تکنولوژی‌هایی که در خدمت زنجیره تأمین پایدار هستند

استفاده از تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار یکی از شروط لازم‌الاجرای شرکت‌ها برای خلق ارزش است. شرکت‌ها برای بهبود زنجیره تأمینشان در رویارویی با پدیده جهانی‌شدن، افزایش پیچیدگی محصول و تقاضای مشتریان، باید از فناوری‌های پیشرفته استفاده ‌کنند. درواقع فضای کسب‌وکار امروز، استفاده از این فناوری‌ها را در زنجیره‌های تأمین، به یک الزام اساسی تبدیل کرده است.

اگر شرکت‌ها در بهره‌مندی از فرصت‌های بالقوه‌ای که فناوری‌های جدید در اختیارشان قرار داده‌اند، تعلل کنند، خیلی زود از کورس رقابت عقب می‌مانند. در این مطلب از هلدینگ فاخر، پنج فناوری مهمی را که در دسته تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار قرار می‌گیرند، مورد بررسی قرار می‌دهیم.

1. اینترنت اشیا

با پیش‌بینی شرکت بین‌المللی داده (IDC) درباره افزایش رشد دو رقمی مخارج در حوزه اینترنت اشیا تا سال 2022، زمینه گسترده‌ای برای انتقال اطلاعات بین اشیای مجهز به سنسور و متصل به یکدیگر مثل انبارهای موجودی، کانتینرهای حمل‌ونقل و ... ایجاد می‌شود و بینش حاصل از این تبادل اطلاعاتی، روش‌های زنجیره تأمین سنتی را دگرگون می‌کند.

سازمان IDC انتظار دارد که تولیدکنندگان ناپیوسته، تولیدکنندگان فرایند و شرکت‌های حمل‌ونقل، بیشترین سرمایه‌گذاری را در زمینه اینترنت اشیا با هدف پشتیبانی از عملیات تولید، مدیریت دارایی‌های تولیدی، نظارت بر محموله‌ها و مدیریت ناوگان ترابری انجام دهند. به‌عنوان‌مثال تأمین‌کنندگان می‌توانند با استفاده از اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و روش‌های پیشرفته آنالیز، از طریق رصد موقعیت مکانی، شرایط آب و هوایی، وضعیت محیطی، الگوهای ترافیکی و ... به این نکته پی ببرند که آیا خطر خرابی یخچال، سلامت محموله کالاهای منجمد را تهدید می‌کند یا نه؟ آن‌ها در چنین شرایطی به پشتوانه بینش حاصل از این عضوِ مهم خانواده تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار می‌توانند به‌طور خودکار، تحویل کالا را در یکی از مراکز توزیع نزدیک‌تر انجام دهند یا برای پیشگیری از خرابی تجهیزات، تیم تعمیرات فنی را برای حل مشکل، اعزام کنند.

2. بلاک چین

هرچند بلاک چین (که به آن فناوری دفتر کل توزیع‌شده هم می‌گویند)، در وهله اول به رمز ارزهای پایه مربوط می‌شود، اما این فناوری به‌عنوان یکی از تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار که به ایجاد بینش واضح‌تر و افزایش شفافیت در فرایندهای زنجیره کمک می‌کند، جایگاه مهمی دارد.

بلاک چین، رکوردها یا سوابق تغییرناپذیری از معاملات صورت گرفته ایجاد می‌کند که از این قابلیت می‌توان در راستای ردیابی مبادی کالاها و همین‌طور ایجاد اعتماد نسبت به اطلاعات ارائه‌شده، به بهترین شکل ممکن استفاده کرد. تغییرناپذیری، مفهومی اساسی است که فناوری بلاک چین آن را با خود به ارمغان آورده تا همه مطمئن باشند که هیچ نکته‌ای از نظر دور نمی‌ماند.

فناوری بلاک چین به‌عنوان یکی از تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار، قادر است یک سیستم پیگیری دقیق ایجاد کند که در مقایسه با روش‌های سنتی ضبط و بایگانی الکترونیکی داده به‌مراتب مؤثرتر است. درنتیجه، تسهیل نظارت و ردیابی را می‌توان بزرگ‌ترین دستاورد بلاک چین دانست که به شرکت‌ها در ثبت و مستندسازی زنجیره نگهداری کالا کمک می‌کند. این امر متعاقباً از ایجاد نشتی در زنجیره تأمین جلوگیری کرده و به شناسایی کالاهای تقلبی و کشف خرابکاری و کلاه‌برداری در طول زنجیره یاری می‌رساند.

3. هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و آنالیز پیشرفته

سومین عضو از خانواده تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار، خودش شامل سه فناوری مجزا و درعین‌حال مرتبط است.

هر زنجیره تأمین مدرن، دارای گنجینه‌ای گسترده و ارزشمند از داده‌هاست که می‌تواند بینش واضحی نسبت به شبکه‌های تأمین پیچیده‌ی جهانی ایجاد کند. شرکت‌ها به‌واسطه استفاده از فناوری‌هایی مثل هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و آنالیز پیش‌بینی، می‌توانند کارهای زیادی انجام دهند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• خودکارسازی عملیات انبار
• بهبود زمان تحویل کالا
• مدیریت پیشگیرانه‌ی موجودی
• بهینه‌سازی روابط استراتژیک در ارتباط با تأمین منابع
• خلق تجربه‌ای جدید برای مشتری که منجر به افزایش رضایت و متعاقباً افزایش سطح فروش می‌شود

مشکل بزرگ زنجیره تأمین و به‌طورکلی همه صنایع در گذشته، فقدان یا عدم کفایت داده‌های ارزشمند بود. اما امروز به به‌واسطه تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار، داده‌های زیادی در اختیار داریم و حالا مسئله این است که این حجم عظیم از داده‌ها را چطور مدیریت کنیم و چه کارهایی می‌توانیم با آن‌ها انجام دهیم؟

اینجاست که هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، به‌عنوان دو بازیگر برجسته، وارد صحنه می‌شوند و به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا با استفاده از الگوریتم‌ها و روش‌های پیش‌بینی، آن هم بدون دخالت عامل انسانی، بزرگ‌ترین مجموعه داده‌ها را تجزیه‌وتحلیل کنند و از طریق این آنالیز جامع، به بینش بی‌نظیری نسبت به جزئی‌ترین اجزای مجموعه برسند. با استناد به پیش‌بینی شرکت بین‌المللی داده، تا پایان سال 2021، نیمی از کل زنجیره‌های تأمین در دنیا، در زمینه هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری نموده و به این واسطه، رشد 15 درصدی بهره‌وری را تجربه می‌کنند.

وقتی صحبت از تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار می‌شود، از اهمیت آنالیز پیشرفته نباید به‌سادگی گذشت. نتایج پژوهش شرکت Deloitte در سال 2019 نشان داد که شرکت‌ها از سرمایه‌گذاری در زمینه آنالیز پیش‌بینی، درصدد تحقق اهداف ذیل هستند:

• کاهش هزینه‌ها (81%)
• بهبود تجربه مشتریان (60%)
• افزایش قابلیت رؤیت‌پذیری و بهینه‌سازی موجودی (32%)
• بهینه‌سازی و تأمین منابع (26%)
• آگاهی بلادرنگ از وضعیت محصولات (22%)

برخی از مدیران زنجیره تأمین، از کیفیت و اهمیت داده‌ها در خلق ارزش تجاری غافل هستند و متأسفانه بسیاری از شرکت‌ها، هنوز هم نمی‌دانند که چطور باید از آنالیز جامع داده‌ها در راستای بهبود عملیات استفاده کنند.

4. اتوماسیون و ربات‌ها

ربات‌ها، مدت‌هاست که به‌عنوان یکی از نمونه‌های تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار، نقش مهمی در عملیات دارند و برای انجام اموری مثل جابه‌جایی کالاها و مواد در انبارها مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما هم‌زمان که فناوری هوش مصنوعی، عملکرد ربات‌ها را نیز به سطح بالاتری ارتقا می‌دهد، به‌تدریج بسیاری از کارهای دیگر مثل برداشتن و بسته‌بندی سفارش‌ها و همین‌طور بارگیری که هم‌اکنون به‌طور دستی و توسط انسان انجام می‌شود، به ربات‌ها محول می‌شوند.

هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و قابلیت اتصال در اینترنت اشیا با کمک یکدیگر، سبب بهبود قابل‌توجه دقت و تحرک ربات‌های صنعتی شده‌اند. این تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار، ضمن کمک به ارتقای ضریب ایمنی، امکان پیدایش نسل جدیدی از ربات‌ها به نام "ربات‌های مشارکتی" را فراهم می‌سازند که می‌توانند در کنار انسان‌ها کار کرده و همکاران خوبی برای آن‌ها باشند. با استناد به شرکت بین‌المللی داده، انتظار می‌رود که تا سال 2023، 65% از فعالیت انبارهای مدرن، از طریق ربات‌ها و آنالیز داده‌های موقعیتی انجام شود که این امر به بهینه‌سازی ذخیره موجودی، افزایش 20 درصدی ظرفیت انبارها و همین‌طور نصف شدن زمان پردازش سفارش‌ها منجر می‌شود.

5. چاپ سه‌بعدی

تمایل مصرف‌کنندگان نسبت به محصولات سفارشی، همراه با شکل‌گیری روند تولید ناهمگون، چاپ سه‌بعدی را در ارتباط با تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار به یکی دیگر از کانون‌های توجه تبدیل کرده است. اکنون به لطف دسترسی به مواد جدید، سخت‌افزار ارزان‌تر و فناوری‌های تولید افزودنی، بازیگران زنجیره تأمین در زمینه فناوری‌هایی که امکان تولید غیرمتمرکز و ساخت محصولات و قطعات در مراکز مونتاژ محلی را برای آن‌ها مقدور می‌سازند، سرمایه‌گذاری بیشتری انجام می‌دهند.

نزدیک کردن محصولات به نقطه‌ای که تقاضا برای آن‌ها وجود دارد، باعث صرفه‌جویی چشمگیر در هزینه‌های لجستیک و حمل‌ونقل شده و ضمن کاهش اثر کربنی این عملیات، ریسک‌های ژئوپلیتیکی و تعرفه‌های مربوط به برون‌سپاری خارج از کشور را نیز کم می‌کند. به‌این‌ترتیب، شرکت‌ها می‌توانند محصولات را سریع‌تر به دست مشتریان برسانند و از طریق افزایش رضایت مشتری، در فضای رقابتی امروز به یک مزیت ارزشمند دست پیدا کنند.

سخن آخر

تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار، انقلابی انکارناپذیر در عملیات و فرایندهای شرکت‌های مختلف ایجاد کرده‌اند. اما فراموش نکنیم که یک فناوری، زمانی به معنای واقعی، سودمند است که یا مشکلی را حل کند یا فرصت جدیدی در صنعت فراهم سازد. پنج فناوری مذکور در این مطلب، به‌عنوان مهم‌ترین تکنولوژی‌های زنجیره تأمین پایدار با توجه به همین واقعیت، معرفی و تشریح شدند.