اهمیت و جایگاه اشکانیان در تاریخ

شاهنشاهی اشکانی یا اشکانیان که در ادبیات غربی با نام امپراتوری پارت‌ها شناخته می‌شود، نام دودمانی ایرانی و یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران‌زمین بود.

این امپراتوری در قرن ۳ پیش از میلاد توسط اشک، رهبر قبیله پرنی پس از فتح ساتراپ پارت در شمال شرقی ایران تأسیس گردید.

وی سپس علیه سلوکیان قیام کرد. مهرداد یکم با تصرف مناطق ماد و میان‌رودان، قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد.

پهناوری دولت اشکانی در دوره اقتدارش از رود فرات تا هندوکش و از کوه‌های قفقاز تا خلیج فارس را شامل می‌شد.

به دلیل قرار گرفتن جاده ابریشم در گستره حکومت اشکانی و قرار گرفتن در مسیر بازرگانی بین امپراتوری روم و حوزه مدیترانه و امپراتوری هان در چین، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت تبدیل شد.

جایگاه اشکانیان در تاریخ

اشکانیان طولانی‌ترین مدت حکومت در ایران باستان را دارا هستند و متاسفانه در قیاس با دیگر حکومت‌های باستان از جمله هخامنشیان و ساسانیان آگاهی چندانی از سلسله اشکانیان نداریم و این موضوع دلایل متعددی دارد.

این حکومت ۴۷۵ ساله که نهادهای آن استحکام پیدا کرده و به خصوص در مقابل فشاری‌های داخل و خارجی پابرجا بوده است.

یکی از مهم‌ترین دلایلی که دید منفی نسب به اشکانیان وجود دارد این است که اشکانیان کشور را به شیوه ملوک‌الطوایفی اداره می‌کردند یا یونانی‌گرا بودند و دلبسته سنت‌های کهن ایرانی نبودند و همه شواهد نشان می‌دهد دوام طولانی مدت اشکانیان بی‌سبب نبوده و باید نسبت به تمام مواردی که گفته شد بازنگری صورت بگیرد.

ذکر این نکته واجب است که ما در این زمینه با یک کمبود منبع فاحش روبرو هستیم.

مهم‌ترین وقایع دوره اشکانی جنگ حران بود که در آن سورنا سردار اشکانی، کراسوس سردار رومی را شکست داد.

منابعِ اشکانی، نوشته شده به پارتی و یونانی، در مقایسه با ساسانیان و حتی هخامنشیانی که به لحاظ زمانی پیش از آنان حکومت کردند، اندک هستند.

غیر از منابعی مثل سکه‌ها، سفال.نوشته‌ها، سنگ‌نبشته‌ها و اسناد به دست آمده، منبع دیگری که توسط اشکانیان نوشته شده باشد، در دست نیست. به همین دلیل باید تاریخ اشکانی را در نوشته‌های خارجی جست.

تواریخ یونانی، رومی و چینی شامل اطلاعات ارزشمند اما ناکافی از این دوره هستند. هنر پارتی از دیگر زمینه‌هایی است که می‌توان برای درک بهتر دوران اشکانی و جامعه ایرانی در آن دوران از آن استفاده کرد.

پایان پییام

نویسنده: فاطمه نصیری راد