مدرس، طراح محصول و ایمونولوژیست/ عضو رسمی انجمن ایمونولوژی و آلرژی ایران
قوانین گشتالت در طراحی UI/UX: هنر و علم طراحی تجربه کاربری
یاسین اصلاحی(مدرس در دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران)
مقدمه
در دنیای طراحی کاربری، اصول و قوانینی وجود دارد که میتواند به طراحان کمک کند تا تجربیات کاربری بهتر و چشمنوازتری ایجاد کنند. یکی از این مجموعه از قوانین، قوانین گشتالت (Gestalt Laws) است. این قوانین که ریشه در روانشناسی دارند، به ما میآموزند که چگونه مغز انسان به نحوه سازماندهی و تفسیر اطلاعات بصری پاسخ میدهد. در این مقاله، به بررسی اصول و قوانین گشتالت و کاربرد آنها در طراحی UI/UX میپردازیم.
قوانین گشتالت چیست؟
گشتالت یک کلمه آلمانی به معنای «شکل» یا «فرم» است و به یک مکتب فکری در روانشناسی اطلاق میشود که بر روی چگونگی سازماندهی و پردازش اطلاعات بصری تمرکز دارد. بر اساس این قوانین، مغز ما تمایل دارد که اطلاعات را به شکل کلی و منظم درک کند، نه به صورت جداگانه. این مفهوم در طراحی UI/UX میتواند باعث بهبود تعامل کاربران با صفحات وب و اپلیکیشنها شود. در ادامه، به مهمترین قوانین گشتالت میپردازیم:
۱. قانون نزدیکی (Law of Proximity)
این قانون بیان میکند که عناصر نزدیک به هم بهعنوان گروه یا واحدی واحد دیده میشوند. بهعبارتی، اگر شما چند عنصر را در یک صفحه نزدیک به هم قرار دهید، کاربران آنها را بهعنوان یک مجموعه تفسیر میکنند. به عنوان مثال، در طراحی فرمها، قرار دادن فیلدهای مرتبط در کنار هم میتواند به کاربران کمک کند تا روابط آنها را بهتر درک کنند.
نکته در طراحی:
فواصل مناسب بین عناصر را در نظر بگیرید تا کاربران بتوانند به راحتی روابط بین آنها را شناسایی کنند.
۲. قانون شباهت (Law of Similarity)
این قانون به ما میگوید که عناصر مشابه به لحاظ رنگ، شکل یا اندازه بهعنوان یک گروه شناخته میشوند. به عبارت دیگر، اگر دو عنصر از نظر بصری شبیه به هم باشند، کاربران آنها را مرتبط میدانند. در طراحی UI، این قانون میتواند در گروهبندی دکمهها و لینکها مؤثر باشد.
نکته در طراحی:
از رنگها و اشکال مشابه در طراحی برای گروهبندی اطلاعات مرتبط استفاده کنید.
۳. قانون ادامه (Law of Continuity)
مغز ما تمایل دارد خطوط و اشکال را بهصورت پیوسته دنبال کند. به همین دلیل، طراحیهایی که خطوط و مسیرهای واضحی دارند، به راحتی قابل فهمتر هستند. بهعنوان مثال، کاربرانی که یک مسیر مشخص را دنبال میکنند، به راحتی میتوانند به مقصد مورد نظر خود برسند.
نکته در طراحی:
از خطوط و منحنیهای نرم استفاده کنید تا کاربر بتواند به راحتی مسیرهای طراحی شده را دنبال کند.
۴. قانون حسن وضوح (Law of Prägnanz)
بر اساس این قانون، مغز انسان بهطور ناخودآگاه تمایل دارد ترکیبات پیچیده را به سادهترین شکل ممکن درک کند. به همین دلیل، طراحی UI/UX باید ساده، روشن و بدون شلوغی باشد. هنگامی که طراحی سادهتر باشد، کاربران به راحتی میتوانند با آن تعامل کنند و اطلاعات را بهتر پردازش کنند.
نکته در طراحی:
از شلوغ کردن صفحه خود با جزئیات غیرضروری پرهیز کنید و از خلوتی و سادگی طراحی بهره ببرید.
۵. قانون بسته بودن (Law of Closure)
مغز ما تمایل دارد شکلهای ناقص را بهعنوان یک کل درک کند. اگر بخشی از یک شکل یا الگو ناپدید شود، ما به طور طبیعی سعی میکنیم آن بخش را کامل کنیم. این قانون میتواند در طراحی لوگوها و آیکنها بهکار گرفته شود.
نکته در طراحی:
برای طراحی آیکنها و نمادهایی که بهخوبی قابل فهم هستند، از فرمتهای باز یا ناقص استفاده کنید.
۶. قانون زمینه (Law of Figure-Ground)
این قانون بیان میکند که انسانها بهطور طبیعی میتوانند بین عنصر اصلی (شکل) و زمینه تشخیص دهند. به عبارت دیگر، ما میتوانیم آنچه را که مرکز توجهمان است از بقیه اطلاعات جدا کنیم. زمینه مناسب میتواند کمک کند تا اطلاعات اصلی بهخوبی گسترده شود.
نکته در طراحی:
از کنتراست مناسب میان عنصر مهم و زمینه آن استفاده کنید تا بر روی مهمترین اطلاعات تمرکز بیشتری داشته باشید.
نتیجهگیری
قوانین گشتالت ابزارهای قدرتمندی هستند که میتوانند به طراحان UI/UX کمک کنند تا تجربیات مثبت و قابل فهمی برای کاربران ایجاد کنند. با بهکارگیری این اصول در طراحی، میتوانیم از ایجاد شلوغی و دلخوری در صفحات طراحی جلوگیری کنیم و ارتباطات بصری بهتری برقرار کنیم.
طراحی UI/UX موفق به شناخت و درک عمیق روانشناسی مخاطب نیاز دارد. با استفاده از قوانین گشتالت، طراحان میتوانند بهترین راهکارها را در راستای بهبود تجربه کاربری تدوین کنند. امیدواریم که این مقاله به شما در درک بهتر گشتالت و تبدیل این دانش به یک ابزار عملی در طراحی کمک کند.
مطلبی دیگر از این انتشارات
دسترسیپذیری (Accessibility) در تجربه کاربری (UX): چرا و چگونه باید به آن توجه کنیم؟
مطلبی دیگر از این انتشارات
سفر کاربر (User Journey): راهی به سوی تجربهای بهتر
مطلبی دیگر از این انتشارات
تحقیق در تجربه کاربری (UX): نقش و اهمیت آن در طراحی محصولات دیجیتال