بازاریابی ویروسی چیست و فروشگاه‌های اینستاگرامی چطور می‌توانند از آن استفاده کنند؟

همواره مفاهیم تازه در جهان مدیریت و فروش می‌تواند دروازه‌های تازه موفقیت را به روی کسانی باز کند که دغدغه پیشرفت، افزایش دانش کاربردی و یادگیری هدفمند دارند. بازاریابی ویروسی یا ویروس وار، یکی از همین مفاهیم است که فروشگاه‌های اینستاگرامی را دچار تحول جدی کرده است.

آیا می‌دانید فروشگاه‌های اینستاگرامی چطور می‌توانند از بازاریابی ویروسی استفاده کنند؟

بازاریابی ویروسی چیست؟

بازاریابی ویروسی در معنای عام و کلی خود بدون در نظر گرفتن جزئیات این تئوری مهم، به معنای عرضه تسهیلات رایگان به افراد و اجازه انتقال آن به دیگران است.

مقصود اصلی از بازاریابی ویروسی در حوزه کاربردی و عملیاتی آن، پراکندن و انتشار پیام میان مردم به هر تعداد ممکن است.

در چنین شرایطی مفهوم رسانه و سواد رسانه‌ای نیز مطرح می‌شود چرا که مدیا یا در حالت سبک تر آن رسانه، می‎تواند برگ برنده یک مدیر فروش بزرگ در این مفهوم تلقی شود.

این کار بدون اینکه پولی برای تبلیغات صرف شود شکل می‌گیرد اما در عین سادگی و مفید بودن، اتفاقا کار هر کسی هم نیست.

در واقع این نوع بازاریابی مانند ویروس خود را تکثیر می‌کند و مشتری، منتشرکننده آن است.

سواد رسانه‌ای یکی از انواع سواد هاست که بیشتر با سوادهای بصری و تحلیلی و اینترنتی در ارتباط است. با ایجاد و گسترش رسانه‌های سمعی و بصری، این مفهوم به وجود آمد و با گسترش شبکه‌های اجتماعی، دارای مفاهیم و ابعاد گسترده‌تر و پیچیده‌تری شد.

در واقع این سواد رسانه‌ای با مفهوم بازاریابی ویروسی گره خورده و در کنارش به عنوان یک سلاح بسیار موثر ایفای نقش می‌کند، سواد رسانه‌ای توانایی دسترسی، تحلیل، ارزیابی، و خلق پیام در شکل‌های گوناگون (چاپی، صوتی، فیلم/ویدیویی، اینترنتی، …) بر پایه درک آگاهانه و انتقادی از ماهیت رسانه‌های جمعی است.

متداول‌ترین روش برای انجام این نوع بازاریابی شبکه جهانی اینترنت است که با افزایش تعداد کاربران اینترنت، اهمیت آن روز به روز افزایش بیشتری پیدا می‌کند.

به عنوان مثال اگر خوب به فضای جامعه نگاه کنید متوجه خواهید شد که طنزها و لطیفه‌ها معمولا خیلی سریع تر از آنچه تصور کنید، از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود.

کلید موفقیت در دست بازاریابان است چرا که آن‌ها باید با ارائه ایده‌ها و تشویق خلاقانه، انگیزه لازم را به افراد برای ارسال پیام مورد نظر به دیگران بدهند.

استراتژی‌های مهم در بازاریابی ویروسی

یکی از مهمترین استراتژی‌ها در این حوزه ارائه خدمات رایگان است، اشتباه نکنید قرار نیست متضرر شوید بلکه دقیقا قرار است به یک سود نجومی دست پیدا کنید، بله همین طور است! امکان استفاده افراد از مجموعه محصولات و خدمات در وب سایت و یا صفحه اینستاگرام به صورت رایگان. این همان رمز و راز نه چندان پنهان شده است که متاسفانه همه ادمین‌های حرفه‌ای از آن آگاه نیستند.

کلمه “رایگان” کلمه‌ای ارزشمند و قدرتمند است. این کلمه در دامنه لغات بازاریابان یک عبارت شگفت انگیز محسوب می‌شود. بیشتر برنامه‌هایی که برای بازاریابی ویروسی در نظر گرفته می‌شود می‌بایست برای جلب توجه مخاطبان صورت بگیرد و یک سری خدمات ارزشمند به صورت رایگان در اختیار مشتریان قرار بگیرد. ایده‌ای که در پس بازاریابی ویروسی قرار دارد، این است که شرکت تبلیغ خود را با ارایه یک کالا یا خدمت مجانی به افراد عرضه کند. به راحتی می‌توان در اینترنت نرم‌افزارهایی را پیدا کرد که پس از خرید آن‌ها امکان انتشار و توزیع رایگان آن‌ها از سوی دیگر افراد وجود دارد.

موضوع بعدی تولید علم است، اگر شما به مخاطب خود ثابت کنید که از حوزه تحت فرمانروایی خود آگاه هستید، گام بلندی در مسیر موفقیت و خلق موثر ثروت برداشته‌اید. این خیلی بد است که مشتری یا مخاطب شما تصور کند فروشنده هیچ آگاهی از محصول خودش ندارد و یا اصولا علاقه‌ای به افزایش آگاهی در این حوزه ندارد چرا که مطمئن است بالاخره محصول خودش را خواهد فروخت!

تولید علم کنید، مقالات جدید را ترجمه کرده و در وب سایت یا صفحه اینستاگرام خود قرار بدهید. به مردم ثابت کنید که حتما برایتان مهم است فروش خوب داشته باشید اما در کنار آن حتما برایتان اهمیت دارد که برای مردم مفید باشید.

مخاطب را شریک خط تولید خود کنید

این بسیار اهمیت دارد که مخاطب یا مشتری وفادار شما حس شراکت مفید داشته باشد. برای مخاطبان امکان عضویت ایجاد کنید. البته این عضویت نباید اجباری یا دردسرساز و سخت باشد!

به عنوان مثال فرض کنید که شما و مجموعه تحت نظارت شما در حوزه طرحی وب سایت یا برندینگ فعال است، ایجاد امکان عضویت بازدیدکنندگان در سایت سازمان شما و نیز ایجاد امکان ارسال خبرنامه به ایمیل کاربران و ارایه فضای کافی به آن‌ها برای ساخت سایت شخصی به طور رایگان (البته به صورت مدیریت شده) می‌تواند بسیار سودمند و جذاب باشد.

انتشار یک کتاب الکترونیک و صدور مجوز به مخاطبان که تبلیغات مورد نظر خود را ضمیمه این کتاب کنند می‌تواند تاثیر عجیبی در برقراری ارتباط موثر با آنها داشته باشد.

شاخص‌های مهم بازاریابی ویروسی

نکته اول قدرت واژگان است، معجزه محتوا را شوخی نگیرید، کلمه به کلمه دقت کنید و وسواسی تاریخی داشته باشید حتی اگر به نظر دیگران نوعی افراط و تفریط بیاید، شما مسیر خود را منحصر به فرد و باشکوه طی کنید.

البته از واژه‌های به ظاهر ارزان قیمت و ساده نگذرید، این مهم است که جامعه را بشناسید، با تفکر و حساب شده تولید علم کنید و متنی را برای انتشار آماده کنید که بر زبان مردم شهر بنشیند و با آنها غریبه نباشد.

نکته بسیار مهم دیگر، انتخاب نوع رسانه است، شما باید بدانید چه چیزی را با چه نوع رسانه‌ای منتشر می‌کنید، برای مثال معرفی یک لینک علمی پیچیده و به شدت تخصصی در اینستاگرام آن هم در صفحه‌ای که سابقه چنین پست‌ها یا استوری‌هایی را نداشته، یک اشتباه مهلک است. این مقاله هر چند سودمند و علمی می‌تواند در یک وب سایت معتبر منتشر شده و به بقیه رسانه‌ها لینک شود.

موضوع سوم، مورد بسیار مهم شناخت سلیقه و علایق مشتری است، انگیزه ها و علایق کاربران باید از قبل مشخص شده باشند تا بتوان پیامی با توجه به علایق مخاطب هدف ایجاد کرد. بدیهی است که در صورتی که پیام برای مخاطب جالب توجه باشد، احتمال به اشتراک گذاری بیشتری وجود خواهد داشت.

اصل اصیل مخاطب شناسی

در مارکتینگ ویروسی، افرادی که دارای ارتباطات قوی تر و دایره ی مخاطبان گسترده تری می باشند مهم‌ترین شاخه‌های اشتراک گذاری پیام محسوب می‌شوند.

در واقع از طریق این افراد می‌توان پیام را با جامعه ای گسترده از کاربران به اشتراک گذاشت بنابراین روی افرادی که فالوورها و کانتکت‌های بیشتری دارند تمرکز بیشتری داشته باشید.

امروزه تعریف مخاطب بسیار پیچیده‌تر شده و مخاطب شناسی به یک تخصص تبدیل شده است. مخاطب در بازاریابی محتوا، کسانی هستند که قرار است محتوا را دریافت و مصرف کنند. مخاطب تبلیغات، مشتریان بالقوه یک محصول یا کسب و کار هستند.

در بسیاری از متن‌ها حتی بحث مخاطب شناسی در حوزه استراتژی محتوا، تحت عنوان پرسونای مخاطب مطرح شده است.

نقاط ضعف بازاریابی ویروسی

یکی از مهمترین معایت بازاریابی ویروسی این است که کلیت این فرایند تحت کنترل شما نیست و در بهترین حالت تنها می‌تواند تا حدودی روی آن نظارت داشته باشید.

در بازاریابی ویروسی این اشخاص و عموم جامعه هستند که به نشر محتوا در رابطه با برند می‌پردازند. از سوی دیگر امکان هدف گیری مستقیم مخاطبان هدف در این سبک مارکتینگ وجود ندارد.

رشد پیش بینی نشده از دیگر معایب این فرایند است، در واقع شما ممکن است در مدت زمان کوتاهی با یک رشد عجیب مواجه شوید که ظاهرا خبر بسیار خوبی است اما اگر برای آن آماده نباشید، می‌تواند بدترین خبر باشد!

در واقع در این روش کنترل نام و نشان تجاری توسط شرکت کار سختی است. مسیر رشد در این روش قابل پیش بینی نیست. سنجش و اندازه‌گیری به سختی دیده می‌شود و شرکت‌ها نمی‌توانند رفتار کاربران را به طور دقیق دریافت کنند.

این روش بر اساس برخورد کاربران بررسی می‌شود. در این روش کپی برداری بسیار دیده می‌شود و بارها دیده شده است که رقیبان نیز از ابزارهای ارتباطی استفاده می‌کنند.

این روش بر اساس تلاش‌های مستمر یک سری اثرات معکوس دیده می‌شود و در نهایت پیام مورد نظر به شکل ناصحیحی ترویج پیدا می‌کند.

مزایای بازاریابی ویروسی

• افزایش مشتریان علاقمند به برند
• زمان کم و رشد زیاد
• کسب اعتبار قابل قبول
• بهتر دیده شدن
• ارزان بودن
• محدود سازی هزینه‌های تبلیغاتی

انواع بازاریابی ویروسی یا وایرال مارکتینگ

بازاریابی در این حوزه در انواع و اقسام مختلف وجود دارد. بازاریابی ارزشی یکی از این انواع است. برخی از ویروس‌ها در سبک ارزشی شناسایی می‌شوند. در این شرایط شرکت محصولی را ارائه می‌دهد که کیفیت خوبی دارد و مشتری ترغیب می‌شود که این محصول را به دیگران معرفی کند.

یکی دیگر از انواع این روش‌ها به نام بازاریابی ویروسی حیله‌ای مطرح است که البته به نظر بار منفی دارد اما در علم بازاریابی یکی از انواع مهم است. این روش به صورتی است که فرد محصولی را به فرد دیگر معرفی می‌کند و در ازای این کار پاداش دریافت می‌کند. در واقع آنچه این روش را قابل قبول نشان می‌دهد، کیفیت محصول و روش معرفی است.

بازاریابی ویروسی مارپیچی از دیگر روش‌ها است، در بازاریابی ویروسی فرد بر اساس تجربیاتی که از محصول و خدمات دارد می‌تواند به باز نشر آن بپردازد.

بازاریابی ویروسی به تکثیر یک روش اطلاع رسانی می‌پردازد که گاه می‌تواند به شکل اتوماتیک نیز صورت بگیرد. مشخص است که در این روش نوع انتشار و محتوای انتشار بسیار مهم است. اگر وضعیت انتشار قابل قبول باشد می‌تواند نتیجه خوبی داشته باشد اما گاه نیز محتوا به صورت تحریف شده منتشر می‌شود.

ریشه‌های بازاریابی ویروسی به سال ۱۹۹۶ برمی‌گردد، زمانی که یک شرکت کوچک به نام Hotline برای تبلیغ سرویس ایمیل جدید خود یعنیHotmail ، به روشی مناسب برای بودجه احتیاج داشت. تیم هات لاین تصمیم گرفت که خط Hotmail رایگان خود را در www.hotmail.com راه اندازی کند. در نتیجه تعداد کاربران طی یک سال از ۲۰۰۰۰ نفر به ۱ میلیون نفر رسید.

یکی از چالش‌های بازاریابی ویروسی عامل مزاحم است. اگر بازاریاب تصمیم گرفته است از ایمیل به عنوان راهی برای هدایت بازدید از وب سایت خود استفاده کند، آن‌ها در حال رقابت با افراد دیگری هستند که از همان ساختار استفاده می‌کنند.

آن‌ها خطر از دست رفتن پیام خود را در میان سایر پیام‌های الکترونیکی افراد که روزانه دریافت می‌کنند، دارند. همه ما آنقدر در معرض سر و صدای اینترنت هستیم که تشخیص اینکه به کدام پیام‌ها باید توجه کنیم برایمان دشوار است.

برای رعایت مسائل اخلاقی بد نیست بدانید که بازاریاب‌های اینترنتی باهوش اطمینان می‌دهند که آن‌ها یک سیاست حفظ حریم خصوصی در وب سایت خود دارند، که دقیقاً نحوه استفاده از اطلاعات جمع آوری شده را توضیح می‌دهد و آن‌ها لیست پستی خود را به شرکت‌های دیگر نمی‌فروشند یا اجاره فروش نمی‌دهند.

بیشتر مردم اجتماعی هستند. دانشمندان علوم اجتماعی به ما می‌گویند که هر فرد ۸ تا ۱۲ نفر در شبکه دوستان، خانواده و همکاران خود دارد.

شبکه گسترده تر یک شخص ممکن است از تعداد زیاد، صدها یا هزاران نفر تشکیل شود. به عنوان مثال یک پیشخدمت ممکن است در یک هفته معین مرتباً با صدها مشتری ارتباط برقرار کند.

مدت‌هاست که بازاریابان شبکه، قدرت این شبکه‌های انسانی را درک می‌کنند، هم شبکه‌های قوی و هم روابط شبکه‌ای ضعیف تر! افراد در اینترنت نیز شبکه‌های ارتباطی ایجاد می‌کنند.

توجه به احساسات مخاطبان

مصرف کنندگان به شدت تحت تأثیر احساس خود قرار می‌گیرند. وقتی محتوای ویروسی بازاریابی ایجاد می‌کنید که منجر به واکنش احساسی شدیدی می‌شود، بینندگان شما بیشتر درگیر این موضوع می‌شوند.

به برخی از مطالب ویروسی که به خاطر می‌آورید فکر کنید. ممکن است باعث خنده یا گریه شما شده باشند. شاید آن‌ها دلگرم کننده باشند و یا حس نوستالژی شما را جلب کنند.

در بعضی موارد، محتوا ممکن است توسط یک فرد مشهور به اشتراک گذاشته شده باشد که قبلاً او را دنبال کرده یا تحسینش می‌کنید. هر کمپین بازاریابی که به ذهن شما خطور می‌کند، احتمالاً به این دلیل است که به نوعی شما را تحت تأثیر قرار داده است.

در پایان هر فرایند بازاریابی، به معیارهایی برای ارزیابی موفقیت آن نیاز داریم. این موفقیت، بر اساس شاخص‌های منحصر به فرد هر استراتژی بازاریابی سنجیده می‌شود. شاید بتوان گفت که یکی از ضعف‌های بازاریابی ویروسی، ارزیابی و تعیین دقیق نتایج آن است.

درست است که می‌توان بازخورد فعالیت‌های ویروسی را بر اساس تعداد بازدید، کلیک و یا تعداد به اشتراک‌گذاری در شبکه‌های اجتماعی همچون فیسبوک یا تویتر تحلیل کرد و دقیقاً فهمید که چقدر در پخش پیام خود موفق بوده‌اید، اما تعیین اینکه بازاریابی ویروسی در نهایت چقدر باعث افزایش فروش شده است، چندان کار ساده‌ای نیست.