یادداشتی به مناسبت ۱۳ خرداد؛ روز جهانی دوچرخه سواری

برای پاس‌داشت وسیله‌ای ساده، که هر روز حیاتی‌تر می‌شود

چرا باید دوچرخه را پاس بداریم؟

«انجام هرگونه فعالیت فیزیکی با شدتی میانه و معقول مانند قدم زدن، دوچرخه‌سواری یا هرگونه نرمش، مزایای شگفت‌انگیزی برای سلامتی انسان دارد. برای تمامی سن‌ها، مزایای فعالیت‌های بدنی بیش از آسیب‌هایی است که تصادفا، و بر اثر کار یا حادثه متوجه اشخاص می‌شود. به همین سبب برخی جنب و جوش‌های فیزیکی ساده، بهتر از آن است که هیچ فعالیتی نداشته باشید. با فعالیت روزانه مبتنی بر روش‌های ساده‌ای که اشاره شد، مردم می‌توانند به سادگی به سلامتی کامل دست یابند.

طبق ادعای سازمان جهانی بهداشت (Who) شالوده‌ای (راه و روش) امن و همیشگی برای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، راهی است برای دستیابی به سلامتی پایدار. برای آنان که در مناطق فقیرتر شهری زندگی می‌کنند و پول کافی برای خرید تجهیزات شخصی و خانگی ندارند، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری، هم راهی برای جابجایی است، و هم روشی برای کاستن خطر ابتلا به امراض قلبی، سکته، سرطان‌های شایع، دیابت و حتی مرگ زودرس! بر اساس همین دانسته‌ها، فعالیت‌های بهینۀ اینچنینی برای جابجایی، نه‌تنها برای سلامتی مفید خواهد بود، بلکه منصفانه (عادلانه) و مقرون به صرفه نیز هست.

دوچرخه‌سواری و توسعه پایدار

روز جهانی دوچرخه‌سواری توجهات را به منافع و مزایای استفاده از دوچرخه جلب می‌کند؛ راهی ساده، اقتصادی، پاک و از حیث محیطی متناسب با حمل و نقلی پایدار. شکی نیست که دوچرخه در دستیابی به هوای پاک‌تر و ازدحام کمتر اثرگذار است و از این طریق برای اقشار آسیب‌پذیر آموزش دیدن، مراقبت‌های بهداشتی و دیگر خدمات اجتماعی را سهل‌الوصول‌تر می‌کند. یک سامانۀ جابجایی پایدار سبب بهبود وضعیت اقتصادی (معیشت) خواهد شد و از همین رو از نابرابری‌ها خواهد کاست، و در عین حال توان همگانی را برای مقابله با تغییرات آب و هوایی افزایش می‌دهد تا بیشتر ما را به اهداف توسعه پایدار (سند 2030 یونسکو) نزدیک کند.

پس‌زمینه

آگاهی از یگانگی، ماندگاری و سازگاری دوچرخه که طی دو قرن استفاده، خود را ثابت کرده است، مجمع عمومی سازمان ملل متحد را متقاعد کرده است تا 3 ژوئن (13 خرداد) را به عنوان روز جهانی دوچرخه‌سواری انتخاب کند. همچنین سادگی، مقرون به صرفگی، مطمئن بودن، پاکی و انطباق آن با محیط زیست به‌عنوان وسیله نقلیه‌ای همیشگی، و پرورش دادن محیطی سرشار از سلامت و مراقبت از دیگر علت‌های چنین انتخابی بوده است.

تمامی اینها، متولیان حوزه‌های گوناگون را تشویق می‌کند تا استفاده از دوچرخه را برای نهادینه کردن توسعه پایدار و تقویت آموزش به کار گیرند. از همین رهگذر و از طریق گسترش استفاده از دوچرخه آموزش‌های تربیت بدنی برای کودکان و نوجوانان، ارتقای سلامت، پیشگیری از امراض و بیماری‌ها، افزایش آستانۀ تحمل و شکیبایی، درک مشترک، احترام و تسهیل بهره‌مندی‌های اجتماعی و در نهایت فرهنگ صلح نیز مد نظر است.

با این اوصاف، مجمع عمومی از هرگونه ابتکاری برای سازماندهی دوچرخه‌سواران در قوارۀ محلی و بین‌المللی استقبال می‌کند. این امر به تقویت سلامت فیزیکی، روانی و نهایتا خوب زیستن و ارتقای فرهنگ دوچرخه‌سواری در جوامع یاری می‌رساند.»

تمام آنچه خواندید، متن یادداشتی بود که سایت سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی دوچرخه‌سواری منتشر کرده است. احتمالا تازه‌ترین روز اضافه شده به تقویمِ جهانی، روز جهانی دوچرخه‌سواری باشد. این انتخاب در سال 2018 انجام شد و در همین مدت کوتاه به شدت بر گسترش و همه‌گیری آن تاکید شده است. البته چیزی چنین بدیهی و با گسترۀ عظیمی از فواید برای جامعه و اشخاص، باید هم در بوق و کرنا شود تا همگان از برخورداری‌ها و بازدارندگی‌های آن منتفع شوند.

شاید زمانی که نجیب‌زادۀ آلمانی، کارل درایس، دندی هورس (Dandy Hourse) یا به آلمانی لاف ماشین (Laufmaschine) یا ماشین دویدن را در سال 1817 اختراع کرد، تصور نمی‌کرد اختراعش حتی دو قرن بعد از او، همچنان برای انسان‌ها محبوب، پرکاربرد و حیاتی قلمداد شود. با اینکه اختراع او مشمول پدال نمی‌شد و باید با پا زدن وسیله را جلو می‌بردند. با این همه، همان وسیلۀ دوچرخ و بدون پدال، طی زمان و با تغییراتی اندک و بنیادی، تکامل یافت و بدل به دوچرخه امروزی شد. چنانکه پس از 200 سال و در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، روزی را به نام روز دوچرخه سواری نامیدند.