زنجیره تأمین دیجیتال چطور باعث خلق ارزش می‌شود؟

ظهور فناوری‌های جدید، خلق ارزش در زنجیره تأمین را به یکی از اولویت‌های شرکت‌های فعال در صنایع مختلف تبدیل کرده و این فناوری‌ها، فرصت‌های فوق‌العاده‌ای را برای گذار به عصری جدید در اختیارمان قرار داده‌اند. این فناوری‌ها به‌موازات یکدیگر، زمینه‌ساز وقوع پدیده‌ای به نام تحول دیجیتال شده‌اند که این تحول نیز به‌نوبه خودش، بستری مساعد را برای ایجاد زنجیره تأمین دیجیتال فراهم ساخته است.

ازآنجایی‌که موضوع خلق ارزش در زنجیره تأمین، اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده، در این مطلب از هلدینگ فاخر تصمیم گرفته‌ایم ضمن معرفی زنجیره تأمین دیجیتال، به بررسی ارتباط آن با تحول دیجیتال بپردازیم و به الزامات و همین‌طور مزایای ادغام زنجیره تأمین با فناوری، نگاهی داشته باشیم.

زنجیره تأمین دیجیتال چیست؟

اصطلاح زنجیره تأمین دیجیتال، به موضوع فناوری اشاره دارد؛ عاملی که نقشی اساسی در زنجیره‌های تأمین مدرن ایفا می‌کند. اما اینکه بخواهیم زنجیره تأمین دیجیتال را یک نوآوری تکنولوژیکی بدانیم، صحیح نیست. این نوع زنجیره تأمین، علاوه بر فناوری بر عوامل مهم دیگری هم استوار است که فرایندها، افراد و فرهنگ پذیرش تغییر، سه رکن اساسی آن هستند.

عامل اصلی موفقیت در ادغام زنجیره تأمین با قابلیت‌های دیجیتال، بهینه‌سازی ارزش کل (TVO) است. TVO درواقع یک روش است که استفاده مؤثر از فناوری را در راستای پیش‌بینی و تأمین تقاضای متغیر از طریق همگام‌سازی حلقه‌های پنج‌گانه زنجیره تأمین یعنی برنامه‌ریزی، خرید، انجام، انتقال و تکمیل امکان‌پذیر می‌سازد تا به‌این‌ترتیب، خلق ارزش در زنجیره تأمین برای همه ذینفعان، با حداقل هزینه محقق شود.

بزرگ‌ترین مزیت زنجیره تأمین دیجیتال، توانایی آن در تأمین اطلاعات و داده‌های موردنیاز برای افراد و فرایندهاست تا بتوانیم نسبت به آنچه در زنجیره رخ می‌دهد، دید بهتری داشته و به پشتوانه این دید بهتر و همچنین اتخاذ تصمیمات سریع‌تر و اثربخش‌تر، در راستای خلق ارزش در زنجیره تأمین، گامی بلند برداریم.

همان‌طور که گفتیم صاحبان کسب‌وکار، تنها کسانی نیستند که از خروجی این تصمیمات بهتر، منتفع می‌شوند بلکه نفع این تصمیماتِ بهتر به مشتریان، تأمین‌کنندگان و به‌طورکلی همه افراد ذینفع در زنجیره تأمین می‌رسد. امکان دید و پایش زنجیره‌های تأمین پیوسته (End-to-End) که به لطف تحول دیجیتال مقدور شده، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا ضمن کسب بازدهی بهتر و ایجاد موفقیت پایدار برای سهامداران، محصولات و خدمات بهتری به مشتریانشان ارائه دهند.

تحول دیجیتال چطور به خلق ارزش در زنجیره تأمین کمک می‌کند؟

تحول دیجیتال که می‌توانیم آن را ترکیبی از فناوری، مدل‌های جدید تجاری و فرهنگ‌ سازمانیِ مبتنی بر آگاهی و همکاری بدانیم، به‌واسطه مزایای متنوعی که ارائه می‌دهد، حالا برای شرکت‌های فعال در صنایع مختلف به یک اولویت اساسی تبدیل شده است. درواقع مفهوم زنجیره تأمین دیجیتال و خلق ارزش در زنجیره تأمین بر پایه تحول دیجیتال شکل گرفته است. اجرای موفقیت‌آمیز تحول دیجیتال در صنایع مختلف می‌تواند:

• از طریق بهبود عملیات و مدل‌های عملیاتی، نوعی مزیت رقابتی ایجاد کند تا شرکت‌ها به پشتوانه این مزیت، هم‌زمان با تسریع فرایند فروش و افزایش حاشیه سود، به نتایج بهتری در بلندمدت دست پیدا کنند.
• با ارائه بینش عمیق‌تر نسبت به فرایندهای تجاری، زمینه‌ای برای اخذ تصمیمات بهتر فراهم سازد. تحول دیجیتال، بر داده‌ها و اطلاعات استوار است و همین رویکرد داده محور، شرکت‌ها را در شناسایی فرصت‌های پنهان برای بهبود خروجی‌ها و کاهش هزینه‌ها، آن هم بدون دخالت عامل انسانی توانمند می‌کند.
• تجربه مشتریان را بهبود دهد. این کار از طریق روش‌های مختلفی مثل افزایش قابلیت پاسخگویی مراکز تماس انجام می‌شود اما تأثیر این بهبود شاید در بخش‌های ستادی، نمود بیشتری داشته باشد. ارزیابی مجدد عملیات حمل‌ونقل برای بهبود زمان تحویل، نظارت بر انبارداری و میزان موجودی برای افزایش قابلیت دسترسی به کالاها و همین‌طور کشف موقعیت‌های جدید برای ارائه خدمات بهتر، از مهم‌ترین و ملموس‌ترین مصادیق بهبود تجربه مشتری با استفاده از تحول دیجیتال هستند.

چطور می‌توانیم ایده زنجیره تأمین دیجیتال را عملی کنیم؟

دانستیم که تحول دیجیتال، یکی از لازمه‌های مهم خلق ارزش در زنجیره تأمین است. آنچه در وهله نخست در هر شکلی از تحول دیجیتال اهمیت دارد، عنصر ارتباطات است. وقتی از ارتباط صحبت می‌کنیم، صرفاً منظورمان ارتباطات داخلی نیست بلکه این ارتباط باید با تأمین‌کنندگان، شرکا و سایر ذینفعان نیز برقرار باشد. اگر هر یک از این عناصر، در برابر پذیرش واقعیتی به نام تحول دیجیتال، مقاومت کنند یا مجذوب آن نشوند، طبعاً نمی‌توانیم انتظار وقوع چنین تحولی را داشته باشیم.

درحالی‌که ارتباطات، عاملی کلیدی و تعیین‌کننده است، از ارزیابی میزان موفقیت اجرای پروژه نیز نباید غافل شویم و اینجاست که اهمیت داده‌ها و معیارها خودش را نشان می‌دهد. نظارت بر چگونگی ادغام زنجیره تأمین با تحول دیجیتال، مستلزم تعیین معیارهای مناسب است. البته در کنار این معیارها، به معیارهای دیگری نیز نیاز داریم تا مطمئن شویم که پیام این تغییر، به‌وضوح به همه ذینفعان تجاری منتقل‌ شده و همه آن‌ها درگیری فعالانه‌ای با تحول دیجیتال دارند.

خلق ارزش در زنجیره تأمین به پشتوانه تحول دیجیتال، در وهله اول نه با مخارج فناوری بلکه با استراتژی تغییر مدل‌های کسب‌وکار، تغییر فرهنگ شرکت و همین‌طور گزینش و استقرار فناوری‌هایی که با اهداف تجاری تناسب داشته باشند، آغاز می‌شود.

حالا شرکت‌های فعال در صنایع مختلف با تغییرات سریع فناورانه روبرو هستند. فناوری‌هایی مثل رایانش ابری، کلان داده‌ها و هوش مصنوعی که تحول دیجیتال بر آن‌ها مبتنی شده، نشان داده‌اند که مزایای ارزشمندی با خود به همراه دارند. رمز موفقیت خلق ارزش در زنجیره تأمین با تکیه بر تحول دیجیتال این است که فراموش نکنیم فناوری‌های مورداستفاده در زنجیره تأمین، به‌خودی‌خود هدف نیستند بلکه باید آن‌ها را به‌مثابه بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر بدانیم.

مدیران و صاحبان کسب‌وکار باید به نتایج مورد انتظارشان از ایجاد زنجیره تأمین دیجیتال توجه ویژه‌ای داشته باشند و به‌طور هم‌زمان، چگونگی دستیابی به این نتایج و همین‌طور بازده سرمایه‌گذاری را نیز مورد بررسی قرار دهند. فناوری، مؤلفه‌ای است که توانمندی شرکت‌ها را در ارائه خدمات بهتر افزایش می‌دهد اما فراموش نکنیم که قبل از فناوری، این فرایندها، استراتژی‌ها، ارتباطات، همکاری‌ها و تغییرات فرهنگی هستند که ایده‌ها را به واقعیت تبدیل می‌کنند.

سخن آخر

خلق ارزش در زنجیره تأمین، حالا به یکی از دغدغه‌های بزرگ در صنایع مختلف تبدیل شده است و مدیران و صاحبان کسب‌وکار، ضرورت اِعمال تغییر در زنجیره تأمین را بیش از هر زمان دیگری احساس می‌کنند. زنجیره‌ای که از جنبه‌های مختلفی می‌توان آن را بهینه‌سازی کرد و ضمن کاهش هزینه‌ها، کارایی و اثربخشی آن را ارتقا داد.

آنچه زمینه‌ای مناسب را برای خلق ارزش در زنجیره تأمین فراهم می‌کند، تحول دیجیتال است. تحولی که مفهوم زنجیره تأمین دیجیتال، با محوریت آن شکل می‌گیرد. برای اینکه شاهد تحقق تحول دیجیتال به معنای واقعی کلمه باشیم، مدیران باید ضمن بازنگری در روابط تجاری با همه ذینفعان و تغییر مدل‌های حمل‌ونقل و کسب‌وکار و همین‌طور فراهم کردن زیرساخت‌های فنی لازم، نسبت به ایجاد فرهنگی که پذیرای چنین تحولی باشند، اهتمام ورزند.