نکاتی درمورد سرمایه‌گذاری استارتاپ‌ها

همزمان با شکل‌گیری اکوسیستم استارتاپی ایران، بحث سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها بالا گرفته است. گرچه این بخش نیز مانند دیگر بخش‌ها هنوز در مرحله جنینی است ولی بهتر است که در آغاز کار، چند نکته که دانستن آن‌ها به استارتاپ شما کمک می‌کند را یادآور شویم تا از ایجاد سو تعبیر در آینده جلوگیری شود.

انواع سرمایه‌گذاران:

سرمایه‌گذارها با توجه به روش سرمایه‌گذاری، فازی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند و میزان سرمایه‌گذاری، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که به طور کلی آن‌ها را در سه دسته می‌توان خلاصه کرد:

۱. فرشتگان سرمایه‌گذار (Angel Investors)

اشخاصی هستند که مایلند روی استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری کنند و معمولا این سرمایه‌گذاری را در فازهای نخست (فاز هسته) انجام می‌دهند. سرمایه‌گذار فرشته فردی است که سرمایه‌ای را برای راه‌اندازی یک کسب‌ و کار فراهم می‌کند و در ازای بدهی قابل تبدیل یا حقوق صاحبان سهام، معمولاً از استارت‌آپ‌ها در لحظات اولیه (جایی که خطر شکست نسبتاً زیاد است) و زمانی که بیشتر سرمایه‌گذاران آماده حمایت از آنها نیستند، حمایت می‌کند.

۲. شتاب‌دهنده‌های استارتاپ (Accelerators)

گونه‌ای از مراکز رشد با چرخه عمر کوتاه هستند که علاوه بر سرمایه، مکان، آموزش، مربی‌گری (Mentoring) و شبکه‌سازی را هم فراهم می‌کنند و در برابر، درصدی از سهام را بر می‌دارند. سرمایه‌گذاری شتاب‌دهنده‌ها هم جزو فازهای نخست محسوب می‌شود. مبلغی که از طرف شتاب‌دهنده‌های ایران برای استارتاپ پیشنهاد می‌شود، بین ۳۰ تا ۶۰ میلیون تومان است.

۳. شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (Venture Capital)

این‌‌ شرکت‌ها معمولا در فازهای بالاتر و پس از رسیدن استارتاپ به همخوانی محصول/بازار، سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذاران خطرپذیر با توجه به میزان سرمایه‌گذاری در فازهای مختلف (دور نخست، دور دوم و …) به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند.(لیست وی سی های ایران)

فازهای مختلف سرمایه‌گذاری

همینطور که استارتاپ چرخه عمر و پیشرفت خود را طی می‌کند فازهای مختلفی در سرمایه‌گذاری پیش رو دارد که در ادامه به بیان آن‌ها پرداخته‌ایم. قابل ذکر است که اعداد حدودی هستند و برای ایران بومی شده‌اند وگرنه در نمونه‌های خارجی در این فازها اعداد به مراتب بالاتر هستند.

۱. خودگردانی (Bootstrapping)

در این فاز که می‌توان آن را خودبسندگی هم نامید، شما با استفاده از اندوخته‌های خود، یاری گرفتن از خانواده، قرض و خرده درآمد‌ها، ایده استارتاپ خود را جلو می‌برید. سرمایه لازم در این فاز تا ۱۰ میلیون تومان است.

۲. فاز هسته (یا پیدایش یا Seed)

در این مرحله شما به سرمایه‌گذاری ۳۰- ۷۵ میلیون تومانی نیاز خواهید داشت. که به ازای آن بخشی از سهام خود را واگذار می‌نمایید.

۳. دور نخست (Series A)

از این فاز به بعد سرمایه‌گذاری VCها آغاز می‌شود، در این فاز مبلغ سرمایه‌پذیری بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان است و ممکن است تا ۲۵ درصد سهام استارتاپ خود را نیز واگذار نمایید.

۴. دور دوم (Series B)

در این فاز شما مبالغ به مراتب بالاتر، یعنی چیزی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان را پذیرا خواهید بود و با توجه به افق پیش روی شرکت و سرمایه‌گذاری‌های پیشین، درصدی از سهام شرکت را واگذار می‌نمایید.

۵. دورهای بالاتر (Series C, D, …)

در این مراحل، دیگر شما استارتاپ محسوب نخواهید شد و برای سر و سامان دادن به کسب‌ و کار، پیشی گرفتن از رقبا و … سرمایه مبالغ بالاتر را جذب می‌نمایید.

چند نکته مهم:

• خرید ایده با سرمایه‌گذاری روی استارتاپ فرق می‌کند. اگر ایده‌ خود را پیش کسی یا جایی ارائه می‌کنید و او پیشنهاد ۸۰/۲۰ (۸۰ آن‌ها) می‌کند، ایده شما را خریده است و نمی‌توان نامش را سرمایه‌گذاری گذاشت.
• شرکت‌سرمایه‌گذاری (VC) حتما باید سایت داشته باشد و سبد سرمایه‌گذاری  سرمایه‌گذاری‌های آن (پورتفولیو)، باید روی سایت مشخص شده باشد. یعنی مشخص شود که این سرمایه‌گذار قبلا روی چه استارتاپ‌هایی سرمایه‌گذاری کرده است.
• به شرکت سرمایه‌گذاری که سایت ندارد اعتماد نکنید. البته منظور از شرکت سرمایه‌گذار در اینجا VC است نه فرشته سرمایه‌گذار.
• شرکت‌های سرمایه‌گذار معمولا زمینه‌های مورد علاقه خود در سرمایه‌گذاری و نیز فازی که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند را در سایت خود عنوان می‌کنند. به همین دلیل لازم است قبل از هر تصمیم و اقدامی برای همکاری، موارد ذکر شده در سایت شرکت را به طور کامل مطالعه کنید.