اصول اولیه عایق ساختمان

در دنیای صنعت و تکنولوژی امروز حرف اول را محصولاتی می ‌زنند که از نظر صرفه جویی در انرژی های مختلف دست بالا را داشته باشند. عایق ساختمان نیز یکی از راه ‌حل‌ های انسانهای امروزی برای هدر رفت کمتر انرژی در ساختمان ‌ها است. البته مانند هر کار دیگری اصول و روش ‌های خاص خود را دارد.

عایق ‌ها در شکل‌ های مختلف: نواری، آجری، تخته ‌ای، ورقه ‌ای و صفحه ‌ای در بازار موجود هستند همچنین از نظر جنس نیز به دو دسته عایق پلیمری، مواد مصنوعی و عایق معدنی، مواد طبیعی تقسیم می ‌شود. در این مقاله قصد داریم تا شما را با تعریف و کاربرد و مزایای عایق ساختمان، دلایل انجام این کار، ویژگی ‌های اصلی، جاهایی که باید عایق بندی شوند و انواع عایق ساختمان و مزایای هر کدام آشنا کنیم.

عایق ساختمان چیست و مزایای استفاده از آن کدام است

در واقع به هر نوع پوششی که با انرژی کمتری هدر شود و صرفه جویی را سبب گردد عایق گویند. البته برای رسیدن به چنین هدفی باید چندین نوع عایق را به خوبی شناخت و با ‌کارایی‌ها و روش نصب آنها به خوبی آشنا بود. در اصل عایق بندی ساختمان‌ها و سازه‌ها باید حتماً توسط افراد متخصص صورت بگیرد. استفاده از عایق در ساختمان مزایای دیگر جز صرفه‌جویی در انرژی را نیز دارد.

به عنوان بیشترین فواید عایق بندی ساختمان و سازه پس از کاهش هدر رفت انرژی می‌توان به کم کردن آلودگی‌های صوتی که امروزه بسیار آزاردهنده شده‌اند، محافظت ساختمان‌ها در مقابل آتش‌سوزی‌های هولناک، ایجاد استحکام بیشتر برای ساختمان و همچنین داشتن فضای بدور از سرما و یا گرمای شدید زمستان‌ها و تابستان‌ها اشاره کرد.

خصوصیاتی که در انتخاب عایق مهم هستند.

یکسری از ویژگی‌ها وجود دارند که در هنگام انتخاب عایق باید به آنها بسیار توجه کرد و در این حین عوامل متعدد را در نظر گرفت. این ویژگی‌ها بطور کلی شامل: هدایت حرارتی، حساسیت به رطوبت، میزان مقاومت در برابر فشار، سهولت نصب، دوام، سهولت تعویض، اثر بخشی، اشتعال پذیری، مقاومت در برابر قارچ و میکروب می‌شود.

البته ساختمان سازها بهتر می‌دانند که باید برای انتخاب بهینه‌ترعایق به شرایط جغرافیایی آن محیط و صد البته هزینه آن محصول هم توجه خاص داشت. در واقع باید با کمترین هزینه عایقی را نصب کرد که بیشترین فایده را داشته باشد.

چه جاهایی را باید عایق بندی کرد

عایق سقف ساختمان‌: سقف ساختمان‌ها از مهم‌ترین جاهایی است که باید حتماً عایق بندی شود و البته بیشترین میزان مصرف سالانه‌ی عایق نیز مربوط به همان سقف منازل و ساختمان‌ها است. این گونه عایق برای صرفه‌جویی در انرژی در تابستان و زمستان از 35 تا 45 درصد موثر است.

عایق دیوار‌های خارجی: در واقع این نوع عایق بندی بر روی دیوار‌ها برای جلوگیری از نفوذ گرما و سرما به داخل است و مصرف انرژی سرمایشی و گرمایشی را تا 15 درصد کاهش می‌دهد.

عایق کف ساختمان: در بعضی از ساختمان‌ها که طبقه زیرین خالی بوده و برای انباری یا پارکینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد عایق کف یکی از بهترین راه‌ حل‌ها برای جلوگیری از نفوذ سرما در زمستان است.

عایق لوله‌های آب گرم: در جاهایی که لوله‌های آب گرم باید به جاهای دوردست‌ها ساختمان‌ها کشیده شوند عایق بندی کاری بسیار منطقی برای جلوگیری از هدر رفت انرژی است. این نوع از عایق از مواد ویژه‌ای ساخته شده و فقط مخصوص عایق بندی لوله‌ها است.

انواع عایق را بشناسیم

انواع عایق صوتی: این نوع عایق همانطور که از نامش پیداست برای جلوگیری از نفوذ صدا به داخل و یا خارج ساختمان کاربرد دارد. این نوع عایق برای ساختمان‌ها، سالن‌های سینما، سالن‌های کنفرانس، استودیو‌های ضبط و … کارایی دارد.

عایق صوتی آکوستیک: فوم آکوستیک و ابر آکوستیک شکل‌های عایق صوتی آکوستیک موجود در بازار است. این عایق به منظور جذب صوت، کاهش ارتعاش صدا و از بین بردن صداهای مزاحم به صورت روکار به منبع صدا نصب می‌گردد.

این نوع پر کاربرد به دلیل اینکه دارای اشکال و رنگ‌های متنوع می‌باشد و نصب راحت و قیمت ارزانی دارد بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از رایج‌ترین انواع این عایق‌های آکوستیک شانه تخم مرغ‌ها است که بسیار به شانه‌های تخم مرغ شبیه هستند.

جذب ارتعاش‌ بالا و فرکانس‌های مختلف صداها و جلوگیری از پژواک برترین خواص این نوع عایق می‌باشد. کاربرد این عایق در ژنراتور، کمپرسور، چاله و کابین آسانسور، انواع پمپ‌های پر سر و صدا همچنین در ساختمان برای جلوگیری از نفوذ صدا به اتاق‌ها و دیوارهای مشترک خانه است.

عایق صوتی فایبرگلاس و مواد معدنی: عایق فایبرگلاس که به صورت رولی در بازار موجود است و از خرده‌های شیشه، سنگ و پنبه تشکیل شده است. این عایق رایج عمدتاً در چارچوب‌های چوبی نصب می‌شود و برای جلوگیری از نفوذ صدا انتخاب خوبی است. از مزایای نصب این نوع عایق سازگار بودن با محیط زیست، مقاوم بودن در برابر انگل‌ها و از همه مهمتر غیر قابل اشتعال بودن آن است.

عایق صوتی پنل گچی: محصولات پانل گچی از جمله مصالح ساختمانی است که شامل هسته‌های گچی می‌باشد. این عایق به صورت روکار روی دیوار یا سقف‌های مختلف نصب می‌گردد. از مزایای نصب عایق صوتی پنل گچی می‌توان به نصب آسان، مقاومت در برابر آتش، دوام و پایداری و اقتصادی بودن آن است.

عایق صوتی ویسکوالاستیک: این نوع عایق توانایی تبدیل انرژی مکانیکی ارتعاش‌های صدا به گرما را دارد. عایق ویسکوالاستیک در کف، دیوار، بین لایه‌های صلبی مانند چوب و یا دیوارهای گچی و سیمانی بکار می‌رود.

انواع عایق حرارتی

اگر کسی قصد داشته باشد که از هدر رفت انرژی به صورت جدی جلوگیری کند عایق‌های حرارتی بهترین گزینه هستند. این عایق‌ها از رفتن گرما به بیرون اتاق و آمدن سرما در زمستان و تابستان جلوگیری می‌کنند و در نتیجه مصرف انرژی را به حداقل می‌رسانند.

عایق حرارتی پشم شیشه و فایبر گلاس: درست است که فایبر گلاس که یک عایق صوتی است به عنوان یک عایق حرارتی نیز کاربرد دارد. مقاومت حرارتی فایبر گلاس عددی بین ۲.۹و ۳.۸ [ m2K/W ] است که نشان از مقاومت این ماده در برابر انتقال حرارت در اثر تفاوت دما دارد و با علامت R نشان داده می‌شود. از مزایای نصب این عایق قیمت ارزان، وزن کم، نصب آسان و ایمن بودن در برابر انگل‌ها و باکتری هستند.

عایق حرارتی پشم معدنی یا پشم سنگ: این عایق حرارتی از سنگ‌های آتشفشانی یا از پشم سرباره تولیدی که جزو ضایعات صنعت آهن و کارخانجات فولاد است ساخته می‌شود. عایق نامبرده به شکل گرانول در سقف‌های بتونی به کار می‌رود و در برابر رشد انگل و باکتری مقاوم بوده همچنین غیر قابل احتراق نیز می‌باشد.

عایق حرارتی سلولزی: از نظر سازگار بودن با محیط زیست این عایق بهترین انتخاب می‌باشد و در مقابل خسارت ناشی از آتش سوزی نیز کمترین خسارات را به جا خواهد گذاشت. این عایق از مقوای بازیافتی، کاغذ بازیافتی و موارد مشابه دیگر ساخته می‌شود و بدلیل تراکم بالا حاوی هیچ اکسیژنی نیست. مزایای نصب این عایق شامل: سازگار بودن با محیط زیست، مقاوم بودن در برابر آتش و ارزان قیمت بودن می‌شود و معایب آن هم شامل ایجاد آلرژی و حساسیت در افراد می‌شود.

عایق حرارتی فوم پلی‌یورتال: این عایق نچندان رایج یکی از مقاوم‌ترین عایق‌ها می‌باشد. در ساخت این نوع بخصوص عایق از گاز کلرو فلوئوروکربن استفاده می‌شود و از وزن و ضخامت کمی برخوردار است. نحوه نصب این عایق به صورت اسپری کردن بر روی سطح مورد نظر بوده و بدلیل ایجاد دود حتماً باید افراد دارای تخصص این کار آن را انجام دهند. از بزرگترین مزایای این عایق باید به سازگار بودن با محیط زیست و کاهش میزان آسیب به لایه‌ی ازن اشاره کرد همچنین سبک بودن و مقاومت در برابر آتش نیز از مزایای دیگر این عایق می‌باشند.

عایق حرارتی پلی‌استایرن: این فوم ضد آب در برابر حرارت و رطوبت بسیار مقاوم می‌باشد. بدلیل اینکه عایق نامبرده یکدست و صاف می‌باشد برای پوشش حرارتی دیواره‌ها گزینه مناسبی است. از نکات مهم در نصب این عایق قابل اشتعال بودن آن است که برای جلوگیری از آتش گرفتن آن باید سطح آن را با پوشش ضد آتش HBCD پوشاند.

عایق حرارتی نانو: جدیدترین عایق حرارتی در جهان عایق نانو می‌باشد که به صورت مایع می‌باشد. این عایق ارزان قیمت براحتی بر روی سطوح مختلف مانند: ساختمان‌های مسکونی و تجاری، مخازن و لوله‌های ساختمان قرار گرفته و بسیار مقاوم نیز می‌باشد.

عایق‌های حرارتی دیگری چون: فرم‌های پلی اتیلن، فنولیک، پلی وینیل کلراید، اوره فرم آلدئید، نیتریل فوم، پرلیت و عایق‌های طبیعی مانند: کنف، پشم گوسفند و پنبه نیز برای مقاومت در برابر حرارت وجود دارند که هر کدام در جای مخصوص به خود کارایی دارند.

عایق رطوبتی

شاید یکی از پرکاربردترین عایق‌ها عایق‌های رطوبتی باشند که جزو بی قید و شک ساختمان‌های امروزی می‌باشند. این نوع عایق از نفوذ آب و رطوبت به داخل ساختمان و خرابی‌های احتمالی ناشی از نفوذ آب مخصوصاً در فصل زمستان جلوگیری می‌کند.

عایق رطوبتی قیر و گونی: این عایق سنتی دارای قیمت ارزانی نیز می‌باشد و در برابر اسیدها، بازها و نمک‌ها مقاوم است. اما با وجود معایبی چون حمل و نقل سخت و نصب خطرناک همچنین آلوده کردن هوا و ترک خوردن کمتر توصیه می‌شود.

عایق رطوبتی ایزوگام: درست است که این عایق رولی از قیر درست می‌شود اما دارای نصب راحت تر و وزن کمتری است. این عایق در ایران بسیار پر کاربرد است اما عمر کوتاهی دارد و آلودگی محیط زیستی ایجاد می‌کند.

عایق‌های رطوبتی پیش ساخته: این عایق‌ها از جنس قیر، مواد پلیمر، لایه‌های تیشو و پلی اتیلن ساخته می‌شوند همچنین بهترین نوع آنها نمد پشم شیشه است و دارای ضخامت ۲ تا ۶ میلیمتر می‌باشند. در ایران نوع عایق پی آن در پی ساختمان‌ها و عایق بام که مخصوص بام، سرویس‌های بهداشتی، استخرها و… کاربرد بیشتری دارد. این عایق منعطف، سبک، مقاوم و پایدار در مقابل عوامل جوی اما دارای عمر کوتاه و هزینه‌ی بالایی برای تعمیرات است.

عایق رطوبتی پرایمرها، عایق رطوبتی پلیمری، عایق رطوبتی نانو، این عایق‌ها نیز هر کدام در جاهایی مخصوص به خود نصب می‌شوند و برای جلوگیری از نفوذ آب ساخته شده‌اند.

جمع‌بندی

عایق‌ها به استحکام ساختمان‌ها و در نهایت داشتن زندگی راحت‌تر به ما انسانها کمک شایانی می‌کنند بنابراین باید حتماً از آنها استفاده شود اما با داشتن اطلاعات دقیق اقدام به انتخاب آنها کنید. حتی پس از انتخاب نیز باید نصب آنها را به افراد متخصص و کاربلد بسپارید تا هم به عایق آسیب وارد نشود و درست نصب گردد و هم نکات ایمنی به درستی رعایت گردد.