تحلیل فیلم "درخت گردو" (۱۳۹۸)

فیلم سینمایی درخت گردو، پنجمین اثر از فیلمساز جوان "محمد حسین مهدویان" است. فیلمسازی که سابق بر این، ساخت آثار سیاسی معاصر را در کارنامه خود دارد.
"درخت گردو" در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر، در چندین بخش کاندید شد که در نهایت عنوان بهترین کارگردانی و "پیمان معادی" جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را از آن خود کردند.
درخت گردو، درد و غم ناشی از بمباران شیمیایی شهر سردشت در غرب ایران توسط عراق و الهام گرفته از زندگی یکی از ساکنان همان روستا بنام "قادر مولان پور" که در سال ۱۳۹۵ درگذشت را روایت میکند.

جنایت جنگی که در تابستان ۱۳۶۶ رخ داد و
جدا از رنج‌نامه‌ی این بمباران که برای مردم ایران قابل احترام و برای جهانیان قابل تامل است، فیلم حرف خاصی به زبان نمی‌راند! هسته اصلی فیلم حول محور پدر یک خوانواده‌ی پنج نفره (قادر) میگذرد که در اثر بمباران شیمیایی، "مریم" همسر باردار خود و سه فرزند خردسال خود را از دست میدهد و نوزاد خود را نیز در بحبوحه‌ی همان بمباران گم میکند‌.

برخلاف بازی درخشان پیمان معادی که با وجود عدم اصالت کردی، کاملاً از پس ایفای نقش یک مرد کرد روستایی ِ عاشق خانواده برآمده، طراحی صحنه قابل قبول که عاری از گاف سینمایی‌ست و یا طراحی چهره سنگین خصوصاً در جوان‌تر کردن "مهران مدیری" و تدوین خوب و فیلمبرداری با قابهای درخشان ِ کیارستمی گونه‌ اما مثل اغلب فیلم‌های ایرانی، ضعف فیلمنامه گریبان "درخت گردو" را چنگ زده است.

متاسفانه باید گفت، کارگردان با هم‌دستی آهنگساز فیلم، تمام زور خود را به کار برده‌اند تا احساسات مردم را برای سوگواری و ریختن اشک تحریک کنند.
سکانس‌های کشدار و طولانی بیمارستانها و در عین حال نمایش تاول‌های کودکان جنگ‌زده و جو آشفته‌ی بیمارستان‌ها و فریادهای گوش‌خراش و ضجه‌ها و حال خراب مردم، فیلم را خسته‌کننده‌تر میکند و عملاً داستانی جذاب برای ما ندارد. کما اینکه بازی و اکت‌های تکراری ِ "مهران مدیری" در ژانر درام را هم به عیوب این اثر اضافه کنید!
روایت‌گویی‌های پیش پا افتاده‌ی "هما" (معلم مدرسه‌ی سردشت) با ادبیاتی سطحی را میتوان از دیگر ضعف‌های فیلم بشمار آورد.

در کنار همه‌ی این نواقص، تحریف تاریخی ابتدایی فیلم توسط فیلمنامه نویس که این جنایت جنگی را سهوی قلمداد میکند!

یک سوم پایانی داستان و سکانس‌های دادگاه لاهه نیز، داستان را فراتر از این نمی‌برد و بازی‌های تصنعی سیاهی لشکرها (چه در صحنه‌های بمباران و چه در دادگاه) باز هم فیلم را به پایین‌تر از فیلمهای پیشین مهدویان تنزل میدهد.

پیش‌تر از ساخت "درخت گردو" در قالب فیلم سینمایی، طبق گفته‌های برهان احمدی که ساخت مستند "مردی از رش هر مه" را پنج سال قبل از تولید درخت گردو بر عهده داشت، دو شخصیت فیلم، یعنی "دکتر" و "هما" کاملاً خیالی و به دور از واقعیت است. در این مستند، قادر مولان‌پور اذعان دارد که در زمان بمباران و حتی تا مدتی قبل، در این شهرستان مدرسه‌ای در کار نبوده است!

هر چند ساخت موضوعاتی از قبیل سوژه "درخت گردو" که در کشور کمتر و یا هرگز به آن پرداخته نشده، ارزشمند است، خروجی درخور توجه آن اما، اولویت است.