معرفی کتاب کفش باز؛ خاطرات بنیانگذار و موسس برند نایکی

کتاب «کفش باز» یک سرگذشتنامه خودنوشت به قلم فیلیپ همپسون نایت، موسس برند ورزشی نایکی است. نایت در این کتاب تمام شکست‌ها و موفقیت‌های خود را تا دست یافتن به هدف نهایی، برای خواننده به تصویر کشیده است. وارن بافت و بیل گیتس، در سال ۲۰۱۶ کتاب «کفش باز» را به عنوان بهترین کتاب سال معرفی کردند. سایت آمازون هم در همان سال این کتاب را به عنوان بهترین کتاب مدیریتی سال انتخاب کرد.

فیلیپ همپسون نایت که به فیل نایت شهرت دارد، در کتاب «کفش باز» همه تجربیاتش را با سخاوت تمام در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد؛ تمام شکست‌ها و فراز و نشیب‌هایی که در این سال‌ها تجربه کرده و درس‌هایی که گرفته است. با مطالعه این کتاب درمی‌یابیم که موفقیت حاصل تلاش‌های ما است و به سادگی به دست نمی‌آید. «کفش باز» را به همه مدیران و صاحبان کسب و کار پیشنهاد می‌کنیم که به توانایی‌های خود ایمان راسخ دارند و اهداف بزرگی را پیش روی خود ترسیم کرده‌اند.

در توضیحات پشت جلد کتاب کفش باز می‌خوانیم: «فارغ از اینکه چه کسب‌ و کاری داشته باشید یا این که در چه رشته‌ای درس خوانده باشید، این کتاب داستان رسیدن به خواسته‌ها و آرزوهاست، راهنمای از هیچ به همه چیز رسیدن، راهنمای گوش‌ دادن به صدای قلب و دویدن دنبال آرزوهاست، داستان شکست‌ خوردن و برگشتن از عمق تاریکی شکست، داستان هدر ندادن استعداد. این کتاب نه‌تنها راهنمایی برای اهالی کسب‌وکار و مدیریت است، بلکه برای هر خواننده‌ای که به خود و آرزوهایش ایمان دارد، خواندنی است؛ زندگی‌نامه‌ای که جنگیدن و دست‌ نکشیدن را به ما می‌آموزد.»

فیلیپ در نوجوانی تصمیم داشت یک ورزشکار بزرگ شود. اما به مرور زمان دریافت که از لحاظ جسمی قادر به این کار نیست، پس تصمیم گرفت برای ورزشکاران لباس و کفش تولید کند. ایده تاسیس نایکی زمانی به ذهن فیلیپ رسید که دانشجوی کارشناسی ارشد بود. او در یک مقاله شرح داد که قصد دارد با استفاده از نیروی کار ارزان، کفش‌هایی با کیفیت بالا و قیمت متوسط تولید کند و با شرکت آدیداس که آن زمان برای خودش اسم و رسمی داشت، رقابت کند.

او ابتدا در قالب شرکت Blue Ribbon Sport همکاری خود را با مشارکت با شرکت ژاپنی تایگر آغاز کرد و چون سرمایه‌ای برای تاسیس فروشگاه نداشت، محصولاتش را در صندوق عقب ماشینش به صورت سیار به فروش می‌رساند! در سال ۱۹۷۲ نایت تصمیم گرفت مستقل شود و پس از جدا شدن از شرکت تایگر، شرکت نایکی را به صورت رسمی تاسیس کرد. او به جای تبلیغات، کفش‌هایش را به ورزشکاران معروف می‌داد تا در مسابقات از آن استفاده کنند.

نایت در بخشی از کتاب می‌گوید: «هر دونده‌ای این‌ را می‌داند. کیلومترها می‌دوی و می‌دوی، بدون آن‌ که واقعاً دلیلش را بدانی. به خودت می‌گویی به‌خاطر هدفی این کار را می‌کنی یا دنبال جمعیتی هستی؛ اما دلیل حقیقی دویدن تو آن است که جایگزین آن، یعنی ایستادن تو را تا سرحد مرگ می‌ترساند. به‌این‌ترتیب، در آن صبح سال ۱۹۶۲ به خودم گفتم: بگذار همه بگویند که ایده‌ات ابلهانه است، تو ادامه بده، نایست. حتی به ایستادن فکر هم نکن تا این‌ که به آن‌جا برسی و فکرت را زیاد مشغول این نکن که آن‌جا کجاست. هرچه پیش آمد فقط نایست. این پندی استثنایی، پیش‌گویانه و ضروری بود که به‌طور غیرمنتظره‌ای موفق شدم به خودم بدهم و از خودم بگیرم. نیم‌قرن بعد از آن‌ روز، اکنون بر این باورم که این بهترین و یا شاید تنها پندی‌ است که می‌توانیم و باید به خود و دیگران بدهیم.»

نایت بر این باور است که تخصص اگرچه لازم است، اما کافی نیست و تا مهارت را چاشنی کار نکنیم، موفق نخواهیم شد. او از خواننده می‌خواهد که به ندای درونش گوش کند: «به مردان و زنان بیست‌وچند‌ساله خواهم گفت که به کار یا تخصص یا حتی یک حرفه قانع نشوند. به ندای‌شان گوش دهند. حتا اگر نمی‌دانند که مفهوم آن چیست، آن ‌را دنبال کنند. اگر ندای‌تان را دنبال کنید، تحمل خستگی راحت‌تر خواهد شد، ناامیدی‌ها به محرک تبدیل می‌شوند و فرازها مثل ‌چیزی نخواهند بود که تا به ‌حال تجربه کرده‌اید.»

به عقیده او در عین این که برای دست یافتن به اهدافمان به سختی تلاش می‌کنیم، لازم است بدانیم که چه زمانی باید از تلاش کردن دست برداریم و از مسیر دیگری به سوی اهدافمان قدم برداریم: «کسانی هستند که به شما می‌گویند یک کارآفرین هرگز تسلیم نمی‌شود. اما باید بدانید که گاهی اوقات لازم است تسلیم شوید. گاهی اوقات دانستن زمان تسلیم شدن و رفتن سراغ چیز دیگر، عین نبوغ است. تسلیم شدن به معنای توقف نیست. هرگز متوقف نشوید.»

آندره آغاسی تنیس‌باز ارمنی‌تبار که خود نیز کتاب «آشکار» را به سبک «کفش باز» به رشته تحریر درآورده، می‌گوید: «کفش‌باز روایتی از سفر یک قهرمان بی‌نظیر است؛ حکایتی حماسی از ایمان، عزم راسخ، تعالی، شکست، پیروزی، عشق و دانشی ارزشمند، پیدایش نایکی چیزی کمتر از یک معجزه نیست. من خواندن کتاب را با حالتی حیرت‌زده و متاثر تمام کردم و به خاطر تمام تجربه‌هایی که فرا گرفتم، بسیار قدردان بودم.»

کتاب «کفش باز» با عنوان انگلیسی Shoe dog: a memoir by the creator of Nike روایت زندگی کاری فیلیپ همپسون نایت موسس برند نایکی است که در ایران توسط شورش بشیری به فارسی ترجمه شده است. انتشارات ملیکان «کفش باز» را در سال ۱۳۹۶ منتشر کرده و در سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ تجدید چاپ کرده است.