الزامات زنجیره تأمین برای تحویل واکسن کووید 19

بی‌تردید فرایند پیدایش، تأیید، ساخت، توزیع و تأمین واکسن کرونا از همان ابتدا چالشی بی‌سابقه بوده است و متأسفانه احتمال بروز مسائل جدی فیزیکی و همین‌طور موضوع امنیت سایبری برای واکسن‌ها، اوضاع را پیچیده‌تر از حالت معمول می‌کند.

علاوه بر هشدار شرکت IBM، اینترپل نیز اخیراً هشداری نارنجی را درباره احتمال تهدیدات گسترده و سازمان‌یافته فیزیکی و آنلاین با هدف دستیابی به واکسن ویروس کرونا صادر نموده و در آن به تأثیر پاندمی بر بروز رفتارهای فرصت‌طلبانه و غارتگرانه تأکید کرده است. در این مطلب از هلدینگ فاخر قصد داریم به مشکلات و موانعی که در مسیر تأمین واکسن کرونا قرار دارند، نگاهی داشته باشیم و ببینیم که بخش‌های مختلف، مخصوصا زنجیره‌های تأمین، چه الزاماتی را در این راستا باید در دستور کار قرار دهند؟

تلاش‌های اولیه

متأسفانه تعدادی از حملات اولیه به شرکت‌هایی که در زنجیره تولید تا توزیع و تأمین واکسن کرونا فعالیت می‌کنند، با موفقیت همراه بوده که شرکت آمریکولد، یکی از آن‌هاست. آمریکولد یک شرکت ذخیره و توزیع معروف در آمریکاست که حملات سایبری اخیر، فعالیت‌های آن را تحت تأثیر قرار داد.

حمله به آمریکولد نشان می‌دهد که مجرمان سایبری، هر فرد یا سازمانی را که گمان کنند قادر به باج‌گیری از آن هستند، هدف قرار می‌دهند. این حمله بالأخص از آن جهت نگران‌کننده است که آمریکولد یکی از سازمان‌هایی محسوب می‌شود که قرار است در توزیع و تأمین واکسن‌ کرونا هم مشارکت فعالی داشته باشد. به نظر می‌رسد تا زمانی که احتمال گرفتار شدن مجرمان و مجازت شدن آن‌ها کم باشد، آن‌ها به حملاتشان ادامه خواهند داد. اما صنعت امنیت سایبری نیز به‌طور هم‌زمان، از طریق توسعه ابزارهای پیشرفته برای آنالیز امنیتی و رفع حفره‌ها، به سازمان‌ها در خنثی‌سازی این حملات کمک می‌کنند.

یکی از مقامات رده‌بالای شرکت امنیتی Point3 Security می‌گوید: بار دیگر شاهد آن هستیم که شرکت‌هایی که خودشان را یک هدف احتمالی برای حملات سایبری نمی‌دانند، بیشترین موج حمله را تجربه می‌کنند. این واقعیتی تأسف‌آور است چون شرکت آمریکولد علاوه بر نقش پررنگ و همیشگی‌اش در حمایت از زنجیره تأمین مواد غذایی، قرار است در توزیع و تأمین واکسن کرونا نیز نقش مهمی ایفا کند. هر حلقه از زنجیره توزیع واکسن کووید 19 باید از نظر ریسک و امنیت سایبری، به‌دقت مورد بررسی قرار بگیرد چون اغراق نیست اگر ادعا کنیم که اکنون، ادامه زندگی روی کره زمین و رهایی از بحران پاندمی، به انجام درست این کار بستگی دارد. به گفته این مقام رده‌بالا، حملات باج افزاری سایبری به مسیرها و شبکه‌های ساده و فاقد سازوکارهای امنیتی پیشرفته، با تروجان‌ها یا سایر اشکال بدافزار آغاز می‌شود. به‌محض آنکه راهی به شبکه پیدا شود، بدافزار روی شبکه نصب شده و اختیارات و مجوزهای دسترسی آن افزایش می‌یابد. چنین حملاتی معمولاً قبل از رمزگذاری فایل‌ها، اطلاعات موجود در آن‌ها را به سرقت می‌برند و به همین دلیل و نیز با توجه به مخفیانه و عامدانه بودنشان در مقایسه با حملات خودکاری مثل WannaCry یا NotPetya خطرناک‌تر هستند. بنابراین هر چه اطلاعات حساس، بیشتر تحت محافظت اقدامات مرتبط با مدل اعتماد صفر قرار بگیرند، شاخص امنیتی آن‌ها نیز ارتقا می‌یابد.

زنجیره تأمین؛ هدفی جذاب برای حملات سایبری

با استناد به اظهارات مدیرعامل شرکت SonicWall مجرمان سایبری حالا در حال سازمان‌دهی حملات جدیدی برای هدف قرار دادن زنجیره سرما هستند. همان زنجیره تأمینی که نقشی حیاتی در تأمین واکسن کرونا و نگهداری از آن در دمای سرد موردنیاز ایفا می‌کند. شواهد حاکی از آن هستند که یک یا چند دولت خارجی در پشت این حملات قرار دارند و آن‌ها را به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم ساپورت می‌کنند. این حملات درست شبیه حملاتی هستند که در سال‌های اخیر بخش‌های دیگری مثل بهداشت و درمان، آموزش عالی و سایر نواحی حساس دولتی در آمریکا را هدف قرار داده‌اند. تخطی موفقیت‌آمیز از قوانین، قدرت کنترل و اثرگذاریِ مجرمان سایبری را در مواقع بحرانی و در زمینه‌های مختلف مثل بهداشت، ژئوپلیتیک و اقتصاد آن هم در مقیاس جهانی افزایش می‌دهد.

زنجیره تأمینی که قرار است عملیات حمل‌ونقل، توزیع و تأمین واکسن‌ کرونا را انجام دهد، یک زنجیره چندمرحله‌ای و بسیار پیچیده است و متأسفانه هر چه زنجیره تأمین، پیچیده‌تر بوده و گسستگی‌های بیشتری داشته باشد، مجرمان سایبری به نقاط بالقوه بیشتری برای خرابکاری دسترسی پیدا می‌کنند. این خرابکاری می‌تواند خود را به اَشکال مختلفی مثل اخلال در روند حمل‌ونقل، خاموش کردن فریزرهای نگه‌داری از واکسن‌ها، هک کردن سیستم‌های زنجیره تأمین و ... نشان دهد. نتیجه این حملات و نفوذهای مخرب می‌تواند به شکلی چشمگیر، کل روند توزیع و تأمین واکسن کرونا را مختل نموده و از این طریق، زندگی و اقتصاد را در مقیاس جهانی در معرض خطرات جدی قرار دهد.

شرکت‌ها باید این واقعیت را درک کنند که هر یک از حلقه‌های زنجیره‌ی فرایند تأمین مثل بخش حمل‌ونقل واکسن کرونا به یک اندازه مهم هستند و این اهمیت صرفاً به شرکت‌هایی که این واکسن را تولید کرده‌اند، محدود نمی‌شود. بنابراین سازمان‌ها باید از هوشیاری و آگاهی کارکنانشان و رعایت پروتکل‌های امنیتی از جانب آن‌ها اطمینان حاصل نمایند. فیشینگ، امنیت نقطه پایانی، تقسیم شبکه و به اشتراک‌گذاری امن منابع و داده‌ها بین سازمان‌ها، از مهم‌ترین مواردی هستند که باید به شکلی خاص مورد توجه قرار بگیرند.

آیا بلاک چین می‌تواند به اثربخشی فرایند تأمین واکسن کرونا کمک کند؟

فناوری بلاک چین می‌تواند از طریق افزایش شفافیت، به مدیریت داده‌های مربوط به سطوح موجودی و همین‌طور پایش دمای حمل‌ونقل برای توزیع و تأمین واکسن کرونا کمک شایان‌ذکری کند. اتکا به فناوری بلاک چین برای ردیابی محصولات، محاسبه دقیق هزینه‌ها و افزایش وضوح عملیات، تولیدکنندگان و خرده‌فروشان را قادر می‌سازد تا فرایند توزیع و تحویل واکسن کرونا را به شکلی امن و مطلوب مدیریت کنند.

با توجه به تردید حاکم بر بخش‌های مختلف جامعه، صداقت و شفافیت، دو مؤلفه بسیار مهم هستند. تولیدکنندگان دارو و بالأخص واکسن کرونا می‌توانند با استفاده از فناوری بلاک چین، جزئیات مربوط به چرخه عمر واکسن و همین‌طور سوابق مربوط به داده‌های آزمایشی را به تهیه‌کنندگان و توزیع‌کنندگان آن نشان دهند. شرکت‌های داروسازی و تولیدکنندگان به لطف فناوری بلاک چین می‌توانند به‌راحتی فرایند توزیع واکسن را ردیابی کرده و از به‌موقع رسیدن واکسن‌ها به مقاصد نهایی اطمینان حاصل کنند. حساسیت فرایند تأمین واکسن کرونا و چالش‌های مرتبط با آن، فناوری بلاک چین را به یکی از بازیگران کلیدی صحنه تبدیل می‌کند. علاوه بر موارد فوق، فناوری بلاک چین می‌تواند به حذف داروها و واکسن‌های تقلبی در زنجیره تأمین هم کمک کند.

بسیاری از تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان پیش از فناوری بلاک چین، استفاده از هوش مصنوعی را نیز برای افزایش کارایی عملیات و همین‌طور گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برای حصول اطمینان از ذخیره‌سازی مناسب و رعایت ضرب‌الاجل‌های زمانیِ تحویل در دستور کار قرار داده‌اند. با ترکیب هوش مصنوعی و فناوری بلاک چین، توزیع‌کنندگان می‌توانند از مزایای فوق‌العاده هر یک از این دو مؤلفه بهره‌مند شود.

سخن آخر

تأمین واکسن کرونا و فراهم ساختن زمینه دسترسی مردم به آن، با توجه به گسترش دامنه تهدیدات، بالأخص تهدیدات سایبری، به یک چالش بسیار بزرگ تبدیل شده است و در این بین، صنعت لجستیک و حمل‌ونقل، مسئولیت ویژه‌ای برای اجرای موفقیت‌آمیز این مأموریت بر عهده دارد. دانستیم که مهم‌ترین چالش در ارتباط با فرایند تأمین واکسن کرونا، "امنیت" است و به همین دلیل همه شرکت‌ها و مراکزی که فعالیتشان به هر شکلی با موضوع واکسن کرونا ارتباط پیدا می‌کند، باید در مقابل تهدیدات بالقوه و جدی امنیتی، تمهیدات و سازوکارهای لازم را پیش‌بینی کنند.