انواع عایق حرارتی؛ بهترین عایق حرارتی برای ساختمان، دیوار و خودرو

عایق حرارتی در مدل‌های مختلفی تولید و روانه بازار می‌شود که هر کدام از آن مشخصات منحصربه‌فردی دارند. به این معنی که نمی‌توان برتری خاصی بین انواع عایق حرارتی برشمرد. بلکه صرفا هر یک از آن‌ها با کاربردهای خاصی مناسب هستند. در نتیجه انتخاب صحیح عایق حرارتی در موقعیت‌های مختلف از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله قصد داریم با معرفی انواع عایق‌های حرارتی به کاربرد هر یک از آن‌ها در موقعیت‌های مختلف اشاره کنیم. تا انتها با بازار عایق همراه باشید.

فاکتورهای مهم در انتخاب انواع عایق حرارتی

تصور کنید که قصد اجرای عایق حرارتی برای یک ساختمان را دارید. چه فاکتورهایی را باید برای این منظور در نظر بگیرید؟ پاسخ به این سؤال در انتخاب گزینه مناسب بین انواع عایق حرارتی بسیار مهم است. روی هم رفته سه عامل مهم وجود دارد که در انتخاب عایق حرارتی باید حتما در نظر داشته باشید. این سه عامل عبارت‌اند از:

1. کدام بخش از ساختمان قرار است عایق کاری شود؟

هر یک از عایق‌های حرارتی با توجه خصوصیات‌شان برای بخش خاصی از ساختمان مناسب هستند. به عنوان مثال عایق بندی یک دیوار جدید با عایق بندی دیوار قدیمی تفاوت‌هایی دارد. همچنین موقعیت‌های مختلف ساختمان مانند سقف، کف و نقاط کور قبل از اجرای عایق باید تعیین تکلیف شوند.

2. مقاومت حرارتی مورد انتظار چقدر است؟

هر یک از انواع عایق‌های حرارتی، نرخ مقاومت در برابر حرارت خاصی دارند. با توجه به کاربری ساختمان باید مشخص کنید که تا چه میزان قصد جلوگیری از اتلاف حرارت را دارید. طبیعی است که هر چه عایق با مقاومت بالاتری انتخاب شود، راندمان بهتری خواهد داشت؛ اما در مقابل قیمت تمام شده بیشتری نیز دارد.

3. بودجه شما چقدر است؟

اگر قرار بر اجرای عایق بندی در بخش‌های مختلف یک ساختمان باشد، اختلاف قیمت بین انواع عایق حرارتی در عمل خیلی زیاد می‌شود. البته باید توجه داشته باشید که تمام هزینه پرداختی برای عایق حرارتی به مرور زمان از محل صرفه‌جویی در مصرف انرژی به جیب شما بر خواهد گشت. با این وجود در نظر گرفتن بودجه نیز از اهمیت بالایی در انتخاب عایق مناسب برخوردار است.

در کنار سه عامل فوق در نظر گرفتن فاکتورهایی مانند عمر مفید عایق، سادگی نصب آن، قابل بازیافت بودن و تأثیر آن روی کیفیت هوا نیز می‌تواند در رسیدن به انتخاب مناسب کمک زیادی به ما بکند.

7 مورد از مهم‌ترین انواع عایق حرارتی

با توجه به فاکتورهای مهمی که در بالا اشاره کردیم، در ادامه می‌توانید 7 مورد از مهم‌ترین انواع عایق حرارتی که در بازار وجود دارند را مشاهده کنید.

1. عایق رولی یا پتویی (batts or rolls insulation)

رایج‌ترین نوع عایق‌های حرارتی مورد استفاده در کاربردهای مختلف، عایق‌های رولی یا پتویی هستند. در تولید این دسته از عایق‌ها می‌توان از مواد اولیه‌ای مانند فایبرگلاس، فیبر طبیعی، الیاف معدنی و فیبر مصنوعی استفاده کرد. این دسته از عایق‌ها در دو مدل با روکش و بدون روکش عرضه می‌شوند. مدل دارای روکش در برابر نفوذ بخار آب و هوا مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهد.

مزایای عایق رولی یا پتویی

· دسترسی آسان در بازار

· قابل استفاده در موقعیت‌های مختلف

· نصب آسان

نقاط ضعف عایق رولی یا پتویی

· در اندازه‌های برش خورده مشخصی به فروش می‌رسد و دستکاری آن در زمان نصب باعث فشرده شدن و کاهش کارایی آن می‌شود.

· نرخ مقاومت حرارتی در هر اینچ آن در مقایسه با سایر انواع عایق حرارتی، کمتر است.

2. فوم برد یا فوم متراکم (Foam board)

فوم بردها مدل دیگری از انواع عایق حرارتی هستند که از ساختار سفت و سخت‌تری در مقایسه با عایق‌های پتویی یا رولی دارند. این دسته از عایق‌ها در ضخامت‌های مختلف و با مواد اولیه گوناگون تولید و عرضه می‌شوند. در بخش‌های مختلف از ساختمان از جمله دیوارهای داخلی و خارجی، سقف، دریچه‌های زیر شیروانی و همچنینی عایق فونداسیون قابل استفاده است.

معمولا سه نوع عایق پلی ایزوسیانورات، پلی استایرن اکستروده شده و پلی استایرن منبسط شده به عنوان انواع عایق‌های فوم برد در بازار به فروش می‌رسند. R-value یا نرخ مقاومت در برابر انتقال حرارت آن‌ها نیز به ترتیب برابر 6.6، 5 و 3.8 است.

مزایای عایق فوم برد

· نرخ R-value حدود دو برابر سایر عایق‌ها با ضخامت یکسان

· استحکام بیشتر نسبت به عایق رولی

· مقاومت بالا در برابر نفوذ آب

· نصب آسان

نقاط ضعف عایق فوم برد

· در صورت استفاده از این عایق باید همزمان در حین ساخت دیوار، عایق نیز مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین گزینه مناسبی برای عایق بندی دیوارهای ساخته شده و موجود نیست.

3. عایق بتنی (Insulated concrete form)

عایق بتنی یا ICF به عنوان یکی دیگر از انواع عایق حرارتی به شمار می‌رود که ساختار H شکل دارد. در این ساختار دو دیوار بتنی تعبیه می‌شود که بین لایه‌های عایق در موقعیت اجرای به کار می‌روند. به این ترتیب فضای خالی بین دو دیوار به وجود می‌آید که تحت عنوان کانال هوای آزاد شناخته می‌شود. این ایده باعث دستیابی به نرخ مقاومت در برابر انتقال حرارت 20 می‌شود.

در انواع اقسام ساختمان‌های تجاری، مسکونی و صنعتی می‌توان از عایق بتنی استفاده کرد. شکل ظاهری دیوارها بتنی کاملا مشابه دیوارهای سنتی است. البته شاید کمی ضخامت بیشتر داشته باشند. این دسته از عایق‌ها با میله‌های بتنی تقویت می‌شوند.

مزایای عایق بتنی

· کاهش 20 درصدی اتلاف انرژی در ساختمان

· کنترل سر و صدا

· کمک به تقویت استحکام بنا

معایب عایق بتنی

· امکان نفوذ آب و حشرات به ساختار آن وجود دارد.

· قیمت تمام شده آن زیاد است.

4. عایق دمشی (Loose-fill or blown-in insulation)

یکی دیگر از رایج‌ترین انواع عایق حرارتی، عایق دمشی است. این نوع عایق‌ها از مواد اولیه به ظاهر شل تشکیل می‌شوند. برخی از آن‌ها نیز به تکه‌ها و دانه‌های ریز تبدیل می‌شوند که ظاهر کرکی پیدا می‌کنند. به کمک عایق دمشی می‌توان موقعیت‌هایی که دسترسی به آن‌ها دشوار است را به راحتی عایق بندی کرد. مواد اولیه مختلفی مانند فایبرگلاس، سلولز یا پشم معدنی در تولید این نوع عایق که به صورت کیسه‌ای به فروش می‌رسد، استفاده می‌شوند. برای اجرای عایق دمشی نیاز به تجهیزات خاصی نیز وجود دارد.

مزایای عایق دمشی

· سازگار با محیط زیست (قابل بازیافت)

· قابل استفاده در اطراف لوله‌ها و کانال‌ها

· امکان استفاده مجدد در بخش‌های مختلف ساختمان

معایب عایق دمشی

· نیاز به اجرای آب بندی

· نیاز به نصب سیستم تهویه هوا (در برخی موارد)

· نیاز به تخصص بالا در اجرای عایق

5. عایق انعکاسی (Reflective insulation)

عایق انعکاسی نوع دیگری از انواع عایق حرارتی است. تا اینجا عایق‌های مختلفی که معرفی کردیم، در برابر انتقال جریان حرارت مقاومت می‌کردند. اما عایق انعکاسی، بر اساس بازتاب حرارت کار می‌کند. بنابراین این دسته از عایق‌ها را می‌توان برای خنک نگه داشتن اتاق‌ها و کاهش هزینه‌های سیستم تهویه مطبوع در تابستان به خوبی استفاده کرد. مواد اولیه‌ای مانند فویل‌های آلومینیومی، حباب‌های پلی اتیلن، مقوا و فیلم‌های پلاستیکی در تولید عایق انعکاسی استفاده می‌شوند.

مزایای عایق انعکاسی

· نصب ساده

· مقاوم در برابر نفوذ آب

· عمر مفید طولانی

· مناسب مناطق گرم و خشک

معایب عایق انعکاسی

· برای استفاده به عنوان عایق زمستانی باید حتما با فوم بردها ترکیب شود.

· در صورت وجود گرد و غبار در محیط، راندمان عملکرد آن افت می‌کند.

6. عایق فوم مایع (Liquid spray foam insulation)

مدل دیگری از انواع عایق حرارتی، فوم مایع است که به صورت اسپری یا تزریقی در موقعیت مورد نظر اعمال می‌شود. سپس مواد مایع سفت و منبسط می‌شوند و فضای مورد نظر را پر می‌کنند. هزینه اجرای عایق فوم مایع بالاست؛ اما در عین حال نرخ مقاومت به انتقال حرارت بسیار بالایی نیز دارد. اجرای این عایق در یک محیط نیاز به هزینه جداگانه برای درزبندی در سازه را برطرف می‌کند. به کمک این عایق می‌توان موقعیت‌هایی که دسترسی به آن‌ها دشوار است را خیلی راحت عایق‌بندی نمود. این نوع عایق‌ها به دو صورت سلول باز (چگالی کمتر) و سلول بسته (چگالی بیشتر) به فروش می‌رسد.

مزایای عایق فوم مایع

· تأثیرگذاری دو برابری در مقایسه با عایق پتویی

· ایجاد امکان عایق بندی حفره‌ها و شکاف‌ها

· کاهش سطح انتقال صوت

معایب عایق فوم مایع

· قیمت بالا

· نیاز به تخصص در اجرا

7. پانل‌های عایق سازه‌ای (Structural insulated panel)

یکی دیگر از انواع مدل‌های عایق حرارتی که صرفا در ساختمان‌سازی کاربرد دارد، پانل‌های عایق سازه‌ای است. این دسته از عایق‌ها در کارخانه‌ها و در اندازه‌های گوناگونی تولید می‌شوند. هسته اصلی پانل‌های عایق از پلی استایرن منبسط شده، پلی استایرن اکسترود شده یا فوم پلی اورتان ساخته می‌شود. همچنین تخته‌های رشته‌ای جهت‌دار، رویه این پانل‌ها را تشکیل می‌دهد. این عایق‌ها در برابر انتقال صدا با فرکانس بالا مقاومت بی‌نظیری از خود نشان می‌دهند.

مزایای پانل عایق سازه‌ای

· بالاترین نرخ مقاومت در برابر انتقال حرارت در بین انواع عایق‌های حرارتی

· نصب آسان

· استفاده از روکش فویل برای مقاوم‌سازی در برابر رطوبت

معایب پانل عایق سازه‌ای

· در برابر حشرات و آفات ضعیف هستند. بنابراین باید با حشره کش پوشانده شوند.

· در صورت استفاده از آن‌ها نیاز به اجرای قوانین ویژه‌ای در بحث تهویه مطبوع ساختمان وجود دارد.

کلام پایانی

در این مقاله به معرفی 7 مدل از انواع عایق حرارتی که در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرند، پرداختیم. مواد اولیه گوناگونی از جمله فایبرگلاس، فیبر طبیعی و مصنوعی، پشم‌های معدنی، مواد پلیمری و ... در تولید این عایق‌ها استفاده می‌شوند. در خرید عایق حرارتی برای کاربردهای گوناگون حتما با کارشناس متخصص در این حوزه مشورت کنید تا بتوانید بهترین گزینه موجود را با توجه به بودجه در دسترس‌تان انتخاب کنید.