اقتصاد دوران صفوی و وضعیت جامعه در آن دوره

اقتصاد دوران صفوی و وضعیت جامعه در آن دوره

به گزارش گلونی می‎‌‎دانیم که جامعه صفوی جامعه‎‌‎ای هرمی شکل بود و در کف آن مردم عادی قرار داشتند. اگر قرار باشد در رابطه با این هرم یک وجه اشتراک پیدا کنیم، تنها وجهی که از راس تا کف آن مشترک است وجود نوعی دوگانگی است.

همان‎‌‎طور که در سطوح بالای دولتی صفوی بین قزلباشان اهل زرم و شمشیر و ایرانیان اهل قلم دوگانگی، تضاد و تقابل وجود داشت، در سطوح پایین اجتماع نیز بین قبایل ترکمن و دهقانان ایرانی هم این دوگانگی و تضاد حضور پررنگی داشت.

قبایل ترکمن گله‎‌‎دار بودند و متفاوت از سایرین می‌زیستند. آن‎‌‎ها ییلاق و قشلاق می‎‌‎کردند و هر طایفه از رئیس خود دستور می‎‌‎‎‌‎گرفت.

در حالی که دهقانان ایرانی کشاورز و یکجانشین در روستاها بودند. با این مقدمه در می‎‌‎یابیم که اقتصاد این دوره متکی بر دو رکن کشاورزی و گله‎‌‎داری بوده است.

کشاورزی در ایران به دلیل موقع خاص جغرافیایی کشورمان همواره با محدودیت‎‌‎های فراوانی از جمله مسئله تامین آب همراه بوده است. بنابراین در بیشتر اراضی کشور محصولاتی کشت می‎‌‎شدند که فقط از طریق آب باران نیاز به آبیاری داشتند. این زمین‎‌‎های کشاورزی خصوصا از دوره شاه عباس به بعد منبع عمده درآمد شاه بود.

علاوه بر این، شاه عباس کبیر به شکل گسترده‎‌‎ای کاروانسرا می‎‌‎ساخت و این کاروانسراها که از کاروانسراهای عثمانی بهتر و پاکیزه‎‌‎تر ساخته شده بودند، سهم اساسی دیگری در رونق بازگانی و در نهایت رونق اقتصادی ایران دوران صفوی داشتند.

با این که راه‎‌‎های ایران به جز جاده سنگ‌فرش شاه عباس در مازندران کیفیت چندان خوبی نداشتند، شبکه کاروانسراها در کشور محل خوبی برای اجناس و حیوانات تجار و همچنین مکانی برای عرضه کالاها و انجام معاملات کوچک و توقف شبانه بودند.

این کاروان‎‌‎ها در فاصله‎‌‎های نزدیک به هم در جاده‎‌‎های اصلی و در اندازه‎‌‎های متفاوت ساخته می‎‌‎شدند.  یکی دیگر از منابع درآمد دولت ناشی از عوارض راهداری بود که از کاروان‎‌‎ها گرفته می‎‌‎شد.

فعالیت‎‌‎های اقتصادی ریز و درشتی در این دوره صورت گرفته است که موارد بالا از مشهورترین آن‎‌‎ها بود و به اختصار از آن‎‌‎ها یاد کردیم.

پایان پیام

نویسنده: کیمیا قنبری