چطور زنجیره تأمین پایدار ایجاد کنیم؟

ایجاد یک زنجیره تأمین پایدار، حالا به یک دغدغه مهم در صنایع مختلف تبدیل شده و شرکت‌ها می‌کوشند با استفاده از حداکثر ظرفیتشان، به این فلسفه، رنگ واقعیت بزنند.

برای اینکه شرکت‌های فعال در صنعت لجستیک هم بتوانند در این مسیر موفق باشند، باید علاوه بر درک مفهوم توسعه پایدار در حوزه زنجیره تأمین، مؤلفه‌های اساسی آن را بشناسند و ضمن آگاهی از مزایای زنجیره تأمین پایدار، بدانند که چه کارهایی برای ایجاد آن باید انجام دهند؟

زنجیره تأمین پایدار چیست؟

زنجیره تأمین پایدار، زنجیره‌ای است که فرایندهای آن بر زندگی نسل‌های آینده تأثیر منفی نمی‌گذارند و مدیریت آن، معمولاً با موضوعات زیست‌محیطی مثل رفع آلودگی هوا، کاهش آلودگی صوتی، کاهش ضایعات، صرفه‌جویی در مصرف انرژی و مواردی از این قبیل سروکار دارد. بااین‌حال، این مفهوم را نباید با زنجیره تأمین سبز سازگار با محیط‌زیست که مستقیماً روی محیط و ادغام فرایندهای سازگار با آن در زنجیره تأمین متمرکز است، اشتباه گرفت. زنجیره تأمین پایدار، ملاحظات زیست‌محیطی را نیز شامل می‌شود اما درعین‌حال بسیار گسترده از آن است و به همین دلیل می‌توانیم عنوان زنجیره تأمین سبز و پایدار را نیز برای آن انتخاب کنیم.

به‌طورکلی مفهوم «پایداری» سه رکن اساسی دارد:

• اقتصادی: پایداری اقتصادی، به مجموعه اقداماتی اشاره دارد که از رشد اقتصادی در بلندمدت حمایت می‌کنند.
• محیطی: پایداری محیطی، مواردی را در برمی‌گیرد که در طولانی‌مدت برای محیط‌زیست، پیامدهای منفی به دنبال ندارند.
• اجتماعی: منظور از جنبه اجتماعی پایداری، اقداماتی هستند که موجبات سلامت یک جامعه و فرهنگ آن را فراهم می‌آورند.

یک زنجیره تأمین پایدار، زنجیره‌ای است که هر سه جنبه‌ی اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی را در نظر بگیرد. زنجیره تأمینی را که فقط روی یک یا دو جنبه متمرکز باشد، نمی‌توان یک زنجیره تأمین پایدار دانست.

زنجیره تأمین پایدار، چه مزایایی دارد؟

داشتن یک طرح منسجم برای ایجاد زنجیره تأمین پایدار، مزایای تجاری ملموسی را در پی دارد که در اینجا به پنج مورد از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1. بهبود رضایت مشتری

هر شرکتی باید مشتریانش را راضی نگه دارد و در محیط امروز که مصرف‌کنندگان، درباره مسائل مختلف، اطلاعات زیادی دارند، پایداری باید یکی از عناصر اصلی در فعالیت شرکت‌ها باشد. صنعت غذا را در نظر بگیرید. 50 سال قبل، افراد کمی از اقدامات غیرانسانی در فراوری محصولات حیوانی آگاه بودند و اساساً به این موضوع توجهی چندانی هم نمی‌شد. اما امروز در فروشگاه‌ها، گوشت‌ها از دام‌هایی تهیه شده‌اند که از علف تغذیه کرده‌اند و تخم‌مرغ‌ها، از مرغ‌هایی به دست آمده‌اند که در قفس حبس نشده‌اند. شرکت‌های فعال در صنعت مواد غذایی دریافته‌اند که برای حفظ و ارتقای رضایت مشتریانشان، باید فرایندهای پایدار داشته باشند و این آگاهی، در صنایع دیگر هم به وجود آمده است.

2. پیروی از قوانین و استانداردها

هر روز قوانین بیشتری در ارتباط با بحث پایداری وضع می‌شوند و به همین دلیل، زنجیره‌های تأمین نیز باید خودشان را با این قوانین، منطبق کنند. به‌عنوان‌مثال، قانون آب پاک در آمریکا، آزادسازی فضولات شهری و صنعتی بازیافت نشده در منابع آبی را ممنوع کرد. بهتر است باور داشته باشید که رعایت این قوانین و استانداردها، برای شرکتتان یک مزیت محسوب می‌شود. در غیر این صورت، احتمالاً در آینده‌ای نه‌چندان دور، با عواقب قانونی عدم رعایت آن‌ها مواجه خواهید شد.

3. حفظ شهرت شرکت

می‌دانید چه چیزی می‌تواند در ارتباط با عدم رعایت قوانین از جانب شما یا یکی از تأمین‌کنندگانتان، از جریمه‌های دولتی بدتر باشد؟ فشار رسانه‌ها و اخبار بدی که درباره شما منتشر می‌کنند. رسانه‌ها می‌توانند شرکت‌های متخلف را به معنای واقعی کلمه، سلاخی کنند! به رسوایی آلایندگی خودروهای فولکس‌واگن در سال 2015 و تقلب این شرکت نگاه کنید و ببینید که رسانه‌ها چه عکس‌العملی نشان دادند؟ بعد از این رسوایی، فولکس‌واگن اعتماد جهانی به محصولاتش را از دست داد و باعث شد این شرکت، برای برگرداندن اتومبیل‌هایش، فراخوان دهد و 2.7 میلیارد دلار متحمل ضرر شود.

4. اخذ گواهینامه‌هایی که اعتبار شرکت را افزایش می‌دهند

اینکه بگوییم شرکت شما به فلسفه زنجیره تأمین پایدار تعهد دارد، یک بحث و اثبات آن در عمل، بحثی دیگر است. حالا بسیاری از شرکت‌ها در صنایع مختلف، گواهینامه‌هایی ارائه می‌دهند تا تعهد آن‌ها به فلسفه پایداری را ثابت کنند. بنابراین شما نیز باید در چنین مسیری قدم بگذارید.

5. ایجاد یک دنیای بهتر

تردیدی نیست که هدف اصلی از ایجاد زنجیره تأمین پایدار، دستیابی به مزایای تجاری خواهد بود و تعهد به فلسفه پایداری، این مزایا را برایتان به ارمغان می‌آورد. اما در این بین، نباید دلایل اساسی و بنیادین دیگر را هم نادیده بگیریم. توسعه پایدار، دنیا را به جای بهتری تبدیل می‌کند و هر کسب‌وکاری باید در تحقق این اتفاق زیبا، نقش خودش را ایفا کند.

گام‌های دستیابی به زنجیره تأمین پایدار

برای دستیابی به زنجیره تأمین پایدار در صنعت لجستیک، 7 مرحله وجود دارد که ما در اینجا به معرفی هر یک از این مراحل می‌پردازیم:

1. مشارکت همه ذینفعان را برای تحقق اهداف زنجیره تأمین جلب کنید. کل مجموعه باید در اجرای فلسفه توسعه پایدار، مشارکت داشته باشند. اگر همه چیز تحت اختیار شماست، کار دشواری پیش رو ندارید. اما اگر این‌گونه نیست، باید با ارائه فکت‌ها و داده‌های ارزشمند، نظر بالادستی‌ها را برای ایجاد یک زنجیره تأمین پایدار جلب کنید.

2. ببینید در چه جاهایی بیشتر هزینه می‌کنید؟ ابتدا باید یک بار، کل زنجیره تأمین را از منظر هزینه‌هایی که صرف می‌کنید، مورد بررسی قرار دهید. آنگاه نقاطی را که هزینه زیادی برایتان ایجاد می‌کنند، پیدا کنید و با اتخاذ تمهیدات لازم، هزینه‌ها را کاهش دهید. مثلاً اگر می‌خواهید در حوزه انرژی هزینه کمتری داشته باشید، می‌توانید از لامپ‌های LED کم‌مصرف و پنل‌های خورشیدی استفاده کنید.

3. در هدف‌گذاری زنجیره تأمین، بر نیازهای شرکتتان تمرکز کنید.

4. با ایجاد یک کمیته راهبری یا گروه‌های مشابه، برای هر یک از کارکنان مسئولیت تعیین کنید. مدیریت زنجیره تأمین پایدار به‌صورت ارگانیک و خودبه‌خود امکان‌پذیر نیست و هر یک از افراد و بخش‌های فعال در شرکت باید بدانند که دقیقاً چه انتظاری از آن‌ها می‌رود؟

5. اولویت‌ها را برای کارکنان شرح دهید. برای کارکنان توضیح دهید که توسعه پایدار را در اولویت کارهایشان قرار دهند و آن‌ها را در جریان علت و فلسفه این اولویت‌بندی، قرار دهید. بهتر است از همان مرحله استخدام، روی این اولویت‌ها تأکید داشته باشید؛ چون مطالعات حاکی از آن هستند که افراد، اشتغال در شرکت‌هایی را که برای توسعه پایدار، ارزش قائل هستند، ترجیح می‌دهند.

6. سازوکاری ترتیب دهید که به‌واسطه آن‌ها از پیشرفت فرایند ایجاد زنجیره تأمین پایدار مطمئن شوید. این سازوکار باید شامل نظارت بر عملکرد تأمین‌کنندگان و سایر شرکای تجاری باشد. مثلاً می‌توانید قراردادی با آن‌ها منعقد کنید که شامل بندی باشد که آن‌ها را به ارائه مجموعه خاصی از داده‌ها به شما ملزم کند. این‌گونه متوجه می‌شوید که فرایندهای کاری آن‌ها، چه تأثیری بر محیط‌زیست می‌گذارد؟

7. از وجود زیرساخت‌های لازم برای پشتیبانی از فرایندهای اجرایی، اطمینان حاصل کنید. استفاده از یک سیستم مدیریت زنجیره تأمین مبتنی بر فضای ابری، احتمالاً یکی از زیرساخت‌های اساسی و موردنیاز شما در این مسیر است.

چه فناوری‌هایی می‌توانند به ایجاد زنجیره تأمین پایدار کمک کنند؟

در عصر انفجار اطلاعات و اهمیت روزافزون نقش آن‌ها، دستیابی به اهداف از قبل تعیین‌شده، بدون استفاده از فناوری‌های جدید و داده‌های دیجیتالی مورداستفاده در زنجیره‌های تأمین، تقریباً غیرممکن است. اما برای ایجاد زنجیره تأمین پایدار، از کدام نوع فناوری باید استفاده کنیم؟ صاحب‌نظران، مهم‌ترین مانع در دستیابی به این مهم را، عدم اِشراف و بینش کافی نسبت به عملکرد شرکای تجاری می‌دانند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم شکلی از فناوری را انتخاب کنید که بتواند این مشکل را حل کند. آیا می‌دانید در فرایندهای کاری تأمین‌کنندگان مستقیم، تأمین‌کنندگان فرعی و ... چه اتفاقی می‌افتد؟ فناوری مناسب می‌تواند بینش لازم را در این خصوص برایتان ایجاد کند.

فناوری مدیریت ریسک، نوع دیگری از فناوری است که به آن نیاز خواهید داشت. این فناوری شما را از مشکلات موجود و تأثیر آن‌ها بر کل شبکه و زنجیره تأمین مطلع می‌کند. به‌عنوان‌مثال، اگر یکی از تأمین‌کنندگان، قوانین زیست‌محیطی را در یکی از فرایندهایش نقص کرد، این فناوری می‌تواند تخطی انجام‌شده را به اطلاعتان برساند.

سخن آخر

آیا هنوز در ضرورت خلق یک زنجیره تأمین پایدار، شک دارید؟ احتمالاً نه! بنابراین بهتر است هر چه زودتر دست‌به‌کار شوید و توسعه پایدار را به جزء جدایی‌ناپذیری از موجودیت کسب‌وکارتان تبدیل کنید.