شناخت و بروز انواع احساسات در کودکان پیش از دبستان و دبستانی

بسمه تعالی

شناخت و بروز انواع احساسات در کودکان پیش از دبستان

همانطور که میدانید منشا شناخت و بروز احساسات از دوران کودکی می باشد و نوع برخورد و آموزش والدین و مربیان به کودکان سبب می شود که کودکان علاوه بر شناخت احساساتشان، نحوه ی بروز آن ها و نمایش احساسات در چهره یشان را نیز یاد بگیرند.

انواع احساسات مثل خوشحالی، ناراحتی، خشم،تعجب و ... می باشد.

از جمله بازی ها و کاردستی هایی که برای شناخت احساسات به کودکان پیش از دبستان می توان انجام داد:

http://www.instagram.com/p/B0nlt3FjfYy/?igshid=1jw4gfyhxplsz

اما متاسفانه در مواقع زیادی احساسات کودک سرکوب می شود و او آموزش صحیحی در مورد بروز احساساتش نمی بیند و بالطبع در آینده در بیان و بروز احساساتش در مواقع مختلف به مشکل بر میخورد.

یک نمونه از عکس العمل های اشتباه که درباره احساسات کودکان انجام می شود:

وقتی کودک به دلیل درد ناشی از زخم و یا ضربه به قسمتی از بدنش گریه می کند سخنی که اکثر والدین می گویند این است که « این که گریه نداره چیزی نشده که بیا من بوسش کنم تا خوب بشه. »

اما آیا واقعا این بوسه درد کودک را کاهش می دهد؟ حتی اگر او بعد از این برخورد از نشان دادن احساساتش امتناع کند، قطعا این رفتار درمان کننده ی درد کودک نیست و کودک کاملا این را درک می کند.

پس اگر لحظه ای خود را به جای کودک بگذاریم و درد او را در ذهنمان لمس کنیم و واکنش خود را در مواقع مشابه به خاطر بیاوریم به طبیعی بودن عکس العمل کودک پی می بریم و سعی می کنیم در عین درک احساس کودک به رفع مشکل او کمک کنیم و احساس او را سرکوب نکنیم.

یا مثال دیگری که می توان زد در مواقعی است که کودک به شدت از چیزی مثل تاریکی می ترسد و ما با گفتن این که تاریکی که ترس ندارد احساس او را سرکوب می کنیم و به او حس عدم درک متقابل را منتقل می کنیم در صورتی که اگر به چیزی که عمیقا از آن می ترسیم بیندیشیم هیچ گاه چنین رفتاری را بروز نخواهیم داد.

از جمله فعالیت هایی که برای اصلاح احساسات منفی در کودکان پیش از دبستان می توان به کار برد کشیدن یک نقاشی با موضوع ترس توسط کودک است که کودک باید چیزی را که از آن می ترسد نقاشی بکشد و بعد باید زیر نظر یه فرد ماهر در این موضوع با کودک پیرامون نقاشی و ترس او صحبت شود.همچنین قصه درمانی که در مطالب پیشین به آن اشاره شده می تواند برای رفع احساسات منفی بسیار موثر باشد.

شناخت و بروز انواع احساسات در کودکان دبستانی

آن ورنون در کتاب آموزش مهارت های زندگی برای دوره دبستان می گوید:

« کودکان باید بدانند احساس و عمل با یکدیگر رابطه دارند. همچنین باید بدانند بروز دادن احساسات خوب است ولی نحوه ی ابراز احساسات می تواند مثبت یا منفی باشد. آموختن راه های درست ابراز احساسات منفی، یکی از مهارت های مهم این مرحله ی رشد است. »

سناریوهایی که می توان در آموزش عمل به احساسات، با کودکان دوره ی دبستان انجام داد شامل:

۱- روز تولدتان است و عمه ی شما پیراهن جدیدی به شما هدیه می دهد. به نظر شما پیراهن زشتی است. چیزی نمی گویید، به زور لبخندی می زنید و بعد آن را داخل جعبه اش می گذارید.

۲- یکی از بچه های محله شما را برای شام دعوت کرده است. پدر و مادرش ماکارونی درست کرده اند ولی شما از ماکارونی متنفر هستید. از آن ها می خواهید غذای دیگری را برای شما بیاورند چون ماکارونی دوست ندارید.

۳- در مدرسه هستید. یکی از همکلاسی هایتان داستانش را با صدای بلند می خواند. به نظر شما داستانش احمقانه است. وقتی داستانش تمام می شود، همه برای او دست می زنند و از داستان او تعریف می کنند.

۴- یکی از پسر های محله ی شما دوچرخه ی جدیدی خریده است. واقعا خوش حال است. پدر و مادر شما نمی توانند برای شما دوچرخه ی جدیدی بخرند. آن ها برای شما یک دوچرخه دست دوم خریده اند. به او می گویید رنگ دوچرخه اش زشت است و سرعت آن از سرعت دوچرخه ی شما کمتر است.

۵- در محله ی خودتان مشغول بازی بیسبال هستید. نمی توانید توپ را با راکت بزنید. یکی از بچه ها شما را مسخره می کند. بعد او را با مشت می زنید.

حال می توان با دانش آموزان درباره احساساتشان در مواجهه با هر یک از شرایط فوق تبادل نظر کرد.

۱- احساسات ابراز شده مثبت بودند یا منفی؟ چطور چنین نتیجه ای گرفتید؟

۲- پیامد بیان احساسات نفر اول برای نفر دوم در این فعالیت چه بود؟

۳- چطور می شد این پیامد بد را به پیامد خوب تبدیل کنیم؟

منبع سناریو: کتاب آموزش مهارت های زندگی، نویسنده: آن ورنون

از جمله نتایجی که می توان از این فعالیت به دست آورد این است که کودکان بهترین راه بروز احساساتشان را متوجه شوند و بدانند در هر موقعیتی چه احساسی را باید بروز دهند و اگر از بروز احساسشان نتیجه ی مثبتی نگرفتند چگونه آن را اصلاح کنند.

همانطور که گفته شد یکی از مواردی که در مفهوم احساسات بسیار مهم است این است که کودکان راه مقابله با احساسات منفی و تبدیل آن به یک حس مثبت را بیابند.

در رابطه با کودکان بزرگتر یعنی دبستانیها یکی از روش هایی که پیشنهاد می شود این است که فهرستی از پیشنهادات کودکان برای تبدیل حال منفی به حال مثبت تهیه شود و در کلاس قرار داده شود تا بتوانند کنترل بهتری بر روی احساسات منفی خود داشته باشند و یا یک بازی برای منزل تهیه کنند به این شکل که دو قوطی خالی را یکی برای احساسات منفی و دیگری برای احساسات مثبت در اتاق خود قرار دهند و هروقت احساس منفی داشتند تکه ای کاغذ قرمز را به نشانه ی حس منفی و هروقت حس مثبت داشتند تکه ای کاغذ سفید را به نشانه ی حس مثبت در قوطی مخصوص خود بیندازند.

در پایان روز با ارزیابی احساسات منفی و مثبت خود به کمک بزرگ ترها می توانند به مرور به شناخت صحیحی از احساسات خود و نحوه بروز و مقابله با آن ها دست یابند.

شما چه روش های دیگری برای کودکان پیش از دبستان و کودکان دبستانی برای شناخت احساساتشان و بروز صحیح آن ها پیشنهاد می دهید؟