ارزش آفرینی چیست و چرا برای استارتاپ‌ها مهم است؟

ارزش آفرینی یا Value Creation مفهومی است که نقش مهمی در کارآفرینی و راه‌اندازی کسب‌وکارهای نوپای خلاق دارد. به‌طور کلی می‌توان ارزش آفرینی را ارائه خدمت یا محصول (یا هر چیز دیگری) به افراد هدفی دانست که حاضرند برای آن، زمان، توجه یا پول خود را صرف کنند.
ارزش آفرینی مهمترین عامل برای ایجاد تمایز بین کسب‌وکارها است. خلق ارزش به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در بازارهای رقابتی امکان فعالیت و جذب مشتریان بالقوه را داشته باشند.

ارزش آفرینی چیست؟ تعریف ساده و کاربردی برای کارآفرینان

افراد کارآفرین باید با مفهوم ارزش آَشنا باشند تا امکان استفاده از آن را در فرایندهای کسب‌وکاری داشته باشند. ارزش آفقرینی فرایندی است که در آن یک فرد یا سازمان با استفاده از منابع موجود، چیزی تولید یا ارائه می‌کند که برای دیگران سودمند، کاربردی یا دلپذیر است. این "چیز" می‌تواند محصول، خدمت، تجربه، دانش یا حتی یک احساس خوشایند باشد.

مثال‌های کاربردی از ارزش آفرینی

وقتی استارتاپی، یک اپلیکیشن طراحی می‌کند تا مردم بتوانند راحت‌تر تاکسی بگیرند، ارزش ایجاد کرده است (مثل اسنپ یا تپسی)؛
وقتی یک آموزشگاه دوره‌ای برگزار کی‌کند که به افراد مهارت‌های پولساز را یاد می‌دهد، آن آموزشگاه دارد ارزش آفرینی می‌کند؛
حتی یک مقاله خوب و راهگشا در وبلاگ هم اگر به کسی کمک کند به ایجاد ارزش پرداخته است؛
و...

نکته کلیدی درباره خلق ارزش

ارزش آفرینی را باید از زاویه مخاطب بررسی کنیم. این در حالی است که کسب‌وکارها خلق ارزش را در بسیاری از مواقع از نگاه و زاویه خودشان مورد بررسی قرار می‌دهند. یعنی مهم نیست که کسب‌وکاری فکر کند که کارش مفید است، بلکه مهم این است که مشتری یا مصرف‌کننده نهایی آن محصول یا خدمت را مفید بدانند.

چرا ارزش آفرینی برای استارتاپ‌ها مهم است؟

مهمترین اصل موفقیت برای هر استارتاپی به میزان و کیفیت تولید ارزش آن برای مخاطبان بستگی دارد. ارزش آفرینی برای استارتاپ‌ها مانند اکسیژن برای زنده ماندن انسان‌ها است. در دنیای امروزی که بسیاری از بازارها اشباع شده‌اند و رقابت شدید و همیشگی برای برندها وجود دارد، تنها کسب‌وکارهایی دوام می‌آورند و به رشد مناسب می‌رسند که توانایی شناسایی نیاز واقعی مخاطبان را داشته باشند و برای آن راه‌حل‌های ارزشمندی را خلق کنند.

1- خلق ارزش= حل مشکل واقعی

به‌طور معمول استارتاپ‌ها با منابع محدودی شروع می‌کنند. بنابراین باید از این منابع بهترین استفاده را برای حل مشکل مدنظرشان داشته باشند تا اعتماد مشتریان را جلب کنند.

2- عدم شکل‌گیری درآمد پایدار بدون ارزش آفرینی

خلق ارزش بر پایداری استارتاپ، ایجاد جریان درآمد مستمر و امکان حضور در بازارهای رقابتی تاثیر می‌گذارد.

3- بازاریابی آسان‌تر با کمک ارزش‌های خوب

استارتاپ‌هایی که ارزش مناسبی را شناسایی می‌کنند در فرایند بازاریابی نیز کار ساده‌تری دارند.

4- ایجاد مزیت رقابتی

در بازارهایی که تعداد زیادی رقیب وجود دارند، این ارزش‌های خاص هستند که استارتاپ را از سایر رقبا متمایز می‌کنند.

5- امکان رشد مقیاس‌پذیری با کمک ارزش آفرینی

استارتاپ‌ها نیاز دارند تا به مشتریان جدیدی دست پیدا کنند. ارزش آفرینی امکان مقیاس‌پذیری را با سرعت بالاتری دذر اختیار کسب‌وکارهای نوپا قرار می‌دهد.

انواع ارزش آفرینی در استارتاپ‌های نوپا

برای خلق ارزش در استارتاپ‌های نوپا باید به‌طور دقیق با انواع Value آشنا شویم:

1- ارزش کاربردی (Functional Value)

این رایج‌ترین نوع ارزش است که نیازهای واقعی را رفع کرده یا فرایندها را ساده‌تر و سریع‌تر می‌کند.
مانند اپلیکیشن نوبت‌گیری پزشکان که زمان انتظار کاربران را کاهش می‌دهد.

2- ارزش احساسی یا عاطفی (Emotional Value)

این نوع ارزش آفرینی زمانی شکل می‌گیرد که استارتاپ، احساسات مثبتی مانند امنیت، آرامش، شادی، تعلق یا غرور را در کاربر ایجاد می‌کند.
مانند اپلیکیشن مراقبه ذهنی که استرس را کاهش داده و ارزش احساسی را ایجاد می‌کند.

3- ارزش اجتماعی (Social Value)

اگر استفاده از محصول یا خدمت استارتاپ، جایگاه اجتماعی یا وجه فردی مشتری را ارتقا دهد این نوع ارزش آفرینی رخ می‌دهد.
مانند پلتفرمی مانند لینکدین که به افراد کمک می‌کنند شبکه‌سازی حرفه‌ای را انجام دهند، ارزش اجتماعی ایجاد می‌کنند.

4- ارزش اقتصادی (Economic/Financial Value)

وقتی استارتاپی کمک می‌کند تا مشتری در هزینه‌ها صرفه‌جویی کند یا درآمد بیشتری کسب کند، در حال خلق ارزش اقتصادی است.
مانند یک ابزار حسابداری آنلاین در کسب‌وکارهای کوچک که باعث کاهش اشتباهات، افزایش سرعت عمل و بهبود درآمدزایی می‌شود.

5- ارزش زمانی (Time-Saving Value)

اگر استارتاپی بتواند زمان مخاطب را حفظ کند یا کارهایی که وقت‌گیر هستند را ساده‌تر کند در حال خلق ارزش زمانی است.
مانند اپلیکیشن خرید آنلاین و تحویل درب منزل

6- ارزش دانشی یا یادگیری (Knowledge Value)

وقتی یک محصول یا خدمت باعث می‌شود تا کاربر چیزی بیاموزد، مهارتی کسب کند یا تصمیم بهتری بگیرد.
مانند پلتفرم‌های آموزشی مثل فرادرس، مکتب‌خونه و...

مثال‌هایی از استارتاپ‌های موفق با ارزش آفرینی خلاقانه

در ادامه به بررسی چند نمونه از استارتاپ‌هایی می‌پردازیم که به ایجاد ارزش برای خودشان و کاربران پرداخته‌اند. همچنین به معرفی نمونه ایرانیزه شده آن هم می‌پردازیم:

Airbnb: استارتاپی برای استفاده از اتاق‌های خالی افراد عادی به‌عنوان محل اقامت (نمونه ایرانیزه شده، جاجیگا، اتاقک و شب)؛
Uber: متحول کردن فرایند حمل‌ونقل و یافتن ماشین با تلفن هوشمند (نمونه ایرانیزه شده تپسی و اسنپ)؛
Dropbox: امکان اشتراک‌گذاری فایل‌ها و ذخیره‌سازی ابری (نمونه ایرانیزه شده ابر آروان)؛
Amazoon: فروش آنلاین کالا (نمونه ایرانیزه شده دیجی کالا یا تکنولایف)؛
Coursera: آموزش آنلاین به کاربران (نمونه ایرانیزه شده فرادرس یا مکتبخونه)؛
Google Play: ارائه پلتفرمی برای نصب اپلیکیشن‌ها اندرویدی (نمونه ایرانیزه شده کافه بازار).

چگونه یک استارتاپ می‌تواند به طراحی ارزش برای خود بپردازد؟

استارتاپ‌ها باید گام‌های کلیدی برای طراحی ارزش برای فرایندهای کسب‌وکاری خود بردارند:

شنیدن صدای مشتری (Voice of Customer): در این مرحله استارتاپ باید به درک عمیقی از نیازها، خواسته‌ها و مشکلات مشتریان برسد؛
بازنگری در مدل ارزش پیشنهادی (Value Proposition): هر استارتاپی باید بداند چه مشکلی از مشتری را با کمک چه محصول یا خدمتی و با چه ارزش پیشنهادی برطرف می‌کند؛
انجام تست‌های کوچک و سریع (Lean Experiments): در این مرحله باید MVP تولید شده را با گرفتن بازخورد از مشتری ارزشیابی کرد و سطح ارزش آفرینی آن را بازبینی کرد؛
بازطراحی تجربه کاربری (UX): گاهی از اوقات مشکل کسب‌وکارها در ارزش آفرینی نیست، بلکه آن‌ها نمی‌توانند ارزش را به درستی به مشتریان برسانند. نقشه‌برداری از مسیر کاربر (User Journey Map) و شناسایی گلوگاه‌های تجربه، فرایندهای کسب‌وکارها را بهبود می‌دهد؛
همکاری با کاربران برای خلق ارزش مشترک (Co-Creation): استارتاپ می‌تواند با کاربران وفادار یا مخاطبان اصلی خود در فرایندهای ارزش آفرینی همراهی و مشارکت کند.
تحلیل رقبا و روندهای بازار: گاهی از اوقات ارزش پیشنهادی استارتاپ منسوخ می‌شود، زیرا بازار تغییر کرده یا رقبا با کمک فناوری‌های نوین عملکرد بهتری را به نمایش می‌گذارند. در چنین شرایطی باید ترندهای روز در نظر گرفته شود و رقبا با دقت مورد بررسی قرار گیرند.

تفاوت بین کسب درآمد و ارزش آفرینی در استارتاپ‌ها چیست؟

ارزش آفرینی یعنی:
خلق راه‌حل، محصول یا تجربه‌ای که برای مشتری مفید، معنادار یا خواستنی باشد. چیزی که یک مشکل را حل کند یا یک نیاز را پاسخ دهد.

اما کسب درآمد یعنی:
دریافت پول در ازای فروش کالا، خدمت یا دسترسی به یک راه‌حل.

تفاوت اصلی ارزش آفرینی با کسب درآمد در یک جمله:
به‌طور حتم، هر کسب درآمدی حاصل ارزش آفرینی نیست اما هر ارزش آفرینی واقعی در بلند مدت منجر به درآمد پایدار می‌شود.

مقایسه ارزش آفرینی و کسب درآمد

بررسی جدول زیر:

سخن پایانی

ارزش آفرینی در استارتاپ‌ها از موضوعات مهمی است که باعث پایدار ماندن آن‌ها می‌شود. خلق ارزش باعث افزایش توان رقابت‌پذیری می‌شود. همچنین ارزش‌ها به کارآفرینان کمک می‌کنند تا تمرکز خود را بر روی محصولات یا خدمات استراتژیک قرار دهند. تولید ارزش واقعی در هر استارتاپی، رشد و پایداری آن را رقم خواهد زد.

از انتشارات کارآفرینان بیشتر بخوانید:

آشنایی با استارتاپ‌های نظامی