آمارشناسان مشهور تاریخ

دانیل برنولی (1700-1782) Daniel Bernoulli

برنولی ریاضیدان و فیزیکدان سوئیسی بود. برنولی متعلق به خانواده برجسته ریاضیدانان است، در سنین جوانی نبوغ خود را شناخت. پدرش یوهان، رئیس ریاضیات در دانشگاه گرونینگن در هلند (قبل از انتقال به بازل درسوئیس) بود و کمک‌های مهمی به علم حساب کرد. عموی وی (Jacob Bernoulli) مقدمات تئوری احتمال را مطرح کرد. او به ویژه به خاطر برنامه‌های ریاضیات خود در مکانیک، به ویژه مکانیک سیالات و کارهای پیشگام در احتمالات و آمار مشهور است.

توماس بیز (Thomas Bayes (1701-1761

توماس بیز یک آماردان، فیلسوف و وزیر انگلیسی بود که به دلیل تدوین یک مورد خاص از قضیه که نام او را دارد شناخته شده است: قضیه بیز. بیز هرگز آنچه را که مشهورترین دستاورد اوست، منتشر نکرد. یادداشت‌های وی پس از مرگ وی توسط ریچارد پرین ویرایش و منتشر شد. تأثیر وی در آمار و علم بسیار قابل توجه است حتی با توجه به اینکه تنها دو مقاله در طول عمر خود منتشر کرده است. دستاورد اصلی وی قانون بیز، یک قانون احتمال شرطی به همراه نامش بود. قانون بیز به حوزه استنباط بیزی منجر شد که رویکردی بسیار قدرتمند برای تجزیه و تحلیل داده‌ها است. اکنون یک انجمن بین‌المللی برای تجزیه و تحلیل بیزی وجود دارد که به ترویج و توسعه روش‌های بیزی اختصاص داده شده است.

جان کارل فریدریش گاوس (1777-1855) Johann Carl Friedrich Gauss

آماری که امروزه وجود دارد مدیون دانشمند آلمانی کارل فریدریش گاوس است. کارل فردریش گاوس ریاضیدان و فیزیکدان آلمانی بود که در زمینه‌های بسیاری در زمینه‌های ریاضیات و علوم نقش به سزایی داشت. او تنها فرزند خانواده یك كارگر فقیر بود و پدر و مادرش بی‌سواد بودند. او نابغه بود. خوشبختانه معلمان، اساتید و حتی دوک برونشوویگ (Duke of Braunschweig) نبوغ او را شناختند و در اوایل او را حمایت کردند. مطمئناً گاوس در المپوس علوم طبیعی (Olympus of natural sciences) جایگاهی جاودانه دارد. از او به عنوان بزرگ‌ترین ریاضیدان از دوران باستان یاد می‌شود. گاوس در بسیاری از زمینه‌های ریاضیات و علوم تأثیر استثنایی داشت و در بین مؤثرترین ریاضیدانان تاریخ رتبه بندی می‌شود.

فلورانس نایتینگل (Florence Nightingale (1820-1910

فلورانس نایتینگل در 12 می 1820 در یک خانواده ثروتمند و طبقه بالا انگلیسی متولد شد. پدر و مادرش شرایط تحصیلی خوبی از جمله خواندن ریاضی برای او فراهم كردند و او در زمینه ریاضی بسیار عالی بود؛ اما بعدها در سال 1844 با وجود مخالفت خانواده وارد رشته پرستاری شد.

نایتینگل عضو انجمن سلطنتی آماری بود؛ همچنین یکی از اولین نفراتی بود که آمار مربوط به سیاست‌های بهداشت را جمع‌آوری نمود. او همچنین یک الگو برای آمارشناسان زن به شمار می‌آيد. کار وی منجر به اصلاح سیاست‌های بهداشت در انگلیس در قرن 19 شد و جان بسیاری از سربازان انگلیسی را نجات داد. فلورانس نایتینگل علاوه بر اینکه به عنوان بنیانگذار پرستاری مدرن و اصلاحات مراقبت‌های بهداشتی در سراسر جهان شناخته می‌شود؛ او همچنین یک آماریست فعال و پیشگام در گرافیک‌های آماری بود.

کارل پیرسون (1857-1936) Karl Pearson

کارل پیرسون یک ریاضیدان و بیولوژیست انگلیسی بود. وی با تأسیس رشته آمار ریاضی نقش به سزایی در پیشرفت این شاخته از آمار دارد. وی اولین بخش آمار دانشگاه در جهان را در سال 1911 در دانشگاه لندن تأسیس کرد و در زمینه بیومتریک و هواشناسی سهم بسزایی داشت. او در یک خانواده طبقه متوسط بزرگ شد. ریاضیات را از سال 1876-1987 در کالج کینگ (King’s College) کمبریج تحصیل کرد و رتبه سوم را کسب کرد. این موفقیت علمی باعث شد پیرسون مطالعات دیگری را انجام دهد که از نظر ماهیت بسیار متنوع بودند و در حقیقت ارتباط زیادی به آینده اش به عنوان یکی از بنیانگذاران علم آمار نداشتند.

ویلیام سیالی گاست (William Sealy Gosset (a.k.a. Student) (1876-1937

ویلیام سیالی گاست یک آماردان و شیمیدان انگلیسی بود که پیشگام در آمارهای مدرن بود. وی پیشگام طراحی و تحلیل تجربی نمونه کوچک با رویکرد اقتصادی به منطق عدم قطعیت بود. بسیاری از ما چه آمارشناس باشیم چه نباشیم ممکن است نام ویلیام سیالی گاست را نشنیده باشیم. با این حال نام مستعار وی Student، معرف او به عنوان یکی از برجسته‌ترین متخصصین آمار تاریخ است. بخش مهمی از هر دوره آماری مقدماتی student’s t-test است و همه از دانشجویان دوره آماری گرفته تا کسانی که زندگی خود را وقف این رشته کرده‌اند با آن آشنا هستند و از آن استفاده می‌کنند.

رونالد آیلمر فیشر (Sir Ronald Aylmer Fisher (1890-1962

رونالد آیلمر فیشر یک آمارشناس و متخصص ژنتیک انگلیسی بود. رونالد آیلمر فیشر به عنوان یک آمارشناس تأثیرگذار مشهور است. برای کار در زمینه آمار، وی را نبوغی توصیف کرده‌اند که تقریباً به تنهایی پایه‌های علم آماری مدرن را ایجاد کرده است و یکی از مهم‌ترین چهره‌ها در آمار قرن بیستم است.

این چیزی است که برخی از نظردهندگان در مورد فیشر می‌گویند:

ریچارد دی وئوکس (Richard De Veaux)، استاد کالج ویلیامز گفته است: «فیشر اکثر طراحی‌های تجربی، تجزیه و تحلیل واریانس و بسیاری از استنباط‌های آماری را پایه‌گذاری کرد.»

فیونا سان (Fiona Sun)، مدیر ارشد تجزیه و تحلیل بازاریابی در VMware نوشت: «من فکر می‌کنم او یک نابغه بود که پایه و اساس علوم آماری مدرن را ایجاد کرد.»

مانی یوی (Manny Uy)، کارمند حرفه‌ای آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان هاپکینز (Professional Staff at the Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory) گفت: «فیشر چشم‌اندازی واقعی ارائه کرد و به نظر من سزاوار دریافت جایزه نوبل است.»

والتر شوارت (Walter Shewhart (1891-1967

والتر اندرو شاوارت یک فیزیکدان، مهندس و آماردان آمریکایی بود، که گاه به عنوان پدر کنترل کیفیت آماری شناخته می‌شد. دبلیو ادواردز دمینگ در مورد او گفت: «او به عنوان یک آماری، مانند بسیاری از بقیه ما، خود دارای تدریس و پشتوانه خوبی از فیزیک و ریاضیات بود.»

در دهه اول قرن بیستم سیستم تلفنی طراحی شده توسط Bell Labs و تولید شده توسط Western Electric از یک سیستم محلی کوچک به یک سیستم ارتباطی بین قاره‌ای رشد پیدا کرد. والتر شوارت به عنوان ریاضیدان در وسترن الکتریک (Western Electric) کار کرد. با رشد سیستم تلفن موانع و چالش‌هایی پیش آمد. زنگ تلفن و گوشی تلفن وجود نداشت. کابل‌ها معیوب بودند، هیچ شماره‌گیر، دکمه یا حتی صدای بوق تلفن (dial tone) وجود نداشت. تمام این قسمت‌های جدایی‌ناپذیر یک سیستم تلفنی که امروزه وجود هر یک از آنها بدیهی است هنوز اختراع نشده بودند. برای اطمینان از اینکه این قطعات و اختراعات جدید با استفاده از الزامات مشخص و با روشی باکیفیت ساخته شده‌اند، شوارت تکنیک مدیریت آماری را ابداع کرد که در مدت زمان کوتاهی به عنوان «کنترل کیفیت» شناخته شد.

پاراسانتا چندرا ماهلانوبیس (1893-1972) Prasanta Chandra Mahalanobis

پروفسور پاراسانتا چندرا یک دانشمند و آماردان هندی بود. او پس از 50 سال تحلیل آماری در مورد باران و سیل در شمال بنگال، کارشناسان مهندسی را به چالش کشید و یک برنامه کم هزینه برای تخلیه آب سیلاب پیشنهاد کرد. طرح او موثر و کارآمد بود. وی در سال 1937 به منظور برآورد تولید و مساحت jute نظرسنجی‌های اولیه را انجام داد و نظرسنجی‌های مختلفی راجع به هزینه‌های مصرف‌کننده، عادات نوشیدن چای، افکار عمومی، بیماری‌های گیاهی و غیره در بازه زمانی 1937-44 انجام داد. همانطور که آبراهام والد در کتاب خود نوشت، این نظرسنجی‌های مقدماتی پایه‌ای برای نمونه‌گیری متوالی شد. پروفوسور ماهالانوبیس به دلیل دستاوردهای معتبر خود در زمینه تحقیقات نمونه گیری در سال 1947 به عنوان رئیس کمسیون نمونه گیری آماری در سازمان ملل انتخاب شد.

آزمایشگاهي که او در اتاق خود در کالج پرزيدنسي کلکته تأسیس کرد باعث به وجود آمدن انستیتوی آماری هند در سالهای 32-1931 شد. او سازمان هاي متعددي را ايجاد كرد از جمله سازمان مرکزی آماری (CSO) در سال 1951 و واحد بررسی نمونه ملی در سال 1950 که سرانجام در سال 1970 به عنوان سازمان سنجش نمونه ملی (NSSO) تغيير نام پيدا كرد. وی تا روزی که درگذشت يعني 28 ژوئن 1972 رئیس اجرایی موسسه آماری هند بود.

گرترود ماریکاکس (Gertrude Mary Cox (1900-1978

گرترود ماری کاکس یکی از پیشگامان آمار آکادمیک در ایالات متحده و یکی از نخستین زنان آماری است. او را «بانوی اول آمار» لقب داده‌اند. گرترود كاكس قصد نداشت كه یک آمارشناس شود. او پس از فارغ التحصیلی از دبیرستان در سال 1918 تصمیم گرفت که در کلیسای Methodist Episcopal مشغول به کار شود. او با تصور اینکه دانش روانشناسی و کاردستی میتواند در حرفه انتخابی وی مفید باشد در دانشگاه ایالتی Iowa ثبت‌نام کرد تا این موضوعات را مطالعه کند. با این حال، او رشته اصلی‌اش را ریاضیات انتخاب کرد. وی برای پرداخت هزینه‌های دانشگاه در آزمایشگاه محاسبات استاد ریاضی خود، جورج اسنیدور (George Snedecor) مشغول به کار شد. با کسب این تجربه او تشویق شد که تحصیلات خود را در زمینه آمار ادامه دهد و چند سال بعد مدرک کارشناسی ارشد آمار Iowa را دریافت کرد. او تلاش‌های اساسی برای توسعه جامعه آمار در مثلث تحقیقاتی کارولینای شمالی انجام داد. او بنیان‌گذار نخستین بخش مستقل آمار در کل کشور بود که در سال 1940 در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی تأسیس شد.

ادواردز دمینگ (W. Edwards Deming (1900-1993

دکتر W. ادواردز دمینگ، مهندس، آماردان، استاد، نویسنده، مدرس و مشاور آمریکایی بود. در ابتدا به عنوان مهندس برق و بعداً در رشته فیزیک ریاضی تخصص داشت، وی به پیشرفت تکنیک‌های نمونه گیری که هنوز توسط اداره سرشماری ایالات متحده و دفتر آمار کار استفاده می‌شود، کمک کرد.

دمینگ یک فرد پیشگام در کنترل کیفیت بود و بیش‌تر به خاطر کارهایش در ژاپن پس از جنگ جهانی دوم شناخته شده بود. او استاد آمار در چندین دانشگاه بود و سمینارهای مربوط به کنترل کیفیت، نمونه گیری و بهره‌وری را برای مدیران ارشد صنعتی در سراسر جهان برگزار می‌کرد.

جان توکی (John Tukey (1915-2000

توکی یک ریاضیدان آمریکایی بود که آمار ریاضی و تئوری را در انواع رشته‌های علمی و مهندسی به کار برد. شهرت وی همچنین به خاطر ابداع اصطلاح «بیت» یا «رقم باینری» است که به واحدی از اطلاعات پردازش‌شده توسط رایانه اشاره دارد. همچنین نمودار جعبه‌ای و نمودار ساقه و برگ و ... دستاوردهای این آماردان برجسته است. تأثیر توکی بر علم و جامعه چنان گسترده و قابل توجه است که بسیاری توکی را به عنوان پدر تجزیه و تحلیل داده‌های اکتشافی می‌شناسند؛ به خصوص برای ایجاد بسیاری از تکنیک‌های تصویری موثر مانند نمودار جعبه و نمودار ساقه و برگ که امروزه در دوره‌های مقدماتی استاندارد آماری تدریس می‌شوند.

جورج E.P باکس (George E.P. Box (1919-2013

باکس یک آماردان انگلیسی بود که در زمینه‌های کنترل کیفیت، تجزیه و تحلیل سری‌های زمانی، طراحی آزمایش‌ها و استنباط بیزی فعالیت می‌کرد. او را یکی از ذهن‌های آماری عالی قرن بیستم خوانده‌اند. پس از ورود به دانشگاه، او شروع به تحصیل در رشته شیمی کرد؛ اما قبل از اتمام دوره لیسانس برای خدمت فراخوانده شد. وی در طول جنگ جهانی دوم آزمایشاتی را برای ارتش انگلیس انجام داد كه حیوانات كوچک را در معرض گاز مسموم قرار می‌داد. او برای تجزیه و تحلیل نتایج آزمایش‌های خود، آماری را از متون موجود آموخت. پس از جنگ، در دانشگاه کالج لندن ثبت‌نام کرد و لیسانس ریاضیات و آمار را گرفت. وی دکترای خود را از دانشگاه لندن در سال 1953 و زیر نظر اگون پیرسون دریافت کرد.

جنت نوروود (Janet Norwood (1923-2015)

نوروود اولین مقام عالی رتبه‌ی زن در اداره آمار کار آمریكا بود. وی سهم عمده‌ای در آمار دولت؛ به ویژه شاخص قیمت مصرف‌کننده (Consumer Price Index) و آمار بیکاری داشته است. او همچنین در سال 1989 به عنوان رئیس انجمن آماری آمریكا خدمت كرد. عضو ارشد انستیتوی شهری و مشاور و همكار ارشد در هیئت كنفرانس نیویورک نیز بود.