روندهای زنجیره تأمین که در سال جدید، شاهد آن خواهیم بود

روندهای آینده زنجیره تأمین را می‌توان با در نظر گرفتن پیشرفت فناوری و الزامات تجاری، تا حدی پیش‌بینی کرد. سال 2020 و بحران کرونا، صنعت لجستیک و زنجیره‌های تأمین را به‌شدت تحت تأثیر قرار دارد و شرکت‌ها دریافتند که برای غلبه بر محدودیت‌های اجباری، باید به فکر بازنگری و اصلاح سازوکارهای لجستیکی و ویژگی‌های زنجیره‌های تأمین باشند.

اما روندهای آینده زنجیره تأمین چگونه خواهند بود و چه تغییرات مهمی را در بحث مدیریت زنجیره‌های تأمین خواهیم دید؟ زنجیره تأمین در سال آینده چه ویژگی‌هایی دارد؟ در این مطلب به بررسی چهار روند اصلی زنجیره‌های تأمین در سال 2021 و سال‌های بعد از آن پرداخته‌ایم.

1. دیجیتال‌سازی زنجیره تأمین

زنجیره تأمین 4.0 را می‌توان یکی از برجسته‌ترین روندهای آینده زنجیره تأمین دانست که قرار است در سال 2021 روی کار بیاید. دیجیتال‌سازی زنجیره تأمین با کاربرد اینترنت اشیا، رباتیک پیشرفته و تجزیه‌وتحلیل کلان داده‌ها در SCM همراه است و در هر جنبه از زنجیره تأمین، شاهد حسگرها و شبکه‌های بیشتری خواهیم بود. این نوآوری‌ها هر آنچه را به بحث رضایت مشتری و بهبود عملکرد مربوط باشد، تجزیه‌وتحلیل کرده و در صورت نیاز آن‌ها را خودکار می‌سازند.

صنعت 4.0 کسب‌وکارها را به تجدیدنظر در ایده‌ها، طرح‌ها و زنجیره‌های تأمینشان وا‌می‌دارد. رشد مستمر مناطق روستایی در سراسر دنیا ادامه دارد و ثروت‌ها و فرصت‌ها در نقاطی ایجاد می‌شوند که تا قبل از این هرگز وجود نداشتند. فشار مضاعف برای رعایت قوانین حفاظت از محیط‌زیست و تبعیت از مقررات اقتصادی- اجتماعی نیز بر چالش‌های موجود می‌افزاید. در این میان، انتظارات مشتریان هم در حال افزایش است و روند آنلاین، باعث شده آن‌ها کارایی و سازمان‌دهی بیشتری را در رسیدگی به سفارش‌ها از شرکت‌ها مطالبه کنند.

دیجیتال‌سازی، بدون تردید، زنجیره تأمین را به سوی شخصی‌سازی و سفارشی‌سازی بیشتر سوق خواهد داد و تحولاتی اساسی را در پورتفولیوی SKU رقم خواهد زد. از سوی دیگر، شفافیت آنلاین و سهولت دسترسی به گزینه‌های متعدد خرید، رقابت در زنجیره تأمین را تشدید می‌کند.

زنجیره تأمین 4.0 به‌عنوان یکی از روندهای آینده زنجیره تأمین، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا ضمن بهبود کارایی، پاسخگوی نیازهای جدید مشتریان باشند و چالش‌های مربوط به موضوع تأمین و عرضه را بهتر حل‌وفصل کنند. از مهم‌ترین نتایج دیجیتال‌سازی زنجیره‌های تأمین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سرعت بیشتر: روش‌های جدید برای توزیع و کاهش زمان تحویل، پایه و اساس روندهای آینده زنجیره تأمین را شکل می‌دهند. این روش‌ها با استفاده از رویکردهای مدرن پیش‌بینی حاصل و تجزیه‌وتحلیل داده‌های خارجی (مثل شرایط آب‌وهوا) و داده‌های داخلی (مثل حجم تقاضا)، ایجاد می‌شوند.
• دقت بیشتر: نسل بعدی سیستم‌های مدیریت عملکرد، شفافیت سراسری و نظارت لحظه‌ای را بر زنجیره‌های تأمین مقدور می‌سازند. دامنه داده‌ها و اطلاعاتی که این وضوح و پایش را امکان‌پذیر می‌کنند، بسیار متنوع و گسترده است و شاخص‌های کلیدی عملکردِ سطح بالا را در برمی‌گیرد. ادغام داده‌ها در پایگاهی مثل "ابر زنجیره تأمین"، این اطمینان را ایجاد می‌کند که همه ذینفعان به اطلاعات یکسانی دسترسی دارند و از هر آنچه در زنجیره تأمین رخ می‌دهد، به‌خوبی آگاه هستند.
• انعطاف‌پذیری بیشتر: برنامه‌ریزی بلادرنگ اجازه می‌دهد تا بتوانیم در شرایط مختلف و در مواجهه با مسائل مربوط به عرضه و تقاضا، واکنشی انعطاف‌پذیر از خود نشان دهیم. چرخه‌های برنامه‌ریزی معمولی و دوره‌های ایستا و تغییرناپذیر جای خود را به فرایندهای مستمری می‌دهند که می‌توانند نیازها یا محدودیت‌های متغیر را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند. مدل‌های جدید تجاری مثل زنجیره تأمین به‌عنوان یک سرویس (Supply Chain as a Service)، انعطاف شرکت‌ها را در عملیاتشان به شکل قابل‌توجهی افزایش می‌دهند.
• شخصی‌سازی بیشتر: تقاضای مشتریان برای محصولات سفارشی و شخصی‌سازی‌شده، روزبه‌روز در حال افزایش است و همین امر، تحقق مفاهیمی مثل بخش‌بندی خرد و سفارشی‌سازی انبوه را می‌طلبد. زنجیره‌های تأمین جدید، مدیریت تقاضای مشتریان با کارایی به‌مراتب بیشتر را امکان‌پذیر می‌کنند و ظهور روندهای نوینی مثل تحویل با هواپیماهای بدون سرنشین موجب تسهیل تحقق این امر، می‌شود.

با ظهور روندهای آینده زنجیره تأمین و موج دیجیتال‌سازی و همچنین ایجاد رویکردهای نوین مدیریت عملکرد، انتظار داریم با سیستم‌هایی روبرو شویم که از توانایی یادگیری برخوردار هستند و می‌توانند با استفاده از یک رویکرد "یادگیری حلقه بسته" در شناسایی خودکار خطرات، استثنائات و تغییر پارامترهای زنجیره تأمین، موفق عمل کنند. چنین قابلیتی، امکان کنترل و مدیریت مؤثرتر طیف گسترده‌ای از مشکلات را بدون دخالت عامل انسانی، فراهم می‌کند.

2. تمرکز بیشتر بر توسعه کارکنان

کمک به کارمندان در راستای ارتقا، تقویت و بهسازی مهارت‌های فعلی و همین‌طور اکتساب مهارت‌های جدید از دیگر روندهای آینده زنجیره تأمین خواهد بود. مهارت‌هایی که بتوانند به پیاده‌سازی استراتژی‌های سازمانی کمک کنند. البته توسعه کارکنان، سرمایه‌گذاری زیادی را از حیث پول، انرژی و زمان می‌طلبد اما اگر به‌درستی انجام شود، با گذشت زمان، بازدهی فوق‌العاده‌ای را ایجاد می‌کند.

حفظ تعامل کارکنان دورکار با فرهنگ تیمی و سازمانی، یکی از بزرگ ترین چالش‌های روندهای آینده زنجیره تأمین محسوب می‌شود و مدیران آموزش و توسعه باید راه‌های جدیدی را برای تحقق این امر پیدا کنند.

فراموش نکنیم که توسعه کارکنان شرکت، صرفاً نباید محدود به جنبه‌های فنی شغل اصلی باشد و در این بین، باید به جنبه‌های دیگر نیز توجه داشته باشیم که سه مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• توانمندی‌های فنی زنجیره تأمین (شامل مدیریت مواد و لجستیک)
• دانش زنجیره تأمین دیجیتال
• مهارت‌های نرم

3. پذیرش دورکاری به‌عنوان یک نُرم

کار از خانه یا همان دورکاری در سال 2020 خیلی زود به یک امر عادی تبدیل شد و احتمالاً همین روند در سال 2021 نیز ادامه خواهد داشت. پذیرش کار از خانه به‌عنوان یک نُرم یا هنجار، یکی دیگر از روندهای آینده زنجیره تأمین خواهد بود که علاوه بر خوشایند بودن برای اغلب کارکنان، زمینه انجام به‌موقع و بهتر بسیاری از وظایف را فراهم می‌کند.

جالب است بدانید بعضی کارکنان مایل هستند به ازای کاهش مقداری از حقوقشان، به‌صورت دورکاری فعالیت کنند. با استناد به گزارش Owl Labs در سال 2019 و پیش از بروز بحران کرونا، حدود 24% از کارکنان آمریکایی، با کاهش 10 درصدی و حدود 34 درصد از آن‌ها با کاهش 5 درصدی حقوقشان در سال 2019 موافق بوده‌اند و 20% از آن‌ها برای کاهش بیشتر از 10 درصدی حقوقشان در مقابل دورکاری، اعلام آمادگی کرده‌اند.

ایجاد تعامل و توازن بهتر بین شغل و زندگی شخصی، افزایش بهره‌وری، بهبود تمرکز، کاهش استرس و اجتناب از رفت‌وآمد از مهم‌ترین دلایل ترجیح دورکاری از سوی کارکنان هستند که این پدیده قطعاً روندهای آینده زنجیره تأمین را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

4. محلی سازی بیشتر به جای برون‌سپاری

محلی سازی زنجیره‌های تأمین در سطح جهانی آن هم در بحبوحه بحران کرونا، کسب‌وکارها را مجبور کرده که بین کارایی و انعطاف‌پذیری، نوعی موازنه ایجاد کنند و عرضه واکسن‌های کرونا باعث تمرکز بیشتر روی محلی سازی خواهد شد.

تجارت فرامرزی طی سال‌های گذشته به‌واسطه شبکه‌های تأمین جهانی، گسترشی تمام‌عیار را تجربه کرده‌اند. اما شیوع پاندمی کرونا و محدودیت‌های ناشی از آن، روند جهانی‌سازی را کُند و آن را با چالش‌های جدی مواجه ساخته است و محلی سازی، کلید غلبه بر این چالش‌هاست. به همین دلیل، امروز اکثر کسب‌وکارها، برای انعطاف‌پذیری، اولویت بیشتری در مقایسه با کارایی قائل می‌شوند زیرا این قابلیت، تمرکز بیشتری بر بحث محلی‌سازی دارد.

قانون‌گذاران می‌توانند با وضع قوانین مناسب، به کسب‌وکارها کمک کنند که ریسک‌های برون‌سپاری را تا حدی کاهش دهند. بی‌تردید باز هم شاهد بازگشت بازارهای بین‌المللی خواهیم بود اما این بازگشت احتمالاً نمی‌تواند در مسیر محلی سازی به‌عنوان یکی از روندهای آینده زنجیره تأمین، مانعی ایجاد کند.

سخن آخر

چشم‌انداز متغیر و روندهای آینده زنجیره تأمین، جذاب و درعین‌حال کمی ترسناک است! هر سال با تغییراتی مواجه می‌شویم که فضای مناسبی برای رشد ایده‌های تجاری جدید و مقابله با چالش‌های قدیمی فراهم می‌کنند. سال 2020 را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ جهان معاصر دانست که با همه فراز و نشیب‌هایش، بالاخره تمام شد و به نظر می‌رسد که سال 2021 و سال‌های پس از آن‌، نویدبخش اتفاقات خوبی باشند. شما روندهای آینده زنجیره تأمین را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟