دین پیامبر صلی الله علیه و آله قبل از بعثت چه بوده است؟

دين پيامبر صلي الله عليه و آله قبل از بعثت چه بوده است؟

برخي تصور مي‌کنند که پيامبر اسلام تا قبل از بعثت از نبوت خويش بي خبر بود و همزمان با ديدن فرشته وحي و از طريق ايشان به نبوتشان پي بردند! 
اين تفکر اشتباه ريشه در برخي اسرائيليات و گزارش‌هاي اهل سنت دارد که متأسفانه اعتقاد برخي را نسبت به جايگاه شريف‌ترين مخلوق عالم خدشه‌دار کرده است.

اما واقعيت اين است که گروهي از انديشمندان محقق معتقدند پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) از ابتداي امر بر اساس شريعت خودش عمل مي‌کرد و تا هنگام بعثت، صرفا مأمور به ابلاغ نبود اما خود مأمور بود آنچه بدو رسيده عمل کند. شيخ طوسي و علامه مجلسي (رحمة الله عليهما) نمونه‌هايي از عالمان اماميه‌اند که از اين تفکر دفاع کرده‌اند.

شيخ طوسي (رحمة الله عليه) در اين‌ باره مي‌نويسد:
فصل: في أنّه عليه السّلام هل کان متعبّدا بشريعة ...
ترجمه: فصلي درباره اينکه آيا پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) متعبد به شريعت انبياء پيشين بود يا نه؟ (مطلب درست) نزد ما آن است که آن حضرت قبل از نبوت و بعد از آن، به هيچ يک از شريعت‌هاي انبياء پيشين (عليهم السلام) متعبد نبود و هر آنچه بدان تعبد داشت، شريعت خودش بود.
 الطوسي، العدة في أصول الفقه،  ج2 ص 590

سخن علامه مجلسي (رحمه الله) اين است:
فاعلم أن الذي ظهر لي من الأخبار المعتبرة...
ترجمه: بدان، از روايات گوناگون چنين برايم ثابت شده که پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) پيش از بعثت، از همان زمان که خداوند متعال در ابتداي سنين، عقل او را کامل گرداند، نبوت داشت ... سپس بعد از چهل سال به مقام رسالت نائل شد و قرآن بر او نازل گشت و مأمور به تبليغ گشت و پيش از آن انواع عبادات را انجام مي‌داد (اين عبادات) يا همان بودند که آن حضرت بعد از رسالت به مردم رساند، اين وجه اظهر است. يا به نحو ديگر.
 بحار الأنوار، ج18 ص278

اين عده پژوهشگر براي اثبات مدعايشان دلايل گوناگوني آوردند، از جمله آنکه مي‌گويند رسول خدا (صلي الله عليه وآله) نسبت به ديگر انبياء (عليهم السلام) برتري دارد، به همين جهت، نمي‌تواند در برهه‌اي از زندگي تابع شريعت يکي از آنها بوده باشد، پس بايد هميشه تابع شريعت خودش بوده باشد و اين مقتضي نبوت آن حضرت پيش از رسالت است.

شيخ طوسي(رحمه الله):
ثبت بالإجماع من أنّه عليه السّلام أفضل من سائر الأنبياء...
ترجمه: اجماع بر آن است که پيامبر (صلي الله عليه وآله) از ديگر انبياء (عليهم السلام) برتر است و جايز نيست به فردي که از رتبه بالاتر برخوردار است دستور داده شود تا از پايين‌تر از خود تبعيت کند.
 الطوسي، العدة في أصول الفقه،  ج2 ص591

آنها به روايت شيخ کليني استناد مي‌کنند که در اين روايت، امام (عليه السلام) با استناد به آيه"إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آَتَانِيَ الْکِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا" (30/مريم) بر نبوت حضرت عيسي (عليه السلام) در دوران کودکي استدلال مي‌کند. حال که چنين است، پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) هم به طور حتم در ايام طفوليت مقام نبوت را حائز بود زيرا (علاوه بر آنکه آن حضرت بر همه پيامبران از جمله عيسي (عليه السلام) برتري دارد) مطابق روايات فراوان، هر آنچه را که خداوند به انبياء پيشين (عليهم السلام) عنايت کرد، به پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) هم عطا نمود.

علامه مجلسي (رحمه الله) پس از بيان روايت فوق مي‌گويد:
وقد ورد في أخبار کثيرة أن الله لم يعط نبيا فضيلة ولا کرامة...
ترجمه: در روايات فراوان آمده است خداوند متعال هيچ فضيلت و کرامتي را به انبياء گذشته (عليهم السلام) نداد مگر آنکه همان را به پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) هم داده است، حال چگونه جايز است که عيسي (عليه السلام) در کودکي مقام نبوت را دارا باشد و پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) تا سنين چهل سالگي اين مقام را نداشته باشد؟
 بحار الأنوار، ج18 ص278

سوال:
 مطابق اعتقادي که پيامبر صلي الله عليه وآله را قبل از بعثت هم نبي دانسته و ايشان را قبل از بعثت هم عامل به شريعت خود مي‌داند و نه شريعت ديگر انبياء، بايد پذيرفت پيش از بعثت هم بر رسول خدا (صلي الله عليه وآله) وحي مي‌شده است. زيرا عمل نمودن به شريعتي نو (اسلام) مستلزم دريافت وحي از سوي خداوند متعال است، اين در حالي است که بر پايه گزارشات موجود، نخستين وحي بر رسول خدا (صلي الله عليه وآله) آيات ابتدايي سوره علق بود که به داستان بعثت آن حضرت اشاره دارد. بنابر اين، قول به نزول وحي تا پيش از واقعه بعثت با مشکل مواجه است.

پاسخ:
منظور از وحي بعد از بعثت، وحي رِسالي و ابلاغي است و اين منافاتي ندارد که پيش از بعثت هم بر آن حضرت وحي (غير رسالي) شده باشد، رسول خدا (صلي الله عليه وآله) پيش از بعثت، آموزه‌هاي وحياني را از عالم بالا دريافت مي‌کرد و خود مأمور به انجام آن بود تا هنگامه بعثت (27 رجب) و با نزول آيات نخستين سوره علق، رسماً به رسالت بر انگيخته شد.

عبارت علامه مجلسي (رحمه الله):
أنه (صلى الله عليه وآله)کان قبل بعثته نبيا...
ترجمه: پيامبر اسلام (صلي الله عليه وآله) پيش از بعثت، مقام نبوت را دارا بود ... سپس بعد از چهل سال به مقام رسالت نائل شد و قرآن بر او نازل و مأمور به تبليغ گشت.
 بحار الأنوار، جلد 18، صفحه 278

پاسخ به شبهات

واحد فرق و ادیان

موسسه مصاف ایرانیان