معرفی کتاب فخرالدوله آنلاین
زندگی خانم فخرالدوله، با چهار شاه قاجار و دو پادشاه پهلوی مقارن بود. او در دوران سلطنت پدر بزرگش ( ناصرالدین شاه )، پدرش ( مظفرالدین شاه )، برادر ناتنی اش ( محمدعلی شاه ) و برادر زاده اش ( احمد شاه قاجار) زندگی کرد و از خاندان سلطنتی محسوب می شد. پس از انقراض قاجار، مخاطب رضا شاه پهلوی قرار گرفت، زیرا به نوعی نماینده و مورد احترام شاهزاده های قاجار می بود. در زمان محمدرضا شاه پهلوی، روابط او با سلطنت همچنان سازنده و با احترام متقابل پیش می رفت. پسران او ، در کابینه های مختلف حضور می یافتند و حتی پس از فوتش، پسرش دکتر علی امینی، مدتی نخست وزیر ایران شد. او با همه کانون های دیگر ِقدرت؛ از جمله روحانیون، بازار و حتی بدنه جامعه، ارتباط تنگاتنگ داشت.
خانم فخرالدوله، انقلاب مشروطیت، کودتا، انقراض سلطنت قاجار، دو جنگ جهانی، فقر و قحطی جامعه را از نزدیک دید و تجربه کرد. ولی در تمام طول عمر مایوس و نا امید نشد و همچنان برای تربیت، رفاه و آینده خانواده اش تلاش کرد . همه ما می دانیم ارثیه بزرگی از پدر شوهرش ( جناب امین الدوله ) و همچنین از پدرش ( مظفرالدین شاه ) به او و همسرش رسیده است. ولی او مجبور بود برای حفظ همین املاک تلاش کند و حتی بجنگد. خوشبختانه در همان جامعه آشفته و مردسالار، کاملا موفق بود و به دلایلی که در کتاب خواهید خواند، تمام فعالیت های اقتصادی خانواده اش را خودش مدیریت می کرد و کمتر توانست به مشارکت و همیاری همسرش، محسن خان امین الدوله متکی باشد. او حقیقتا یک استثناء بود و یکی از موفق ترین فعالین اقتصادی روزگار خود محسوب می شد، آن هم در زمانی که زنان جامعه و حتی طبقه مرفه و اشراف، هیچ حضوری در اقتصاد و کارآفرینی نداشتند. ضمنا او یکی از پیشگامان، در امور خیریه است و نام خود را در نیکوکاری جاودانه کرده است.
بیش از شصت سال از فوت او گذشته است و در تمام کتابها، اسناد و مکتوبات، او را تحسین کردند. ولی متاسفانه این تعریف و تمجیدها، معمولا ریشه در فرهنگ مردسالاری داشته است . مثلا جناب آقای مهدی بامداد در کتاب شرح حال رجال ایران، نوشته اند: « فخرالدوله زنی بود، بلکه می توان گفت مردی بود! بسیار فعال، پشتکار دار، مدیره، مدبره، خیلی مرتب و منظم، اجتماعی، عاقل، با اطلاع از اوضاع مملکتی و جریان روز … فخرالدوله در میان زنان ایران، زن فوق العاده ای بود و نبوغی داشت و نظیرش در ایران خیلی کم بود. از گفته های شاه فقید، رضا شاه پهلوی است که … «قاجاریه یک مرد و نیم داشته است و مردش فخرالدوله و نیم مردش آغا محمد خان».
همانطور که می بینید، مردها عادت کردند که اگر زنی فعال، مدیر، منظم، اجتماعی، عاقل و با اطلاع از اوضاع مملکتِ باشد … در نهایت ممکن است او را به لقب “مرد” مفتخر گردانند! در صورتی که این تفکر از اساس، غلط است. مثلا وقتی از قول رضا شاه پهلوی گفته می شود: «قاجاریه یک مرد ونیم داشته است و مردش فخرالدوله و نیم مردش آغا محمد خان»، آیا خانم فخرالدوله، بعنوان یک زن و یک مادر می تواند به این تعریف و تمجید، افتخارکند !؟ یا این جمله تحقیر قاجاریه محسوب می شود؟ هنوز در بهترین حالت ، زنان صبور و با استعداد ایران، با لغات مردی، مردانه و جوانمردی ستایش می شوند و تاریخ و حتی ادبیات ما، همچنان آبشخور فرهنگ مردسالاری است و هر قسمت از تاریخ ایران، روایتی از این فرهنگ را در خود دارد.
البته همیشه اینطور نیست، مثلا جناب آقای ناصر مهاجر، خانم فخرالدوله را اینگونه معرفی می نماید: «فخرالدوله تا فمينيزم راه درازى در پيش داشت. اما او از نخستين زنان قاجار است كه از اندرونى به بيرون پا گذاشت. به خود آگاهى همت گماشت. رفته رفته به پهنه ى عمومى راه يافت. با تلاشى خستگی ناپذير پيش رفت و شايستگى خود را در اداره ى خانواده، مشاركت در جامعه ى مدنى و مديريت اقتصادى و كارآفرينى آشكار ساخت. سهم سترگ او در فرايند دگر سازى ايران، درهم شكستن معادله ى زن برابر با ضعيفه است؛ ارائه الگویی تازه از زن در گستره ى جامعه و نيز دگر ساختن مناسبات جنسيتى! از شاهزاده خانم هاى قاجار كسى را نمی شناسيم كه چون خانم فخرالدوله تصويری مثبت در جامعه بر جاى نهاده باشد و راه حركت به پيش زن ايرانى را هموار كرده باشد.» البته در این کتاب خواهیم دید، واقعیت زندگی خانم فخرالدوله، کاملا منطبق بر تعریف اخیر است.
خانم فخرالدوله با موقعیت مناسبی از نظر خانوادگی و اقتصادی، به جامعه ورود کرد ولی موفقیت های او با پشتکار و مدیریت لحظه لحظه زندگی، مستمر شد. او با خرافات، که رسم زمانه بود، میانه ای نداشت. ریاکار و متزور نبود، و برای مرد و زن، قابل اعتماد به نظر می رسید. نزد فقیر و غنی اعتبار و آبرو داشت. به هیچ وجه اهل تظاهر نبود، مثلا همانطور که در وصیت نامه ایشان ملاحظه خواهید کرد، با اینکه همیشه از ثروتمند ترین افراد ایران محسوب می شد، ولی حتی طلاجات و جواهرات شخصی نداشت و در وصیت نامه، تنها انگشتر عقیق خود را به یادگار، به پسرش بخشید. سبک او و همکارانش در امور خیریه نیز، از زمان خود جلوتر بود. در همین کتاب خواهید دید، دختران یتیم را به تحصیل تشویق می کردند و به آنها آموزش زندگی می دادند و با آبروداری بستر ازدواج را برای آنها مهیا می کردند. ضمن این که بعد از ازدواج مثل یک خانواده واقعی، در کنار آنها می ماندند.
کتاب «فخرالدوله آنلاین» روایتی از زندگی خانم اشرف امینی، دختر مظفرالدین شاه قاجار می باشد که به سبک شبکه های اجتماعی و فضای آنلاین، تنظیم شده و راوی داستان، خود خانم فخرالدوله هستند. این کتاب دارای سه بخش است و مجموعا در۳۶ پست از زبان او ارائه می شود. ضمنا عکس، اسناد و مطالب مرتبط در کنار پست ها ضمیمه شده اند. گردآوری، تنظیم، تطبیق و راستی آزمایی مطالب، با دقت و وسواس صورت گرفته است و اگر مرجع معتبری برای بخشی از زندگی خانم فخرالدوله یافت نشد، از ذکر مطالب مخدوش، صرفنظر گردید. این مجموعه به کوشش خانم سمیه غلامی و مهران کاظمی نیا روی سایت فارسی مدیا، منتشرشده است.
امید داریم خوانندگان گرامی نظرات خود را راجع به مطالب کتاب، با ما در میان بگذارند. ضمنا اگر از بستگان خانم فخرالدوله هستید و یا هر نوع مطلب و خاطره خاصی از آن مرحوم دارید، می توانید در ابتدای بخش اول، در قسمت فیسبوک، پست خود را اضافه کنید تا مستقیما مطلب شما به اصل کتاب اضافه شود. به هرحال فرض ما بر این است که این کتاب، یک کتاب پویا است و هرلحظه ممکن است مطالب جدیدی از طرف خوانندگان و یا نویسندگان، به مطالب کتاب اضافه شود.
بخش اول کتاب:
بخش دوم کتاب:
مطلبی دیگر از این انتشارات
می توانید بدون این که وارد تلگرام شوید، کانال های عمومی تلگرام را روی وب مشاهده کنید.
مطلبی دیگر از این انتشارات
میلیاردها دلار هزینه برق مصرفی برای استخراج بیت کوین؛ از چه منبعی و چگونه تامین می شود.
مطلبی دیگر از این انتشارات
همزمان با شش سالگی تلگرام؛ تا امروز بیش از نصف محتوای تولید شده به زبان فارسی، در سرورهای این مسنجر دفن شده و بی مصرف خواهند شد.