حجاب اجباری یا اختیاری؛ تاریخچه حجاب با استناد به قرآن کریم، آیه ۳۱ سوره نور

مسئله حجاب در دو سوره از سوره هاى قرآن مطرح شده است. ابتدا این نکته به طور اجمال در سوره احزاب آیه ۵۹ مطرح شده [۱] و سپس با تفصیل بیشتر در آیه ۳۱ سوره نور آمده است:

و زنان مؤمن را بگو تا چشمها (از نگاه ناروا) بپوشند و فروج و اندامشان را (از عمل زشت) محفوظ دارند و زینت و آرایش خود جز آنچه قهرا ظاهر می شود (بر بیگانه) آشکار نسازند، و باید سینه و بر و دوش خود را به مقنعه بپوشانند و زینت و جمال خود را آشکار نسازند جز برای شوهران خود یا پدران یا پدران شوهر یا پسران خود یا پسران شوهر یا برادران خود یا پسران برادران و پسران خواهران خود یا زنان خود (یعنی زنان مسلمه) یا کنیزان ملکی خویش یا مردان اتباع خانواده که رغبت به زنان ندارند یا اطفالی که هنوز بر عورت و محارم زنان آگاه نیستند (و از غیر این اشخاص مذکور احتجاب و احتراز کنند) و آن طور پای به زمین نزنند که خلخال و زیور پنهان پاهایشان معلوم شود. و ای اهل ایمان، همه به درگاه خدا توبه کنید، باشد که رستگار شوید. [۲]

در شأن نزول آیه ۳۰ سوره نور «قل للمؤمنین یغضوا من أبصارهم ویحفظوا فروجهم...» جناب کلینى به سند خویش از سعد اسکاف نقل مى کند که امام باقر (علیه السلام) فرمود:

جوانى از جماعت انصار در شهر مدینه با زنى رو به رو شد. در آن زمان زنان پوشش سر خود را پشت گوش هاى خود مى انداختند [در نتیجه، بنا گوش و گردن ایشان هویدا بود.] وقتى زن از کنار وى گذشت جوان سر را به عقب برگرداند و هم چنان که راه مى‌رفت وى را نظاره مى کرد و وارد کوچه‌اى شد و در حالى که به پشت سر خود نگاه مى‌کرد به راه خود ادامه داد که صورتش به استخوان یا تکه شیشه‌اى که از دیوار بیرون زده بود برخورد کرد و شکست. وقتى آن زن از نظرش محو شد نگاه کرد و دید که بدن و لباسش خونین شد. [به خود آمد] و گفت: به خدا سوگند خدمت رسول خدا مى‌رسم و او را از این مسئله خبر دار مى کنم. پس خدمت رسول خدا شرفیاب شد. پیامبر از حال وى جویا شد و او جریان را به اطلاع آن جناب رساند. پس جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد:

قل للمؤمنین یغضّوا من أبصارهم ویحفظوا فروجهم ذلک أزکى لهم إنّ الله خبیرٌ بما یصنعون. [۳]

سیورى نیز این شأن نزول را به نقل از ابن مردویه از امام على (علیه السلام) نقل کرده است. [۴]

از این شأن نزول مى توان استنباط کرد که اولین آیاتى که در تشریع حجاب و بیان محدوده نظر نازل شده، همین آیات سوره نور است. [۵]

حال پرسش این است! اگر آن جوان با زنی بی‌حجاب برخورد نمی‌کرد و سپس از رسول خدا در این باب سوال نمی‌پرسید، آیا چنین آیه‌ای نازل می‌شد؟!