کپی رایت در عصر تکنولوژی

تکنولوژی و علی الخصوص تکنولوژی دیجیتال و ظهور اینترنت و دنیای وب، اثری بسیار منفی بر قانون و ضوابط چاپ و خصوصا کپی رایت داشته است و چالش های جدیدی برای کپی رایت در عصر تکنولوژی یه وجود آورده است. اجرای قانون حمایت از نشر و انتشار و حوزه ی شخصی نویسندگان و تولید کنندگان محتوای دیگر طبق قانون WIPO یا قانون بین المللی حمایت از تولید کنندگان و منتشرکنندگان تولید محتوا ، خصوصا در کشورهای درحال توسعه و جهان سوم ، ضمانت اجرایی ندارد و تنها یک کتاب قانون است که در قفسه ها خاک می خورد. به گونه ای که نمی توان به هیچ نحو از باز تولید نشر محتوا های گوناگون دیجیتالی یا فیزیکی بر اساس آن حفاظت نمو

کپی رایت با ظهور تکنولوژی به شدت به خطر افتاده است و این موضوع سبب گردیده است تا معنای بهره بردن منصفانه به معنی سود آوری تولید محتوا برای ناشر و نویسنده ، به واسطه ی تجاوز دیگران به حریم خصوصی  و حتی عمومی صاحبان نشر ، تغییری در راستای بی معنی نمودن و بی منفعت کردن ناشر و نویسنده پیدا کند و از مفهوم اصلی خود منحرف شود.

به همین علت، جهت حراست از کپی رایت در عصر تکنولوژی توصیه این است که در کشورهای در حال توسعه و جهان سوم ، این قانون از سوی مراجع ذیربط بدون هیچ گونه اغماضی رعایت شود و اجرای قانون کپی رایت در سطح جهانی که ایران را نیز، در بر می گیرد به تساوی حقوق تولید کنندگان محتوا و ایجاد تعادل در این زمینه ، با قدرت بیشتری عکس العمل نشان دهد و اجازه ی بازنشر محتوا را بدون اجازه ی صاحب اثر به شدت منع نماید و این ممکن نیست مگر با سخت گیری و عدم ساختار شکنی سودجویان در، حوزه ی کپی رایت.

حق تکثیر و کپی رایت در عصر تکنولوژی

دور زدن قوانین در دنیای دیجیتال و به خصوص در جهان وب، سبب انحراف های بسیار زیادی در مفهوم واقعی کپی رایت شده است. به عنوان مثال کپی رایت و قانون آن در ایالات متحده ی آمریکا ، به صورت کاملا ً بی اغماض و بی طرفداری از تحریف کنندگان محتواهای تولید شده و دارای گواهینامه و شاخص چاپ ، به صورت همگانی مورد اجرا قرار می گیرد . ( ماده ۱ ، بند ۸ ).

البته در همین قانون و در راستای احقاق قانون کپی رایت در عصر تکنولوژی ، این اختیار را به کنگره تنفیذ کرده است که در جهت رشد و ارتقاء علم و هنر” با دریافت حق انتشار مجدد از جانب صاحب اثر و ذکر منبع بتوان قوانینی را در هرچه پیشرفته تر کردن اجرای کپی رایت در عصر تکنولوژی ، لحاظ کند.

کپی رایت در عصر تکنولوژی در قوانین انحصاری که گاهی اوقات کنگره، برای این مورد لحاظ می کند ، شکستن انحصار قانون کپی رایت بیشتر به مخترعین و فناوران محدود می شود تا بتوانند از داده های پیشین برای رشد و ارتقای تخصص و هنر خود بهره گیرند.

اما در سایر موارد قانون کپی رایت، بدون هیچ اغماضی رعایت می گردد. البته وجود قانون کپی رایت در عصر تکنولوژی تا حدود بسیار زیادی نیز، از لحاظ اقتصادی به صاحبان اثر و ناشران کمک می نماید. به طور کلی قانون کپی رایت به صورتی طراحی شده است که بتوان از آن در تشویق هر چه بیشتر افراد شایسته و دارای صلاحیت، برای استفاده مجدد از محتواهای دارای حق کپی رایت ، بهره گرفته شود تا آنان دست بازتری در اکتشافات و تولیدات محتوای خود داشته باشند .

این در حالی است که کپی رایت در عصر تکنولوژی ، در جهان سوم خصوصا و در بین کشورهای در حال توسعه به نحوی اسفبار دچار بی قانونی مفرط شده است و کمتر نظام جامعی در این کشورها ، تحریف کنندگان و قانون شکن های کپی رایت را تحت تعقیب و مجازات قرار می دهد.

آسیب تکنولوژی به نویسندگان، ناشرین و صاحبان اثر

امروزه کپی رایت بیش از هر زمان دیگر و حتی بیشتر از زمانی که تکنولوژی و جهان هنوز به سلاح هایی مانند وب، فرآورده های اینترنتی یا هزاران گونه ی دیگر از قالب های این چنینی ، به تولید کنندگان محتوا، نویسندگان و ناشرین آسیب می رساند، ضربه می زند .

بیشتر انحرافات در زمینه ی کپی رایت در زمانه ی کپی رایت در عصر تکنولوژی در جهان وب صورت می گیرد و به همین علت هم بیشترین میزان صدمات را از این ناحیه به عاملان انتشار یک اثر می زند. خصوصا با تکثیر بسیار زیاد و غیر قابل کنترل محتوا در اینترنت و بدون رعایت ضوابط کپی رایت در عصر تکنولوژی ، واقعا امکان پیشگیری از انحراف این قانون به طرز وحشتناکی به خطر افتاده است .

آسیب های تکنولوژی به صنعت نشر و چاپ کتاب در ایران و جهان

کپی رایت در عصر تکنولوژی آن چنان ضربه ی مهیبی بر صنعت چاپ و نشر وارد نموده است که بسیاری از نویسندگان و ناشران و سایر تولید کنندگان محتوا در روش چاپ و نشر آثار خود تغییراتی بنیادین، ایجاد کرده اند. در یکی از مطالعات آسیب شناسی کپی رایت در عصر تکنولوژی ، نتیجه ی واقعا اعجاب آوری را مشاهده می نماییم. به گونه ای که ۸۴ درصد از افرادی که در حوزه ی داستان و رمان قلم می زنند ، روش چاپ و نشر آثار خود را از روش های سنتی تر مانند سپردن آثارشان به ناشران کتاب های فیزیکال به سمت انتشار آثار در وب و اینترنت سوق داده اند.

البته این موضوع اثرات مثبتی نیز دارد و قانون کپی رایت در عصر تکنولوژی این امکان را برای صاحبان اثر به وجود آورده تا تعامل بیشتری با خوانندگان شان داشته باشند . حتی نویسندگانی وجود دارند که با وجود اعتبار و نامی بودنشان چه در ایران و چه در اقصی نقاط جهان ، آثارشان را به صورت کاملا ً آنلاین بنویسند که از جمله ی آنان می توان به رضا قاسمی در نوشتن کتاب “وردی که بره ها می خوانند” و امبرتو اکو در نوشتن بسیاری از مقالات و آثار خود اشاره کرد.

اهمیت موضوع کپی رایت به ویژه در حوزه ی کتاب

کپی رایت در عصر تکنولوژی به صورت مدون و قانونی ، به صورت جهانی اصلا ً وجود ندارد  و هر کشوری بر اساس قوانین حق تکثیر خود سعی می کند از حقوق مولفان و نویسندگان تا حدودی بر اساس قوانین ملی آن کشور صیانت نماید .

اما چند قانون کلی که یکی در سال ۱۸۸۶ تدوین شده و به نام ” کنوانسیون برن” مشهور است و دیگری در سال ۱۹۵۲ تهیه گردیده و به” معاهده ی ژنو” مشهورشده و همینطور “کنوانسیون تریپس” ، تا حدی چارچوب ها را در کپی رایت برای دولت های گوناگون مشخص می نماید.

آیا انتشار کتاب های دیجیتالی قادر به مقابله با دزدی و پخش غیر قانونی کتاب بوده است؟

قوانین کپی رایت ، جهت انتشار آثار در دنیای وب قوانینی مدون شده است . اما به علت اینکه این قوانین برای تمام کشورها لازم الاجرا نیست ، اجرای آن را با مشکلاتی روبرو کرده است.

اما اگر اثر یا موضوعی را در موتورهای جستجوی بزرگی همچون گوگل، بینگ و یا سایر موتورهای جستجو، در رابطه با کپی رایت، مورد نظر داشته باشید و آن را سرچ نمایید ، الگوریتمی به نام “الگوریتم فلوریدا” شما را از انحصاری بودن با نبودن آن مطلع می کند.

ولی در عین حال جلوی استفاده ی شما را از آن محتوا را نمی گیرد و تنها در صورت باز نشر آینه وار آن ، وب سایت شما از طریق این الگوریتم به واسطه ی عدم لحاظ قوانین کپی رایت محتوا وب سایت جعلی ، از لیست وب سایت های دارای مجوز وب خارج می گردد و به نوعی آن وب سایت ایزوله می گردد و در فهرست گوگل جایی نخواهد داشت.

وضعیت کپی رایت و حق تکثیر در ایران در عصر تکنولوژی

لایحه‌ی جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط، در ایران به عنوان معیار کپی رایت به تصویب رسیده است. اما این قانون با منفذهای فرار و دورزدنی که در خود دارد، چندان جامع نیست و نیاز به اصلاحاتی بنیادین دارد تا حقوق مولفین و صاحب اثر به وسیله ی کپی رایت در عصر تکنولوژی محفوظ باشد .

به طور کل می توان گفت وضعیت کپی رایت در ایران یکی از ناکارآمد ترین ، قوانین بین المللی در حفظ و صیانت از کپی رایت در عصر تکنولوژی است و حتی ایران به تعهد نامه ی “تریپس” نیز پایبندی ندارد.

مقاله اختصاصی از سایت مفتا