دتکتور گاز قابل حمل چیست و چه تفاوتی با دتکتور گاز ثابت دارد؟

در بسیاری از پروژه‌های صنعتی، وقتی صحبت از سیستم تشخیص نشت گاز می‌شود، ذهن‌ها سریعاً به سمت دتکتورهای ثابت (Fixed Gas Detectors) می‌رود — تجهیزاتی که روی دیوار، سقف یا نزدیک منابع خطر نصب می‌شوند و به‌طور مداوم یک فضای مشخص را پایش می‌کنند.

اما در بسیاری از کاربردها، این نوع دتکتورها کافی نیستند. تصور کنید یک تکنسین وارد فضای بسته‌ای مثل یک مخزن، چاهک یا اتاق باتری می‌شود؛ در چنین شرایطی، دتکتور ثابت نمی‌تواند خطر گاز را در اطراف بدن فرد تشخیص دهد.

اینجاست که دتکتور گاز قابل حمل (Portable Gas Detector) وارد میدان می‌شود — تجهیزی کوچک، سبک و قابل حمل که درست مثل یک گارد امنیتی همراه فرد حرکت می‌کند و در صورت خطر، بلافاصله هشدار می‌دهد.

در این مقاله، به‌طور کامل تفاوت‌ها، کاربردها، مزایا و معایب دتکتورهای گاز قابل حمل و ثابت را بررسی می‌کنیم تا به شما کمک کنیم بهترین انتخاب را برای پروژه‌تان داشته باشید.

دتکتور گاز قابل حمل چیست؟

تجهیزی کوچک با مسئولیت بزرگ!

دتکتور گاز قابل حمل (Portable Gas Detector) دستگاهی است که می‌تواند حضور یک یا چند نوع گاز خطرناک را در محیط اطراف شخص شناسایی کرده و با هشدارهای نوری، صوتی و لرزشی، کاربر را آگاه کند.

✅ ویژگی‌های اصلی:

• سبک و قابل حمل (قابل قرارگیری روی کمربند، جیب لباس یا کلاه ایمنی).
• مجهز به آلارم صوتی، نوری و لرزشی.
• کار با باتری شارژی یا باتری قلمی (بسته به مدل).
• قابلیت تشخیص تک‌گازه یا چندگازه (Single Gas / Multi-Gas).
• سنسورهای قابل تعویض یا ثابت بسته به نوع دستگاه.
• اغلب دارای Data Logger برای ثبت وقایع و دانلود اطلاعات.
• بعضی مدل‌ها دارای پمپ داخلی برای نمونه‌برداری از نقاط دوردست.

دتکتور گاز ثابت چیست؟

سیستم پایش مداوم برای یک نقطه مشخص

دتکتور گاز ثابت (Fixed Gas Detector) تجهیزی است که در محل مشخصی نصب می‌شود و به‌طور مداوم حضور گاز در آن نقطه را کنترل می‌کند. این نوع دتکتورها معمولاً به سیستم‌های آلارم، کنترلر مرکزی، PLC یا DCS متصل هستند و می‌توانند به‌طور خودکار اقدامات اضطراری مثل فعال‌سازی تهویه، قطع فرآیند یا روشن شدن آژیر را انجام دهند.

✅ ویژگی‌های اصلی:

• نصب دائم در یک محل خاص (دیوار، سقف، نزدیک تجهیزات حساس).
• اتصال به سیستم‌های هشداردهنده و پاسخ اضطراری (ESD).
• مناسب برای پایش دائمی یک منطقه.
• امکان ارتباط با سیستم‌های مانیتورینگ مرکزی.
• سنسورهای پلیستوری، الکتروشیمیایی، مادون قرمز یا PID بسته به نوع گاز.

چه زمانی باید از دتکتور قابل حمل استفاده کنیم؟

بهترین کاربردهای Portable Gas Detectors:

✅ ورود به فضاهای بسته (Confined Spaces):

• مخازن، چاهک‌ها، تونل‌ها، کانال‌ها، چاله‌ها.

✅ بازرسی و نگهداری خطوط لوله و تأسیسات:

• حین عملیات تعمیر، نگهداری، سرویس کمپرسورها و ژنراتورها.

✅ کار در مناطق بدون پایش ثابت:

• پروژه‌های موقت، سایت‌های کوچک یا در حال ساخت.

✅ حفاظت شخصی کارگران در معرض گازهای سمی یا قابل اشتعال:

• معادن، پتروشیمی‌ها، تصفیه‌خانه‌های فاضلاب.

چه زمانی باید از دتکتور گاز ثابت استفاده کنیم؟

بهترین کاربردهای Fixed Gas Detectors:

✅ مناطق پرخطر با احتمال بالای نشت گاز:

• پالایشگاه‌ها، ایستگاه‌های گاز، پتروشیمی‌ها.

✅ اتاق‌های UPS و باتری‌خانه‌ها (هیدروژن).

✅ سردخانه‌ها و انبارهای آمونیاک.

✅ مخازن ذخیره‌سازی گازها و محل‌های تولید گاز.

✅ ایستگاه‌های تقلیل فشار و خطوط انتقال گاز.

✅ مکان‌هایی که نیاز به قطع خودکار فرآیند یا راه‌اندازی تهویه در صورت نشت دارند.

آیا می‌توان از هر دو نوع همزمان استفاده کرد؟

پاسخ کوتاه: بله! و این کار در بسیاری از پروژه‌های حرفه‌ای هم انجام می‌شود.

در واقع دتکتورهای ثابت و قابل حمل مکمل هم هستند.

• دتکتور ثابت برای پایش مداوم فضاها.
• دتکتور قابل حمل برای حفاظت پرسنل در حال ورود و حرکت.

این ترکیب، بالاترین سطح ایمنی را فراهم می‌کند.

جمع‌بندی: کدام دتکتور مناسب شماست؟

انتخاب بین دتکتور قابل حمل و دتکتور ثابت، بستگی به این دارد که:

• آیا هدف شما ایمنی فردی پرسنل در حال حرکت است؟ → قابل حمل.
• یا می‌خواهید یک نقطه مشخص را به‌طور دائم پایش کنید؟ → ثابت.
• یا شاید هر دو را نیاز دارید!

✅ پیش از خرید، دقیقاً نوع گاز، شرایط محیط و کاربرد موردنظر را مشخص کنید.
✅ اگر در انتخاب تردید دارید، استفاده همزمان از سیستم‌های ثابت و قابل حمل هوشمندانه‌ترین انتخاب است.