما در عملیات مهاجرت، این سرویس‌ها را به‌ عنوان سامانه‌هایی جدا تلقی نمی‌کنیم، چراکه همه این‌ها روی یک زیرساخت قرار دارند و بستر مهاجرت آنها یکی است.

در مهاجرت موسسه اعتباری کوثر سابق به‌عنوان یکی از بانک‌های ادغامی در سپه، بحث مهاجرت سامانه‌های بانکداری مدرن با چالش‌های زیادی همراه بود؛ تعداد زیادی مشتری در موسسه اعتباری کوثر سابق وجود داشتند که باید بدون تغییر شرایط، نام کاربری و رمز عبورهایشان به سامانه‌های سپه مهاجرت داده می‌شد.

شاید شما بگویید بحث تغییرنکردن نام‌کاربری و رمز عبور سخت‌ترین بخش این مهاجرت بوده، اما در واقعیت، داستان متفاوت است.

پیچیدگی کسب‌وکاری بیش از فنی

مهاجرت موسسه اعتباری کوثر سابق بیش از آنکه پیچیدگی فنی داشته باشد، پیچیدگی کسب‌وکاری داشت و این پیچیدگی‌ها کم نبودند. پیش از هر چیزی، لازم بود تغییری اعمال نکنیم که کاربر با سامانه‌ای بسیار متفاوت مواجه شود. به عنوان مثال، یک سناریو از چالش‌های کسب‌وکاری در مهاجرت بانک‌های ادغامی، مسئله مربوط به «نام کاربری» بود. در این مورد، ما با مسئله‌ای مواجه بودیم که نام کاربری فرد در موسسه اعتباری کوثر سابق، با نام کاربری فردی دیگر در سامانه‌های سپه یکی بود و امکان تخصیص نام کاربری قبلی فرد در سامانه سپه وجود نداشت.

در این مرحله، تصمیم‌گیری را به عهده کاربر گذاشتیم. یعنی کاربر می‌تواند با نام کاربری و رمز عبور قبلی خود وارد همراه‌بانک خود شود و نام‌ کاربری‌ای مطابق با اصول جدید بانک سپه برای خود انتخاب کند.

در موضوع رمز عبور نیز چالش مشابهی وجود داشت. به ‌طور مثال، پیچیدگی رمز عبور مورد تایید موسسه اعتباری کوثر سابق، با پیچیدگی رمز عبور بانک سپه تفاوت داشت. در این سناریو هم کسی که رمز عبوری مطابق با اصول بانک سپه ندارد، پس از یک‌ بار ورود به سامانه لازم است رمز عبور جدیدی، مطابق با اصول بانک سپه تعریف کند.

یکی دیگر از چالش‌های اساسی این تصمیم‌گیری، بحث نربوط به مشاهده حساب‌ها و تراکنش‌های مالی بود. باید تصمیم می‌گرفتیم که اگر مشتری در هر دو بانک سپه و کوثر سابق حساب دارد، آیا باید بتواند با اکانت اینترنت‌بانک خود به همه حساب‌هایش دسترسی داشته باشد و تراکنش‌های بانکی انجام دهد؟ احتمالا در اولین حدس می‌گویید که منطقا باید بتواند به همه حساب‌هایش دسترسی مشاهده و انجام تراکنش‌ داشته باشد، اما در واقعیت نمی‌توان این چنین آسان تصمیم گرفت.

در ادامه، با ذکر چند مثال از شرایط به‌وجودآمده، برایتان توضیح می‌دهم که این تصمیم‌گیری چه دشواری‌هایی دارد و چالش‌های آن چیست.

تصور کنید فردی هم در بانک سپه و هم در موسسه کوثر سابق، حساب بانکی داشته، اما تنها برای حساب کوثر خود اینترنت‌بانک دارد. حال اگر حساب‌های او با یکدیگر در بانک سپه ادغام شوند، آیا لازم است که او بتواند حساب‌های سپه‌ای خود را در کنار حساب‌هایش در کوثر سابق ببنید؟ هر شخصی برای اینکه اینترنت‌بانک داشته باشد (یا نداشته باشد) دلایلی دارد و شاید دلیل مشخصی برای خود دارد که روی حساب‌های سپه‌ای خود ‌اینترنت‌بانک فعال نکرده است. قطعا ما نمی‌توانیم به جای او برای مشاهده حساب‌هایش تصمیم بگیریم. این شرایط برای حساب‌های چند کاربره حساس‌تر هم می‌شود.

اگر یک پدر حساب پدر و فرزندی داشته باشد و به فرزند خود برای دیدن بخشی از حساب‌هایش در موسسه کوثر سابق دسترسی داده باشد، آیا لازم است فرزند او پس از مهاجرت، بتواند تمام حساب‌های سپه‌ای و کوثر سابق پدرش را ببیند؟ قطعا خیر!

در حساب‌های مشترک، سناریوهای کسب‌وکاری که نیاز به تصمیم‌گیری داشتند، پیچیده‌تر از چالش وضعیت مشاهده حساب بود.

در حساب‌های مشترک کوثر سابق، عموما از طریق اینترنت‌بانک هر دو طرف می‌توانستند، پول برداشت کنند، شرایط دسترسی به حساب‌های مشترک، جدا از سامانه بانکداری متمرکز و به صورت متنی در شعبه موجود بود.

حال آنکه در بانک سپه، حساب‌های مشترک، حق برداشت‌های متفاوت دارند. اگر شما می‌توانید از شعبه به‌تنهایی پول برداشت کنید پس در سامانه‌های بانکداری مدرن هم می‌توانید و در شرایط برعکس، اگر در شعبه باید سه امضا برای برداشت وجه از حساب زده شود، در اینترنت‌بانک یا موبایل‌بانک هم به همین صورت خواهد بود. یعنی به محض اینکه در فرایند انجام تراکنش، حساب مشترک را انتخاب کنید، بسته به شرایط از پیش تعیین‌شده کارتابل شما تغییر خواهد کرد.

پس از آنکه در سیستم بانکداری مدرن بانک سپه، وارد فرایند انجام تراکنش در حساب مشترک شوید، برای انجام این فرایند یک اعلان (Notification) به امضادار‌ها ارسال و برای شما یک کارتابل ثبت می‌شود؛ به همان شکلی که در شعبه تعریف شده است. حال امضادارها باید تراکنش شما را تایید کنند، امضاهای مورد نیاز شما تامین شود تا سیستم به تشخیص کفایت امضا برسد و اجازه انتقال سپرده به شما داده شود. این فرایند، روی سامانه بانکداری متمرکز سپه وجود دارد اما روی سامانه بانکداری متمرکز کوثر سابق وجود نداشت.

به دلیل تفاوت موجود، پس از مهاجرت برای حساب‌های مشترک بانک کوثر سابق، داده‌ای مبنی بر وضعیت دسترسی انجام تراکنش وجود نداشت و لازم بود، صاحبان حساب یک‌ بار به شعبه مراجعه و این وضعیت را مشخص کنند.

نکته حائز اهمیت در موضوع مهاجرت داده‌های سامانه‌های بانکدری مدرن این است که چالش‌برانگیزترین بخش مهاجرت این داده‌ها، تصمیم‌گیری‌های کسب‌وکاری است؛ این تصمیم‌گیری‌ها برای ما در بین جلسات متعدد با بانک سپه انجام شد و حدود ۶۰ سناریو مورد بررسی قرار گرفت. با وجود آنکه برخی از این سناریوها برای افراد با دشواری‌هایی همراه خواهد بود (همانند شرایط حساب‌های مشترک) اما نتیجه کار برای ما و برای بانک رضایت‌بخش و حرفه‌ای بوده است.