چه نوع پروتزهایی در لابراتوار دندانسازی ساخته می‌شود؟

لازم است بدانید که پروتزهای مختلفی توسط تکنسین‌های دندان‌ساز ساخته می‌شود. آشنایی با انواع پروتز دندان شما را با خدمات لابراتوارهای دندان‌سازی نیز آشنا می‌کند. اما در قدم اول شاید بد نباشد که با مفهوم کلی پروتز آشنا شوید.

به هر جسم مصنوعی که جایگزین قسمتی از بدن گردد پروتز گفته می‌شود.

حال این پروتز جایگزین عضو یا اندام از دست رفته می‌شود تا اندام یا عضو بتواند تمام یا بخشی از عملکرد از دست رفته را به دست آورد. ناگفته نماند که در برخی از موارد نیز پروتز تنها جنبهٔ زیبایی دارد. از انواع پروتز می‌توان به دندان مصنوعی، پای مصنوعی، دست مصنوعی و… اشاره کرد.

پروتز دندان چیست و چگونه ساخته می‌شود؟

منظور از اصطلاح پروتز دندان، دندان مصنوعی یا تعویض دندان است.

پروتز انواع مختلفی دارد و شامل روکش‌های ساده ترمیمی تا دندان‌های کامل مصنوعی می‌شوند.

بعد از مرحله قالب گیری توسط دندان‌پزشک از بیمار، قالب‌های گرفته شده به لابراتوار دندان‌سازی ارسال می‌شود و پروتزهای دندانی توسط تکنسین دندان‌ساز ساخته می‌شود.

انواع پروتز دندان

در زمینه جایگزینی دندان‌های از دست رفته، از سه نوع پروتز دندان استفاده می‌شود که شامل پروتز دندان متحرک، پروتز دندان ثابت و پروتز ایمپلنت می‌باشد.

هر کدام دارای سیستم‌های مختلف است که توسط دندان‌پزشک با توجه به طرح درمانی که برای بیمار در نظر می‌گیرد، انتخاب می‌شود.

پروتز دندان متحرک

پروتزی می‌باشد که بیمار می‌تواند آن را از دهان دربیاورد.

گاهی به دلایل متعدد نمی‌توان از پروتزهای دندانی ثابت برای جایگزینی دندان‌های از دست رفته استفاده کرد. در این صورت پروتز دندان متحرک به کمک افراد بی دندان یا افرادی که تعدادی دندان از دست رفته دارند، می‌آید.

انولع پروتز دندان متحرک به سه دسته تقسیم می‌شوند:

پروتز دندانی پارسیل

پروتز کامل دندان

پروتز دندان اوردنچر

پروتز دندانی پارسیل (partial prosthesis)

این نوع پروتز با نام پروتز تکه‌ای در بین عامه مردم مرسوم است.

پروتز دندان پارسیل خود انواع گوناگونی دارد: برای مثال پروتزهای پارسیل تمام آکریل (فلیپر)، معمولاً به عنوان یک درمان موقتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نوع دیگر پروتزهای دندان پارسیل پروتزهای کرم کبالت است که از قدیم‌الایام به عنوان درمان بی دندانی‌ها با انتهای آزاد (کسانی که دندان‌های خلفی _دندان‌های عقبی _خود را از دست داده‌اند و دندانی جهت پایه برای پروتز ثابت ندارند) یا کسانی که به هر دلیل نمی‌خواهند از پروتز دندان ثابت استفاده کنند، مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

این نوع پروتز دندان شامل ترکیب آکریل (بخش صورتی دست دندان «لثه پروتز») و آلیاژ فلزی است که بخش عمده آن را کرم و کبالت شامل می‌شود.

معمولاً گیره‌ها به علت فلزی بودن ظاهری ناخوشایند دارند. به همین علت امروزه انواع دیگری از پروتز دندان پارسیل طراحی شده که بخش فلزی آن نیز به صورت رنگ دندان می‌باشد و به آن‌ها پروتز دندان پارسیل felexite گفته می‌شود.

پروتز کامل دندان یا دست دندان (denture)

پروتز کامل دندان متحرک را افرادی استفاده می‌کنند که تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند.

حتماً دست دندان‌های پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها را دیده‌اید. هر چند امروزه با پیدایش ایمپلنت‌های دندانی، استفاده از این نوع پروتز دندان متحرک کمتر شده، اما همچنان به عنوان کم هزینه‌ترین درمان بی دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پروتز دندان کامل نیز دارای دو نوع معمولی و لثه نرم است.

نکته مهم این است که پروتز کامل لثه نرم از دو بخش تشکیل می‌شود: یکی دندان‌ها که سفید هستند و دیگری بخش صورتی پروتز که در بین بیماران با عنوان «لثه پروتز» موسوم است. این بخش لثه پروتز باید مستحکم باشد که بتواند کارایی لازم را داشته باشد.

نقش پروتز دندان کامل یا پارسیل با لثه نرم چیست؟

در واقع لثه نرم به صورت لایه‌ای با ضخامت ۱-۲ میلی متری در زیر لثه سخت پروتز به مدت کوتاه استفاده می‌شود تا تورم یا التهابات لثه بیمار برطرف شده و بستر مناسبی برای دریافت پروتز با لثه سخت فراهم شود.

اگر پروتز دندان با لثه نرم به طور دائم مورد استفاده قرار بگیرد، هرچند در ابتدا استفاده از آن بسیار راحت‌تر است اما نه تنها کارایی آن بسیار پایین‌تر است بلکه باعث تخریب بافت لثه باقیمانده در دهان فرد می‌شود. در عین حال تمیز نگه داشتن پروتزهای قابل انعطاف (لثه نرم) بسیار سخت‌تر است و احتمال رشد انواع باکتری‌ها و قارچ‌ها در خلل و فرج آنها زیاد است.

پروتز دندان اوردنچر (over denture)

مشکل پروتزهایی که در بالا توضیح دادیم لق زدن آن‌هاست. به‌ویژه در مورد بیمارانی که بافت (استخوان فکی لثه) مناسبی ندارند.

اوردنچر نوعی درمان پروتز دندانی متحرک است که در واقع دست دندان کاملی بوده که روی دو پایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت می‌نشیند(پروتزهای متحرک متکی بر ایمپلنت).

در واقع توسط ایمپلنت محکم‌تر به فک می‌چسبند، (به حالت دگمه فشاری هستند)

بدین ترتیب باز بیمار پروتز متحرک دارد ولی لقی آن بسیار کمتر است و درنتیجه توانایی خوردن غذاهای بهتری با آنها دارد.

پروتز دندان ثابت

پروتز ثابت دندان همان چیزی است که در بین عموم جامعه با عنوان روکش دندان مرسوم است.

معمولاً دندان زمانی نیاز به روکش دارد که به علتی ساختار دندان ضعیف شده و نیاز به حفاظت و حمایت با روکش دارد و یا بعضاٌ دلایل زیبایی لزوم وجود روکش را منجر می‌شود.

گاهی به دلیل نقص عملکرد دندان (مشکلات فانکشنال)، روکش به کمک سیستم جویدن فرد می‌آید.

انواع پروتز دندان ثابت به دو دسته تقسیم می‌شوند:

روکش تک واحدی دندان

بریج دندان

روکش تک واحدی دندان (single dental crown)

در مواردی مثل پوشاندن یک دندان بدرنگ، بدشکل، آسیب دیده یا شکسته شده که ریشه‌ی آن سالم است، پوشاندن دندان به منظور حفظ ظاهر و زیبایی آن، نگهداری یک پرکردگی، محافظت از یک دندان ضعیف و گاهی برای اتصال یک بریج، روکش‌های دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

روکش‌های تمام فلزی، روکش‌های سرامیکی و روکش ترکیبی فلز + سرامیک که امروزه بیشتر رایج است از انواع روکش‌ها محسوب می‌شوند.

بریج دندان (dental bridges)

این نوع پروتز دندان معمولاً زمانی استفاده می‌شود که شما یک یا چند دندان خود را از دست داده‌اید و بین دندان‌های سالم شما جاهای خالی قرار دارند، در این حالت پلی بین دو دندان سالم مجاور زده می‌شود و جای خالی را پر می‌کند که اصطلاحاً به آن بریج می گویند.

یک بریج ثابت قابل بیرون آوردن نیست و فقط دندان‌پزشک می‌تواند آن را خارج کند. آلیاژ طلا، آلیاژ فلزی، ترکیبی از چینی و سرامیک و همچنین ترکیبی از چینی و فلز از انواع جنس بریج ها هستند.

پروتز دندان ایمپلنت

ایمپلنت‌ها از انواع پروتز دندان ثابت هستند که امروزه به دلیل ظاهر زیبا و ماندگاری بالا بهترین نوع جایگزینی دندان‌های از بین رفته محسوب می‌شود.

ایمپلنت دندان، در واقع پایه‌ای فلزی و پیچی شکل است که درون استخوان فک کار گذاشته می‌شود و جنس آن از تیتانیوم خالص بوده و به عنوان پایه‌ای برای روکش‌های جایگزین تاج دندان به کار می‌رود.

پس از اینکه ایمپلنت درون استخوان فک قرار داده می‌شود، سه تا چهار ماه طول می‌کشد تا فرایند الحاق استخوان شکل بگیرد و استخوان فک به ایمپلنت جوش بخورد.

پپس از این فرآیند دندان‌پزشک فرآیند قالب گیری را انجام داده و قالب را برای ساخت روکش ایمپلنت به لابراتوار ارسال می‌کند تا دندان‌های جدید که کاملاً به دندان‌های طبیعی شباهت دارند روی این ریشه‌های مصنوعی یا پایه تیتانیومی نصب شوند.

جمع بندی

تا به اینجا سعی کردم توضیحات کلی در مورد انواع پروتز دندان دهیم. هر کدام از موارد بالا سیستم‌های مختلفی دارد و شامل حوزه‌های گسترده‌تری می‌شود.

اینکه دقیقا چه نوع پروتزی برای بیمار مناسب است کاملا به شرایط دندانی و فکی بیمار بستگی دارد که با تشخیص دندانپزشک مشخص می‌شود. پس از آن دندانپزشک قالب را به لابراتوار ارسال می‌کند تا دندانساز متناسب با توصیه دندانپزشک انواع پروتز دندان را بسازد.

برگرفته شده از مقاله کامل انواع پروتز دندان و ساخت در لابراتوار

منبع: لابراتوار دندانسازی | های دنت