مرگ تدریجی با ذرات میکروپلاستیک !

پلاستیک ها از جمله شایع ترین آلودگی ها در اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها و رودخانه ها هستند. بقایای پلاستیکی می توانند در هر شکل و اندازه ای باشند، اما به آنهایی که قطری کمتر از پنج میلی متر دارند، ذرات میکروپلاستیک گفته می شود.

بر اساس گزارش برنامه زیست محیطی سازمان ملل (United Nations Environment Programme)، این ذرات پنجاه سال پیش برای اولین بار در محصولات بهداشتی و مراقبت شخصی ظاهر شدند و به تدریج به طور فزاینده ای جایگزین مواد طبیعی شدند. در سال 2012 هنوز این موضوع نسبتا ناشناخته بود، با وجود این که ذرات میکروپلاستیک فراوانی در محصولات بهداشتی بود اما آگاهی زیادی از طرف مصرف کنندگان وجود نداشت، تا این که در سال 2015 باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا استفاده از میکروپلاستیک ها را در محصولات آرایشی و بهداشتی ممنوع کرد !

ذرات پلاستیکی با قطر کمتر از پنج میلی متر، ذرات میکروپلاستیک نامیده می شوند.

• ذرات میکروپلاستیک چطور تولید می شوند؟

دو نوع میکروپلاستیک وجود دارد، اولیه و ثانویه.

_ دسته اول ذرات پلاستیکی هستند که به طور هدفمند در ابعاد میکرو ساخته شده و مستقیماً وارد محیط زیست می ­شوند. این ذرات معمولا در موادی وجود دارند که شاید با شنیدن نامشان تعجب کنیم. مثل بیشتر لوازم آرایشی، سیم کابل، انواع بطری ها مانند شیشه شیر بچه، پودر های شوینده، انواع پارچه ها مثلا لباس هایی که روزانه استفاده میکنیم، عینک آفتابی و حتی ماسک هایی که استفاده از آنها امروزه به دلیل شیوع ویروس کرونا افزایش یافته.

_ اما دسته دوم از تجزیه و ریز تر شدن ذرات پلاستیکی بزرگ تر به وجود می آیند. این تجزیه می تواند ناشی از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب و اشعه فرابنفش باشد، یا سایش در اثر حرکت و امواج آب و یا هر دو.

• مشکل ذرات میکرو پلاستیکی ؟؟

مشکل از آنجایی شروع می شود که این ذرات به آسانی به مولکول های کوچک بدون خطر تبدیل نمی شوند. صدها و یا حتی هزاران سال طول می کشد تا ذرات پلاستیکی تجزیه شوند. بنابراین در طول این مدت طولانی می توانند اثرات ویران کننده ای بر محیط زیست داشته باشند. برای مثال می توانند حامل آلاینده های شیمیایی باشند که در خود آنها به دلیل جنسی که دارند وجود دارد و یا این که به دلیل ویژگی های فیزیکی خاصی که دارند، آلاینده ها را از محیط بر سطح خود جذب و حمل کنند. از جمله مشکلات دیگر این است که اگر در مدت زمان طولانی در معرض تابش نور خورشید قرار بگیرند میتوانند گاز های گلخانه ای و اتیلن منتشر کنند.

اما مشکل بزرگ تر زمانی به چشم می خورد که میکروپلاستیک ها توسط اغلب حیوانات دریایی مصرف می شوند چون اکثرا رنگ های جذابی دارند و ماهی ها و دیگر جانداران آنها را با مواد غذایی اشتباه می گیرند و جذب آنها می شوند. بعد از مصرف، این ذرات معمولا می توانند در بافت بدن ماهی حفظ شوند یا این که باعث مشکلات گوارشی و یا حتی ایجاد حس سیری کاذب و به دنبال آن سوهاضمه شوند.

• زمین در احاطه میکروپلاستیک ها !

میکروپلاستیک ها در موجودات دریایی از ریزترین موجودات چون پلانکتون ها تا بزرگترین جانوران مثل نهنگ و حتی پرندگان دریایی، در غذاهای دریایی و در آب آشامیدنی شناسایی شده اند. موضوع نگران کننده این است که امکانات استاندارد تصفیه آب نمی تواند همه آثار میکروپلاستیک را از بین ببرد.

هنوز مطالعه ای به طور مستقیم تاثیر مصرف میکروپلاستیک ها را در انسان ها مشخص نکرده است اما با این وجود بسیاری از کشور ها استفاده از این ذرات و ورود آنها را به محیط زیست محدود کرده اند. در حال حاضر مهم ترین و بهترین راه حل، کاهش مصرف پلاستیک و افزایش بازیافت آن است.

کاهش مصرف، افزایش بازیافت

فاطمه رضایی

دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی زیست محیطی