تاثیر اینستاگرام بر زندگی فردی و اجتماعی

نویسنده: تیم استادان وب

تاریخ انتشار: 1400/10/29

آیا می‌دانستید که فیس‌بوک، توسعه اینستاگرام را برای کودکان متوقف کرده است؟

بله فیس‌بوک به عنوان شرکت مادر اینستاگرام، واتس آپ و... اعلام کرده است که توسعه خدمات اپلیکیشن اینستاگرام را برای کودکان زیر ۱۳ سال متوقف کرده و دلیل آن را تاثیر مخرب اینستاگرام بر سلامت روان کودکان اعلام کرده است. اما آیا این موضوع واقعیت دارد؟ آیا اینستاگرام بر سلامت روان ما و زندگی فردی و اجتماعی‌مان تاثیر مخربی دارد؟ شما چه فکر می‌کنید؟

رسانه های اجتماعی:

در دنیای امروز و با شیوع بیماری کرونا، استفاده از رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی به طور انکار ناپذیری افزایش یافته است. اکثر افراد جامعه اعم از کودک، نوجوان و بزرگسال به نوعی با فضای مجازی و انواع این رسانه‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند. این شبکه‌های اجتماعی یک راه ایدئال، برای حفظ ارتباطات دوستانه و خانوادگی است و لزوم استفاده از آن‌ها در زندگی امروزی بر هیچ کس پنهان نیست. اما همه‌ی ما می‌دانیم که در کنار تمام خوبی‌ها و مزایا این اپلیکیشن‌ها، معایب و زیان هایی وجود دارد که گاهی به کنار گذاشتن آن‌ها می‌ارزد.

تحقیقات نشان داده است که در نوجوانان الخصوص دختران استفاده از اینستاگرام باعث افزایش افسردگی و اضطراب در آن‌ها شده است و بیشترشان احساس نارضایتی از خودشان و بدنشان دارند. فضای اینستاگرام ممکن باعث افزایش اضطراب اجتماعی شود یعنی منجر به ایجاد احساس حسادت، ترس از دادن، کاهش تعاملات اجتماعی فرد و... شود. در کنار رشد فزاینده استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌توان گفت که نگرانی بابت تاثیر آن‌ها بر سلامت روان هم به طور قابل توجهی رو به افزایش است.

سه مسئله مهم در تاثیر رسانه های اجتماعی بر اضطراب:

• نادیده گرفتن سایر عوامل میانجی زیربنا در کنار تاثیر مستقیم رسانه ها بر اضطراب اجتماعی، که موجب می‌شود پیچیدگی موضوع رابطه این رسانه‌ها با اضطراب مشخص نشود.
• در مطالعاتی که تاکنون انجام شده بیشتر فیس‌بوک بررسی شده است و خیلی کمتر اینستاگرام مورد توجه قرار گرفته است. در صورتی که اینستاگرام فضایی متفاوت از فیس‌بوک دارد و به دلیل فیلتر‌هایی که بر روی عکس‌ها می‌توان اعمال کرد و زیبایی افراد را بیشتر می‌کند، می‌تواند تاثیر متفاوتی بر روان افراد بگذارد.
• اکثر تحقیقاتی که انجام شده است در سطح اروپا و آمریکا بوده است و در کشور های خاورمایه با فرهنگی کاملا متفاوت نمی‌توان به خوبی به این مطالعات استناد کرد.

اضطراب اجتماعی چیست و از کجا حاصل می‌شود؟

اضطراب اجتماعی می‌تواند ناشی از مقایسه خود با موقعیت‌های اجتماعی افراد دیگر باشد. یعنی فرد مهارت، هویت و موقعیت کلی خود را یا دیگرن ارزیابی می‌کند. این ارزیابی و مقایسه می‌تواند بر تعامل فرد با افراد و احساس وی به خود تاثیر منفی بگذارد و منجر به همان اضطراب اجتماعی شود. این افراد در هنگام مواجعه با اضطراب سعی می‌کنند رفتار، قیافه، اندام و... مطابق به استاندارد‌هایی که در شبکه اجتماعی وجود دارد بسازند و در صورت ادامه داشتن این اضطراب می‌تواند به انزوا و ترس فرد از روابط اجتماعی بکشاند.

بیشتر افراد در فضای مجازی هویتی غیر از هویت اصلی خود به وجود می‌آورند یعنی عکس‌ها، رفتار‌ها، فعالیت‌هایی را از خود به اشتراک می‌گذارد که دوست دارند نه چیزی که واقعا هستند. با این که بیشتر افراد خودشان از فیلتر سازی برای بهتر نشان دادن خود انجام می‌دهند، اما در هنگام مواجه شدن با عکس ها و محتواهای بقیه افراد به طور ناخود‌آگاه شروع به مقایسه خود کرده و احساس کمبود و بی‌ارزشی می‌کنند.

این مقایسه می‌تواند از هر طریقی باشد، مثلا از طریق مقایسه تعداد فالوورز ها، تعداد لایک‌ها، تعداد پست‌ها، تعداد نظرات تعداد ریتوئیت‌ها و... این اطلاعات باعث برداشت سریع افراد از بقیه می‌شود و نسبت به اطلاعات در فضای واقعی برجسته‌تر جلوه می‌کنند.

رابطه عزت نفس و رسانه های اجتماعی

عزت نفس عبارت است از میزان ارزشمندی هر فرد برای خودش، به عبارتی ارزیابی منفی و مثبت هر فرد از خودش را عزت نفس می‌گویند. افرادی که عزت نفس پایینی دارند بیشتر مستعد مقایسه منفی خود با دیگران هستند. و صحبت و رفتار افراد را به بدترین نحو برای خود تفسیر می‌کنند. که این موضوع باز هم باعث کاهش بیشتر عزت نفس آن ها می‌شود. همین مقایسه اشتباه و برداشت های غلط در این افراد منجر فاصله گرفتن آن‌ها از اجتماع و دوری از ایجاد روابط صمیمی می‌شود. عزت نفس بالا می‌تواند از ایجاد اضطراب اجتماعی جلوگیری کند.

یک نکته مهم

اضطراب اجتماعی به شدت، به زمانی که فرد در رسانه های اجتماعی مثل اینستاگرام می‌گذارند مرتبط است. هر چه این زمان بیشتر باشد احتمال اینکه فرد دچار اضطراب اجتماعی شود و احساس کند زندگی دیگران زیباتر، بهتر و قشنگ تر از او است، بیشتر بیشتر می‌شود. از آن به بعد فرد برداشت می‌کند ویژگی‌های بیرونی مهم تر ویژگی‌های درونی است و دیگر ویژگی‌های ذاتی خود را مهم تلقی نمی‌کند و این احساس کمبود بیشتر شده و اضطراب هم افزایش پیدا می‌کند.

سخن پایانی اما مهم

در کنار همه این صحبت‌ها نمی‌توان از تاثیر اینترنت و الخصوص اینستاگرام در زندگی‌هایمان چشم پوشی کرد و همه ما از مزایا، ایجاد ارتباطات وسیع‌تر و رونق کسب‌و‌کار‌ها در آن با خبر هستیم. اما تا‌کنون چقد به اثراتی که بر زندگی فردی و اجتماعی ما می‌گذارد دقت کرده‌ایم؟ آیا استفاده از آن برای همه‌ی سنین و همه افراد مناسب است؟ چقد خودمان را با بقیه مقایسه می‌کنیم؟ بهتر نیست که از این به بعد با زمان‌بندی کنترل شده و آگاه از اینکه بیشتر افراد بهترین عکس‌ها از بهترین لحظات خود را با انواع فیلتر ها در ایسنتاگرام می‌گذارند، در آن وقت بگذارنیم؟