ساخت داخل، مستلزم تغییر باور مدیران

این روزها بازار ساخت داخل یا بومی سازی تجهیزات و قطعات مورد نیاز در صنایع مختلف کشور داغ است و هر هفته شاهد برگزاری جلسه، نمایشگاه، همایش، کنفرانس و سخنرانی در وصف فواید داخلی سازی صنعت هستیم.

نکته مهم اینکه در همه این نشست‌ها هیچکس منکر اهمیت و فواید بومی سازی نیست و همه در رسای آن سخن می‌گویند؛ اما نکته مهمی که اکثر سخنرانان از آن غافل هستند، فرهنگ داخلی سازی و باور فکری به این مهم است. متاسفانه زیر ساخت‌های کشور ما در طول نیم قرن گذشته به هیچوجه برای تولید داخل آماده نبوده و از گذشته‌های دور تامین نیازهای صنعتی کشور مبتنی بر واردات بوده و به همین دلیل از باور فکری تا فرهنگ عمومی و ساختار کشور تماما مبتنی بر واردات طراحی و اجرا شده است؛ لذا وقتی تصمیمی گرفته می‌شود که فلان کالا یا تجهیزات صنعتی از خارج وارد شود بلافاصله فرآیند تصمیم گیری تا واردات بسیج شده و به‌سرعت کار‌ها انجام می‌شود اما وقتی صحبت از تولید و ساخت داخل است تقریبا همه چیز برای تولید نشدن فراهم است و تولید کننده ای که قصد ساخت داخل یک تجهیزات را دارد باید ماه‌ها و شاید سال‌ها در سیستم اداری کشور طی طریق کند تا بتواند مجوزهای لازم برای تولید را به دست آورد.

سال‌های متمادی است که از صدر تا ذیل کشور همه اذعان دارند تنها راه نجات اقتصاد کشور نگاه به داخل و به عبارتی رویکرد به داخلی سازی است به همین دلیل رهبر انقلاب نیز چند سال اخیر را به نام تولید، حمایت از کالای ایرانی و رونق تولید و اقتصاد نام‏گذاری کرده اند. همه می‏دانیم تحکیم اقتدار کشور در گرو عبور از تحریم‌ها و پیروزی در جنگ اقتصادی کنونی است و این مهم نیز درگرو استقلال کشور و تامین نیاز‌های ضروری در داخل و عدم وابستگی به خارج است. اما در صحنه عمل، کمتر دستگاه دولتی به این مهم توجه دارد و باز هر زمان صحبت از نیاز است بلافاصله به‌دنبال کشوری می‌گردیم که بتواند کالا یا تجهیزات هدف را برای ما تامین کند.

یکی از مدیران شرکت‌های دانش بنیان می‌گفت اگر وزارت نفت و نیرو فقط ساخت پیچ و مهره‌های این صنعت را به شرکت‌های داخلی برای ساخت می‌دانند، معضل بیکاری کشور که حل می‌شد هیچ، تولید رونق می‌گرفت و اقتصاد رشد می‌کرد. اما متاسفانه ساختار نهاد‌های دولتی به گونه‏ای است که خرید خارج در آنها به مراتب ساده تر از حمایت از ساخت و تولید داخل است. گواه این موضوع هم برگه‌های مناقصه ه‏ایی است که این روزها به وفور از بخش‌های مختلف وزارتخانه‌های نفت و نیرو به شرکت‌های مختلف برای خرید خارج واصل می‌شود و نکته مهم اینکه وقتی به وزارتخانه‌های داخلی پیغام داده می‌شود امکان ساخت این دستگاه در داخل وجود دارد و نمونه آن ساخته شده، چرا شما فرم مناقصه برای خرید خارجی می‌دهید؟ به اصرار تاکید دارند که ما مسئول خرید هستیم نه ساخت داخل! روند ساخت داخل نشان می‌دهد تا باور مدیران ارشد دولت خصوصا در دستگاه‌های متقاضی تجهیزات و قطعه تغییر نکند اتفاق خاصی در تولید نخواهد افتاد.

تحقق رونق ساخت داخل نیازمند قوانین سختگیرانه برای واردات است که مهم‏ترین آن این اصل است که هیچ دستگاهی حق ندارد تجهیزات و یا قطعه‎ای را وارد کند که امکان ساخت آن در داخل وجود دارد. این کار به سادگی قابل اجراست، کافی است وزارت صمت به‌عنوان مسئول ساخت داخل در سامانه ه‏ای ظرفیت‌های ساخت داخل را ثبت کرده و نیاز دستگاه‌ها را برآورد نماید و یا از آمار گمرکات میزان واردات تجهیزات و قطعات را دریافت نموده و با ظرفیت ساخت داخل تطبیق دهد و به تبع آن اجازه واردات به دستگاه‌ها و یا قطعاتی که در داخل امکان ساخت آن وجود دارد را ندهد. قطعا اگر چنین اراده‏ای محقق شود، بومی سازی و ساخت داخل معنا پیدا خواهد کرد و رونق خواهد گرفت. لذا اولویت در ساخت داخل تغییر باور وزیران و مدیران ارشد دستگاه‌های متقاضی است.

منبع: بخش سرمقاله اقتصاد برتر