آزبست چطور سلامت انسان را تهدید می کند؟

آزبست یا پنبه نسوز، یک کانی سیلیکاتی حاصل از ماگما و در واقع نوعی سنگ آذرین بیرونی است و به‌طور کلی نام گروهی از ترکیب‌های معدنی است که بیشتر در طبیعت به صورت الیاف معدنی و سنگ یافت می‌شود. این کانی از الیاف یا فیبر های تشکیل شده که نسبت طول به قطر بالایی دارند. به همین دلیل به راحتی رشته رشته می شوند و می توانند برای مدت های طولانی در هوا معلق بمانند و توسط انسان تنفس شوند.

کانی آزبست از الیاف یا فیبر های تشکیل شده که نسبت طول به قطر بالایی دارند.

• انواع آزبست

به طور کل دو نوع اصلی از انواع آنها وجود دارد:

_ آزبست های آمفیبولی (Amphibole asbestos): الیاف آنها شکل مستقیم و دندانه دار دارند. پنج نوع شناخته شده از این گروه وجود دارد: کروسیدولیت(Crocidolite)، آموزیت(Amosite)، آنتوفیلیت(Anthophyllite)، ترمولیت(Tremolite) و اکتینولیت(Actinolite).

_ آزبست های سرپانتینی (Serpentine Asbestos): الیاف آزبست سرپانتین مجعد هستند. تنها یک نوع وجود دارد: کریزوتیل(Chrysotile)، که به عنوان "آزبست سفید" نیز شناخته می شود.

• معمولا در چه مواردی به کار برده می شوند؟

به دلیل استحکام الیاف و مقاومت در برابر حرارت، آزبست در انواع مصالح ساختمانی برای عایق کاری و همین طور به عنوان مواد نسوز به کار برده می شود. آزبست همچنین در طیف گسترده ای از کالاهای تولیدی، بیشتر در مصالح ساختمانی (کاشی های سقف و کف، محصولات کاغذی و محصولات آزبست سیمان )، محصولات اصطکاکی (کلاچ خودرو، ترمز، و قطعات انتقال) و … استفاده می شود.

• چرا آزبست مشکل ساز است؟

الیاف آزبست مضر نیستند مگر اینکه در هوا رها شوند. هنگامی که آنها آزاد می شوند، الیاف به ذرات ریز تجزیه می شوند. ذرات در هوا معلق می شوند و ما آنها را استنشاق می کنیم. سپس در ریه ها جمع می شوند و باعث ایجاد زخم و التهاب می گردند.

الیاف آزبست مضر نیستند مگر اینکه در هوا رها شوند.

• بیماری های مرتبط با استنشاق آزبست

همه اشکال آزبست برای انسان سرطان زا هستند. قرار گرفتن در معرض آزبست، از جمله کریزوتیل(Chrysotile)، باعث سرطان ریه، حنجره و تخمدان ها و همچنین مزوتلیوما (Mesothelioma) می شود. قرار گرفتن در معرض آزبست همچنین مسئول بیماری های دیگری مانند آزبستوزیس (Asbestosis) نیز هست.

در حال حاضر ، حدود 125 میلیون نفر در جهان در محل کار در معرض آزبست قرار دارند. تخمین زده می شود که تقریباً نیمی از مرگ و میرهای ناشی از سرطان شغلی ناشی از آزبست باشد. علاوه بر این، حدس زده می شود که سالانه چندین هزار مرگ را می توان به تماس با آزبست در خانه نسبت داد.

همچنین نشان داده شده است که قرار گرفتن همزمان در معرض دود تنباکو و الیاف آزبست به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می دهد و هر چه مقدار سیگار کشیدن شدیدتر باشد، این خطر بیشتر می شود.

• چه کسانی بیشتر در معرض آزبست هستند؟

همه افراد، سطحی از قرار گرفتن در معرض آزبست را دارند. سطوح پایین آزبست در هوا، آب و خاک وجود دارد. با این حال، این سطوح به اندازه کافی پایین است که باعث بیماری افراد نمی شود. افرادی که مستقیما با آزبست کار کرده اند بیشترین خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با آن را دارند. مشاغلی مثل: کشتی سازی و خدمات دریایی، ساخت راه آهن، استخراج و آسیاب آزبست، تولید مواد شیمیایی، کفپوش، پلاستیک یا لاستیک، آتش نشانی و … .

اگر به مطالعه مطالب بیشتر و با جزئیات علمی دقیق تر علاقه مند هستید:

فاطمه رضایی

دانشجوی ارشد زمین شناسی زیست محیطی