قرارداد ترکمانچای بر بستر فضای مجازی

سیر وقایع

در قرارداد دیجی‌کالا با فروشندگان کالا قید شده است که «فروشنده متعهد می‌شود که هیچگونه کالای تقلبی یا غیراصل را به عنوان کالای اصل در سایت درج نکرده و تحویل مشتری ندهد». در صورتی که چنین اقدامی از سوی فروشنده صورت گیرد، دیجی‌کالا می‌تواند دسترسی فروشنده به پنل را قطع و قرارداد را فسخ نماید و همچنین در این صورت فروشنده موظف است مطابق قرارداد وجه التزام عدم انجام تعهد به دیجی‌کالا پرداخت نماید. همچنین قید شده است که فروشنده در صورت انجام اقدامات اخیر توسط دیجی‌کالا حق هرگونه اعتراض را از خود ساقط نموده است.

در ماده دیگری از قرارداد راجع به وجه التزام آمده است که درصورتی که فروشنده تعهدات قراردادی خود را در موعد مقرر یا به نحو صحیح انجام ندهد، دیجی‌کالا حق دارد وجوه التزام را با توجه به «جدول موجود در پنل سلر سنتر» محاسبه و از فروشنده مطالبه یا راساً از مطالبات فروشنده کسر کند. جدول میزان وجه التزام توسط دیجی‌کالا تعیین و بر روی پنل قرار داده می‌شود.

ملاحظات حقوقی

نخست، وضعیت اعتبار شرط راجع به جریمه (وجه التزام): از یک سو، در قراردادهای مذکور هم در زمان انعقاد عقد و هم پس از آن میزان وجه التزام مشخص نیست و تعیین آن، کاملاً به اراده دیجی‌کالا بستگی دارد و می‌تواند در هر زمان آن را تغییر دهد. مثلاً در یک مورد، جریمه فروش کالای غیراصل معادل ده برابر فروش آن کالا از ابتدای قرارداد تعیین شده بود. به نظر می‌رسد چنین شرطی مجهول و غرری و فاقد اعتبار است. از دیگرسو ممکن است چنین شرطی نامشروع نیز محسوب ‌شود. دیجی‌کالا به عنوان ذی‌نفع وجه التزام از یک طرف، خود میزان آن را مشخص می‌کند و از طرف دیگر، مرجع تشخیص اصل یا غیراصل بودن را کارشناسان داخلی خود می‌داند و در مواردی رأساً به فروشنده اعلام می‌کند که کالای فروخته شده غیراصل است و در این رهگذر خود را معاف از ارائه هر گونه دلیل یا مستند می‌داند و اقدام به کسر وجه التزام ادعایی از مطالبات فروشنده می‌نماید. حتی در یک مورد اتحادیه صنفی مربوط به کالا، اصل بودن کالاها را تأیید نموده بود اما دیجی‌کالا بر اساس نظر کارشناسان خود بر غیراصل بودن کالاها نظر داشت. حسب‌الأمر دیجی‌کالا در این مورد علاوه بر لباس ذی‌نفعی، ردای خبرگی و قضاوت نیز بر تن کرده است.

دوم، احتمال ضدرقابتی بودن اعمال دیجی‌کالا: حسب ظاهر، متن قرارداد همکاری دیجی‌کالا به صورت از پیش‌نوشته شده توسط دیجی‌کالا به فروشنده ارائه می‌شود و برای فروشنده امکان مذاکره وجود ندارد. وفق بند 2 قسمت «ط» ماده 45 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 سوء استفاده از وضعیت اقتصادی مسلط در قالب «تحمیل شروط قراردادی غیرمنصفانه» عملی ضدرقابتی و ممنوع تلقی می‌شود. به نظر می‌رسد تحمیل وجه التزام یا جریمه‌ای که میزان آن مشخص نیست و مرجع تشخیص تحقق شرایط آن نیز همان ذی‌نفع شرط است، شرطی غیرمنصفانه باشد و در نتیجه ضدرقابتی و ممنوع تلقی شود.