عایق ساختمان؛ انواع عایق و نحوه عایق کاری حرارتی و برودتی ساختمان

برای بنا شدن یک ساختمان، اقدامات مختلفی انجام می‌شود. هر یک از این اقدامات از جنبه‌های خاصی حائز اهمیت هستند. عایق‌بندی یکی از مهم‌ترین بحث‌هایی است که در قرن جدید به شدت در تمام دنیا مورد توجه قرار گرفته است. عایق‌ها با اهداف گوناگونی مانند جلوگیری از اتلاف حرارت، انتقال صدا و رطوبت تولید شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه با بازار عایق همراه باشید تا بحث مفصلی در خصوص انواع عایق و کاربردهای هر یک داشته باشیم.

کدام بخش‌های ساختمان‌ها نیاز به عایق‌کاری دارند؟

در ابتدا باید به این سؤال پاسخ دهیم که اساسا کدام بخش از ساختمان‌ها نیاز به عایق کاری دارند. در پاسخ به این سؤال باید ابتدا تعیین تکلیف کنیم که عایق‌بندی را برای چه منظوری انجام می‌دهیم. به عنوان مثال اگر با یک استودیو ضبط موسیقی طرف هستیم، باید تمام بخش‌های ساختمان از کف، دیوارها، سقف، خطوط لوله کشی و .... عایق بندی شوند. به طور کلی در یک ساختمان چهار بخش مهم نیاز به عایق کاری دارند که عبارت‌اند از:

1. دیوارهای خارجی

در زمان احداث دیوارهای خارجی ساختمان معمولا از یک یا چند لایه عایق حرارتی و رطوبتی استفاده می‌شود. البته برخی از انواع عایق‌ها هستند که نقش هر دو نوع عایق را می‌توانند ایفا کنند. به این ترتیب با یک تیر عملا می‌توان دو نشان را هدف گرفت. عایق حرارتی دیوارهای خارجی می‌تواند تا حدود 15 درصد اتلاف حرارت در ساختمان را کاهش دهد. در عین حال عایق رطوبتی نیز مانع از نفوذ آب به داخل ساختمان شده و عمر مفید سازه را به مراتب افزایش می‌دهد.

2. سقف ساختمان

سقف ساختمان از جمله دیگر بخش‌هایی است که نیاز به عایق کاری دارد. در یک ساختمان چند طبقه نیز لازم است که برای سقف هر یک از طبقات از عایق حرارتی استفاده شود. در عین حال بالاترین سقف ساختمان که به فضای بیرون راه دارد، علاوه بر عایق حرارتی، نیاز به عایق رطوبتی نیز وجود دارد. اهمیت عایق بندی سقف ساختمان‌ها در کاهش اتلاف انرژی فوق‌العاده زیاد است. به طوری که در شرایط استاندارد تا سقف 45 درصد از اتلاف حرارت می‌کاهد.

3. کف ساختمان

کف ساختمان‌ها نیز نیازمند عایق کاری است. البته نقش عایق بندی کف ساختمان در کاهش مصرف انرژی در مقایسه با دیوار و سقف‌ها کمرنگ‌تر است. روی هم رفته با عایق کاری کف ساختمان می‌توان در حد 5 درصد از اتلاف حرارت جلوگیری به عمل آورد.

4. تأسیسات ساختمان

بخش دیگری از ساختمان‌ها که نیاز به عایق بندی دارد، تأسیسات مکانیکی است. آب گرم بهداشتی مورد نیاز در ساختمان‌ها و همچنین تهویه مطبوع ساختمان به وسیله سیستم تأسیسات مکانیکی تأمین می‌شود. در مسیر انتقال آب گرم از لوله‌ها به درون ساختمان طبیعی است که اتلاف حرارتی رخ می‌دهد. در چنین شرایطی با عایق بندی لوله‌های آب گرم می‌توان نقش مهمی در کاهش اتلاف حرارت ایفا کرد.

انواع عایق ساختمان

همان طور که اشاره کردیم، عایق ساختمان در حالت کلی به سه دسته حرارتی، رطوبتی و صوتی تقسیم می‌شود. با وجود اینکه عایق‌های صوتی در مقایسه با دو دسته دیگر کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، در سال‌های اخیر توجه به سمت استفاده از این عایق‌ها نیز بیشتر شده است. در ادامه نگاهی به این سه دسته عایق می‌اندازیم.

1. عایق حرارتی

بسیاری از ما وقتی کلمه عایق را می‌شنویم، نخستین چیزی که در ذهنمان تداعی می‌شود، عایق حرارتی است. نقش عایق‌های حرارتی را در کاهش اتلاف انرژی در ساختمان می‌توان تا 60 درصد برآورد کرد که عدد فوق‌العاده قابل توجهی است. عایق حرارتی از ورود گرمای بیش از حد به درون ساختمان در فصل تابستان ممانعت می‌کند. در عین حال جلوی خروج حرارت ساختمان در فصل سرما را نیز می‌گیرد. عایق‌های حرارتی در ساختمان از مواد طبیعی و شیمیایی تولید می‌شوند. بعضی از مهم‌ترین عایق‌های حرارتی در ساختمان عبارت‌اند از:

· پشم شیشه (مناسب عایق‌بندی سقف، دیوارها و لوله‌ها)

· پشم سنگ (مناسب عایق‌بندی موتورخانه‌ها)

· عایق‌های سلولزی

· پلی استایرن (مناسب عایق‌بندی دیوارها)

· پلی یورتان (مناسب برای عایق‌بندی موقعیت‌هایی که دسترسی به آن‌ها دشوار است)

· پنل تری‌دی

انتخاب عایق مناسب از بین گزینه‌های مختلف موجود با توجه به عواملی مانند کاربری ساختمان، شرایط پروژه و بودجه کارفرما صورت می‌گیرد.

2. عایق رطوبتی

عایق رطوبتی نقش کلیدی در افزایش عمر مفید ساختمان ایفا می‌کند. فرقی نمی‌کند که در شهری مانند رشت ساکن هستید یا در تهران خانه‌ای دارید. به هر ترتیب باید سطحی از عایق رطوبتی را در ساختمان بکار ببرید تا از سازه در برابر نفوذ آب محافظت کنید. طبیعی است که در مناطق پر بارشی مانند شهرهای شمالی کشور اجرای دقیق عایق رطوبتی به مراتب مهم‌تر است. بی‌توجهی به عایق‌بندی رطوبتی سازه علاوه بر خسارت‌های مالی به ساختمان، دوام ساختمان را بشدت کاهش می‌دهد که می‌تواند خسارت‌های جانی را نیز در پی داشته باشد.

خیلی از ما وقتی اسم عایق رطوبتی به میان می‌آید به یاد قیرگونی و ایزوگام می‌افتیم. هر چند که هنوز بسیاری از ساختمان از این دو عایق رطوبتی استفاده می‌کنند؛ اما اپوکسی نوع جدیدی از عایق‌عای رطوبتی است که به تازگی در پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شود. خبری از دردسرهای مرسوم قیرگونی و ایزوگام در استفاده از اپوکسی نیست.

3. عایق صوتی

دسته‌ای دیگر از عایق‌ها نیز هستند که برای جلوگیری از انتقال سر و صدا مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته در بسیاری از ساختمان‌ها کارفرماها خیلی تمایلی به استفاده از عایق‌های صوتی ندارند و آن را هزینه اضافی تلقی می‌کنند. با این وجود نوع کاربری ساختمان در تصمیم‌گیری برای استفاده از عایق صوتی اهمیت بالاتری دارد. طبیعی است که اجرای عایق در یک ساختمان با کاربری استودیو ضبط صدا یا سینما بسیار مهم‌تر از یک کارگاه صنعتی است. در حال حاضر پنل‌های مختلف عایق صوتی از مواد کامپوزیتی و آکوستیک در پروژه‌های مختلف برای عایق صوتی استفاده می‌شوند.

کلام پایانی

با انواع عایق ساختمان و کاربرد هر کدام آشنا شدیم. واقعیت این است که اجرای عایق ساختمان کار تخصصی است که باید حتما توسط کارشناس خبره در این حوزه انجام شود. اجرای عایق‌بندی در حال حاضر از دو جنبه حائز اهمیت است؛ نخست آنکه برای اخذ برخی از مجوزهای مربوط به ساختمان نیاز به اجرای نوع خاصی از عایق‌ها وجود دارد. در عین حال نقش عایق‌بندی در کاهش هزینه‌های جاری ساختمان غیر قابل اجتناب است. بنابراین نباید عایق‌کاری ساختمان را صرفا به چشم هزینه دید؛ بلکه سرمایه‌گذاری است که به مرور زمان نتایج آن عاید شما خواهد شد.