رنسانس و شکوه نظریه‌های موسیقی: تحولات در مفهوم مُد

نویسنده: مهرداد برمایون

موسیقی غربی از دوران باستان تاکنون به طور چشمگیری تحول کرده است و تاثیرات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بسیاری بر آن گذاشته‌اند. از این میان، دوره رنسانس یکی از مهم‌ترین دوران تحول و تغییر در تاریخ موسیقی غربی به حساب می‌آید. در این مقاله، به مروری بر تاریخ موسیقی غربی در دوره رنسانس پرداخته می‌شود.

پلی‌فونی؛ نوآوری اساسی موسیقی رنسانس

دوره رنسانس در اروپا در قرن ۱۴ شروع شد و تا قرن ۱۶ ادامه داشت. در این دوره، اهمیت بیشتری به هنر و فرهنگ داده شد و موسیقی نیز در این بین قرار گرفت. در دوره رنسانس، تاثیرات فرهنگی و هنری از ایتالیا، هلند، فرانسه و آلمان به موسیقی غربی رسید. همچنین، مهمترین نوآوری در موسیقی رنسانس، استفاده از آهنگ‌های چندگانه بود که بعداً به عنوان "پُلی‌فونی" شناخته شد. پلی‌فونی، استفاده همزمان از دو یا چند آهنگ مختلف در یک قطعه موسیقی است. در دوره رنسانس، این نوع موسیقی شناخته شد و تاثیرات بسیاری بر موسیقی بعدی داشت. این ایده از موسیقی پلی فونی به سمت توسعه و ترقی پیش برد و تاثیر بسیاری در نوع ساخت قطعات موسیقی داشت. این امر در نوازندگی، ملودی و هارمونی نیز تاثیرگذار بود و این بیانگر یکی از نقاط قوت موسیقی رنسانس است.

جستجوی خود بیگانه در خلق قطعات موسیقی جدید

از خود بیگانگی به مفهوم فرار از خود و جستجوی چیزی خارج از خود است. موسیقی رنسانس در واقع نمایانگر این بود که در آن دوره، هنرمندان و نوازندگان به دنبال شکوفایی هنری و خلاقیت بیشتری در اجرا و ترکیب قطعات موسیقی بودند. آن‌ها با توجه به ارائه نظریه‌های موسیقی جدید و توسعه آلات موسیقی، برای خود یک فضای خلاقیت و تفریحی جدید ایجاد کردند.

در موسیقی رنسانس، نوازندگان به جای اجرای قطعاتی که قبلاً نوشته شده بودند، با ترکیب نت‌ها و قطعات مختلف، قطعاتی جدید و شخصی ساختند. همچنین، در آن دوره آلات موسیقی جدیدی مانند ساکبوت، شاماد و سرینگ معرفی شدند که به دلیل زیبایی صدای آن‌ها بسیار پرطرفدار بودند.

با توجه به موارد ذکر شده، می‌توان گفت که موسیقی رنسانس نمایانگر یک نوع از خود بیگانگی است، زیرا هنرمندان آن دوره به دنبال خلق و اجرای چیزی جدید بودند که نه تنها خلاقیت بالاتری در موسیقی بلکه فضایی برای تفریح و استراحت بیشتر برای خود ایجاد کنند. همچنین، آن‌ها با توجه به شکوفایی هنری خود، تلاش کردند تا با خود بیگانه نشوند و به نوعی هویت خود را در خلق قطعات موسیقی نمایان سازند.

موسیقی مذهبی در دوره رنسانس؛ قدرت و افتخار کلیسا

در دوره رنسانس، موسیقی‌دانان بسیاری مانند گوتفرید ویلیامز، آدریان ویلارت، گویدو دی‌آرتوا و کلودیو مونتوردی به عنوان نوازندگان، آهنگسازان و موسیقی‌دانان برجسته‌ای در دوره رنسانس بودند. آنها در ساختار و ترکیبات موسیقی‌ای که در آن دوره وجود داشت، نقش بسیاری ایفا کردند. مانند بسیاری از دوره‌های موسیقی غربی قبلی، موسیقی رنسانس هم ابتدا به صورت شفاهی اجرا می‌شد و سپس در قرن ۱۵، نت‌ها به کار گرفته شدند و روشی برای نوشتن موسیقی در قالب نت‌ها شکل گرفت. با این وجود، نوتاسیون در دوره رنسانس، هنوز به شکل کاملی توسعه پیدا نکرده بود و توجه بیشتری به علامت‌های تغییر دهنده آهنگ و تنظیمات تعلق داشت. یکی از مهمترین شاخص‌های موسیقی رنسانس، استفاده از چندین آلات موسیقی بود. هر آلات موسیقی از نظر صدا و قابلیت نواختن محدودیت داشت و برای ساخت قطعات موسیقی پیچیده، باید از چندین آلات موسیقی استفاده کرد. همچنین، ترکیب آلات موسیقی برای ایجاد هارمونی و سازگاری صداها نیز مهم بود.

در دوره رنسانس، موسیقی مذهبی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار بود. نظام مذهبی در آن دوره بسیار قدرتمند بود و موسیقی مذهبی در آن بخشی از مراسم‌های کلیسایی بود. از قطعات موسیقی مذهبی معروف در این دوره می‌توان به مرثیه‌های چندگانه و مرثیه‌ها، کانتاتاها، و میزبانی‌های آوازی و کورال‌های چندصدایی اشاره کرد. موسیقی مذهبی رنسانس از آن دسته موسیقی‌هایی بود که برای نمایش قدرت و افتخار کلیسا، سفارش داده می‌شد و از همین رو قطعات آن بسیار پیچیده و پراهمیت بودند. در مقابل، موسیقی ارمغانی در این دوره نیز پرطرفداری بود. این نوع موسیقی، به عنوان نوعی از موسیقی تفریحی و سبک‌تر از موسیقی مذهبی، از آنجا که مستقیماً به عنوان سفارشی برای نمایش‌ها و تفریحات اجرا می‌شد، با استقبال بیشتری مواجه شد. نمونه‌هایی از موسیقی ارمغانی شامل نوابغ موسیقی مانند ویلارت، دی‌آرتوا، مونتوردی، اورلاندو دی‌لاسو، هانز نیبلان و آدریان ویلیاشت بود.

توسعه آلات موسیقی در دوره رنسانس

دوره رنسانس یکی از مهمترین دوره‌های تاریخ موسیقی غربی بود که در آن ترکیبات پیچیده‌ای از آلات موسیقی و قطعات موسیقی مذهبی و ارمغانی ایجاد شد. این دوره در معرفی مفاهیم موسیقایی پیشرفت چشمگیری داشت و موسیقیدانان زیادی در این دوره ظهور کردند که به بررسی آثار آنها همچنان از جمله اولویت‌های دانشجویان و دانشمندان موسیقی هستند.

از دیگر مهمترین موضوعاتی که در دوره رنسانس موسیقی غرب بررسی شد، آرمونی بود. آرمونی یعنی ترکیب صداها با یکدیگر به نحوی که درک آنها برای گوش بشری آسان و دلنشین باشد. در این دوره، مفهوم آرمونی به شکلی کاملاً جدید در موسیقی مطرح شد و باعث شد تا موسیقیدانان بتوانند به سرعت قطعات پیچیده‌تری را ترکیب کنند. همچنین، در دوره رنسانس، توجه بیشتری به ساخت آلات موسیقی شد. آلاتی مانند کنترباس، ویولن، ویولا، کمانچه و کلارینت در این دوره به وجود آمدند. از آنجا که تکنولوژی برای ساخت این آلات همچنان در دسترس نبود، ساخت و توسعه آلات موسیقی نیازمند تلاش بیشتری از سوی سازندگان بود و به همین دلیل آلات موسیقی رنسانس با کیفیت بسیار بالایی تولید شدند که هنوز هم در دسترس هستند و در کنسرت‌ها و ضبط‌های موسیقی استفاده می‌شوند.

چنگ و لیرا، آلات موسیقی محبوب در دوره رنسانس

به علاوه، در دوره رنسانس، سیستم موسیقی بشری از نظر نظریه‌های موسیقی نیز توسعه یافت. مفاهیمی مانند هارمونی، ریتم و ملودی به شکل کاملاً جدید و پیچیده‌تری تعریف شدند و سبب شدند تا ترکیبات موسیقی بهتری ایجاد شود.

در طول دوره رنسانس، ایده‌های جدیدی در مورد نظریه‌های موسیقی و آلات موسیقی به وجود آمد. یکی از مفاهیم مهمی که در این دوره شکل گرفت، تقسیم بندی آوازهای مختلف بر اساس مدل ادغام صداها بود. آنها آوازهای مختلف را بر اساس ترکیب دو یا چند صدای مختلف دسته‌بندی کردند. این تقسیم بندی همچنین تأثیر مستقیمی بر ادغام صداهای مختلف در آلات موسیقی داشت. یکی از آلات موسیقی شایع در دوره رنسانس، "چنگ" بود. این آلت توسط موسیقیدانان برای اجرای قطعات موسیقی در همایش‌ها و جشن‌ها استفاده می‌شد. همچنین، آلت "لیرا" نیز بسیار محبوب بود. لیرا آلتی است که از طریق جعبه‌ای چوبی با چند تنظیم صوتی بازتابی که از سطح خلاء باز می‌گردد، ایجاد صدا می‌کند. این آلت موسیقی بسیار جذاب بود و موسیقیدانان بسیاری از آن استفاده می‌کردند. یکی از موسیقیدانان بزرگ دوره رنسانس، گیوانی پیرلویجی دا پلسترو بود که در سال ۱۴۸۰ متولد شد. وی معروف به آثار خود در زمینه موسیقی چندصدایی بود. یکی از آثار مهم و معروف او، آهنگ "Missa Papae Marcelli" بود که به منظور اجرا در کلیسای واتیکان نوشته شد. این آثار در دوره بعدی باروک نیز بسیار معروف شد. در کل، دوره رنسانس به عنوان یکی از دوره‌های مهم و تأثیرگذار در تاریخ موسیقی غربی به حساب می‌آید. آنچه که در این دوره بیشتر از هر چیزی بر سر توجه موسیقیدانان و نوازندگان بود، توسعه مفاهیم و ایده‌های جدید در زمینه نظریه‌های موسیقی و آلات موسیقی بود. این توسعه‌ها برای ساخت موسیقی بهتر و پیشرفت در شاخه‌های مختلف موسیقی بسیار مهم و حائز اهمیت بود.

مُد و کاربرد آن در ساخت قطعات موسیقی در دوره رنسانس

از دیگر مسائل مهم در دوره رنسانس، استفاده از آوازهای مختلف بود. در این دوره، آواز به عنوان یک شاخه مستقل از موسیقی به تدریج پیشرفت کرد و شامل چندین سبک و نوع شد. از مهمترین آوازهای مختلف دوره رنسانس، "مادرگی"، "موتت"، "فیونت" و "کانتون" بودند. در مورد نظریه‌های موسیقی در دوره رنسانس، مفهوم هارمونیک جدیدی در مورد ترکیب صداها و هم‌زمانی آنها توسعه یافت. بسیاری از نوازندگان در این دوره می‌خواستند صداهای مختلف را با هم ترکیب کنند تا یک صدای جدید و زیبا به وجود آورند. برای این منظور، آنها از ایده‌هایی مانند "انتقال صدا" و "تقارن صدا" استفاده می‌کردند. در این دوره، نوازندگان بسیاری به طور فزاینده‌ای از آلات موسیقی شناور استفاده می‌کردند. آلات شناور از نظر اصلی برابر با آلاتی هستند که در سطح زمین قرار دارند، با این تفاوت که آنها دارای همدیگر ارتعاشاتی می‌باشند که به ارتعاشات هوا بستگی دارد. بعضی از آلات شناور معروف در دوره رنسانس شامل "ساکبوت"، "شاماد" و "سرینگ" بودند. این آلات در موسیقی رنسانس، نقش بسیار مهمی داشتند و به دلیل زیبایی صدای آنها بسیار پرطرفدار بودند. یکی از پیشرفت‌های مهم در زمینه نظریه‌های موسیقی در دوره رنسانس، ایجاد مفهوم جدیدی به نام "مد" است. مد به مجموعه نت‌هایی اطلاق می‌شود که در ساخت یک قطعه موسیقی به کار می‌روند. در این دوره، مد به عنوان یک شاخه از نظریه‌های موسیقی شناخته شد و به صورت گسترده‌ای در ساخت موسیقی استفاده می‌شد.

به طور کلی، دوره رنسانس به عنوان یک دوره بسیار مهم در تاریخ موسیقی غربی شناخته می‌شود. در این دوره، نوازندگان و موسیقیدانان به طور فزاینده‌ای به توسعه نظریه‌های موسیقی، آلات موسیقی و شاخه‌های مختلف موسیقی پرداختند. بسیاری از ایده‌هایی که در این دوره پیشنهاد شدند، تا به امروز در موسیقی غربی به کار گرفته می‌شوند و در ایجاد قطعات موسیقی زیبا و هنرمندانه نقش بسیار مهمی دارند.

دقت داشته باشید که اگر به دنبال بهترین نقد فیلم‌های روز دنیا هستید، سایت نشریه ایماژ را از دست ندهید.

در جمع بندی، می‌توان گفت که دوره رنسانس به عنوان یک دوره مهم در تاریخ موسیقی غربی شناخته می‌شود که در آن نوازندگان و موسیقیدانان به توسعه نظریه‌های موسیقی، آلات موسیقی و شاخه‌های مختلف موسیقی پرداختند. این دوره با ایجاد ایده‌هایی جدیدی مانند مد، به توسعه و پیشرفت موسیقی غربی کمک کرد و در ایجاد قطعات موسیقی زیبا و هنرمندانه نقش بسیار مهمی داشت. همچنین، در این دوره آلات موسیقی شناوری مانند ساکبوت، شاماد و سرینگ معرفی شدند که به دلیل زیبایی صدای آن‌ها بسیار پرطرفدار بودند. در کل، دوره رنسانس به عنوان یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ موسیقی غربی شناخته می‌شود و تاثیر آن در موسیقی غربی تا به امروز قابل مشاهده است.

دانلود رایگان شماره سوم نشریه ایماژ