#کتاب ۹۸

امسال خیلی سال خوبی نبود. این جمله چندان نیاز به دلیل و شرح و تفصیل ندارد. برای همین شاید خیلی در حوصله کسی نباشد از کتاب و کتابخوانی بخواند. خودم هم چندان رغبتی به نوشتن این پست نداشتم اما خب در مجموع دیدم نوشتن آن بهتر از زانوی غم بغل گرفتن است. متن را کش نمی‌دهم چون می‌دانم احتمالا خواندن متن طولانی در این حال و هوا چندان ممکن نیست. به هر حال اگر حوصله داشتید پست معرفی کتاب‌های سال 97 هم در همین اکانت نوشته‌ام، چند پست قبل می‌توانید آن را پیدا کنید و بخوانید.

- کتاب‌های داستانی:

اول- مردان در آفتاب؛ غسان کنفانی: کنفانی نویسنده و شخصیت بسیار بزرگی است که از نظر من در ایران به اندازه لازم قدر ندیده. شخصیت بزرگ فلسطینی که هر داستان و نوشته‌اش آدم را متاثر می‌کند. کنفانی در داستان مردان در آفتاب روی مساله مهمی دست گذاشته: آوارگی. من مدت‌ها بعد از خواندن این اثر تحت تاثیر آن بودم.

دوم - تنگسیر؛ صادق چوبک: من خیلی داستان ایرانی نخوانده‌ام. اما خب با همین آشنایی محدود، به نظرم چوبک از نوابغ معاصر است. تنگسیر که نادری هم فیلمی ازش ساخته‌ است، روایت تکان دهنده جنگ شهروندی معمولی برای گرفتن حقش از بزرگان شهر است.

سوم- بیگانه؛ آلبر کامو: من قبلا چند باری سعی کرده بودم بیگانه را بخوانم اما چون ترجمه خوبی از آن نداشتم همان اوایل کتاب را رها می‌کردم. تا اینکه دیدم نشر ماهی هم آن را منتشر کرده. احتمالا اکثر خوانندگان این پست کتاب را خوانده‌اند. اما به هر حال باید گفت که بی‌شک از بهترین آثار دوره اخیر است.

چهارم- بی‌قراری؛ زلفی لیوانلی: داستان مختصری از آنچه بر ایزدیان، چند کیلومتر آن طرف‌تر از مرزهای ما رفت. داستان به نقل از روزنامه‌نگاری ترک است که به شهری مرزی آمده برای پی‌گیری قتل دوستان دوره کودکی‌اش. مهمترین خاصیت کتاب از نظر من نشان دادن این موضوع است که هر قربانی جنایت داعش عزیزی بوده و عزیزی داشته و جنگ چه بلایی سرش آورده. تبدیل عدد تعداد قربانیان به رنج قابل درک و لمس.

پنجم- بیروت 75؛ غاده سمان: عاشقانه‌ای در حوالی لبنان. خیلی مشتاق بودم از غاده سمان بخوانم و الان از داشتن این اشتیاق خوشحالم. کتاب چندان طولانی نیست اما خواندنش بسیار لذت بخش است.

ششم- قطار به سوی پاکستان؛ خوشوانت سینگ: درگیری مرزی، جنگ مذهبی، تفاوت قومی، شایعات، دوستی‌ها، نقش نیروهای امنیتی، دزدی‌ها، عاشقانه‌ها و ... در دهکده‌ای در هند و نزدیکی مرز پاکستان. خواندم کسی در توییتری گفته بود بیشتر شبیه رمان‌های نوجوانانه بوده. هر چند کم هیجان‌تر از رمان‌های نوجوانانه است اما پر بی‌راه هم نیست این حرف. در مجموع کتاب خوبی بود.

هفتم- موش‌ها و آدم‌ها؛ اشتاین بک: اولین اثری بود که از اشتاین بک خواندم و پی بردم هیچ کدام از تعریف‌هایی که از او شده اغراق آمیز نبوده. موش‌ها و آدم‌ها را سروش حبیبی ترجمه کرده. تنها ناراحتی‌ام این است که چرا انقدر دیر آن را کشف کردم.

کتاب‌های غیرداستانی:

هشتم- شکستن طلسم وحشت؛ آریل دورفمن: درباره دورفمن همین اول بگویم روز به روز بیشتر به نوشته‌هایش علاقه‌مند می‌شوم و خواندن همه آثارش به ویژه همین شکستن طلسم وحشت را به دیگران توصیه می‌کنم. شکستن طلسم وحشت درباره دیکتاتور، دوره دیکتاتوری، وحشت از دیکتاتور و دوره پسادیکتاتور است. خواندنش بر همه ما اهالی خاورمیانه واجب است.

نهم- عاشقی‌های سعدی؛ محمد علی همایون کاتوزیان: سعدی یکی از معدود علایق من در بین شعرای معروفی ایرانی است. علاقه به این معنی که واقعا از خواندن تک‌تک بیت‌های که سروده لذت ببرم. این کتاب هم به درک بیشتر سعدی، شناخت او و اشعارش بسیار به من کمک کرد. قلم کاتوزیان بسیار روان و شیواست و خواندن این کتاب را بسیار شیرین می‌کند. از کتاب‌هایی است که خواندنش را به همه توصیه می‌کنم.

دهم- یادداشت‌های عراق؛ ماریو بارگاس یوسا: یوسا که بعید می‌دانم چندان نیازی به معرفی داشته باشد، اما این کتاب، یعنی یادداشت‌های عراق که نشر مروارید چاپش کرده چندان دیده و خوانده نشده. یوسا دیدگاه‌هایی را درباره خاورمیانه، دخالت نظامی آمریکا و دموکراسی در جوامع بیان می‌کند که از نظر من خیلی صریح و گاهی گزنده‌اند. اما خب مجادله با یوسا چندان آسان نیست. این کتاب من را به تجدید نظر در خیلی از باورهایم تشویق کرد.

یازدهم- ایران جامعه کوتاه مدت و سه مقاله دیگر؛ محمد علی همایون کاتوزیان: کاتوزیان که چه در ایران و چه جامعه علمی جهان به عنوان متفکری قابل شناخته می‌شود در چند مقاله در این کتاب به شرح نظریه‌اش درباره تاریخ ایران و یکی از علل اصلی عقب ماندگی ما (از نظر او) می‌پردازد و به خوبی نظریه‌اش را توضیح می‌دهد. خواندنش نیاز به تمرکز دارد و بسیار آموزنده است.

دوازدهم- چرا ادبیات؛ ماریو بارگاس یوسا: مجددا یوسا، این کتاب هم دقیقا از چهار مقاله تشکیل شده مثل دیگر مقالات یوسا آدم را به تجدید نظر در نظرهایش تشویق یا شاید ودار می‌کند. اگر به ادبیات علاقه‌مندید قاعدتا این کتاب برایتان جذاب خواهد بود.

سیزدهم- چگونه سوگیری و تبلیغات در رسانه‌ها را تشخیص دهیم؛ ریچارد پل و لیندا الدر: گویا این کتاب از مجموعه‌ایست به نام اندیشه‌ورزان که به همت نشر نو منتشر می‌شود. به من در منظم‌تر فکر کردن درباره اخبار و کشف علت بعضی سوگیری‌های خودخواسته و ناخواسته کمک کرد.

نمایشنامه‌ها:

ابتدا این مقدمه را بگویم که امسال سال آشتی من با نمایشنامه بود. اما نمایشنامه‌هایی که مسبب این آشتی بودند:

چهاردهم- مرگ یزدگرد؛ بهرام بیضایی: اگر قرار باشد یک کلمه درباره آن بنویسم باید بگویم «شاهکار». از معروفترین آثار بیضایی است و احتمالا یا آن را خوانده‌اید و یا فیلم آن را دیده‌اید. اگر نه که حتما بخوانید و اگر پیشتر خوانده‌اید وقت آن است که دوباره به سراغش بروید.

پانزدهم- خاطرات هنرپیشه نقش دوم؛ بهرام بیضایی: اثر درخشان بیضایی که بهترین شکل با چیدن کلمات در کنار یک دیگر باعث می‌شود نهایت لذت را از خواندن ببریم. فکر میکنم از نمایشنامه‌های کمتر شناخته شده او باشد. اما بی‌شک از بهترین‌ها.

شانزدهم- صالحان؛ کامو: اثری که کامو نوشته باشد چندان نیاز به توضیح ندارد. مثل همیشه روی موضوع مهمی دست گذاشته و خواندنش ذهنت آدم را درگیر می‎‌کند. بین دو سه کتابی که از او خواندم صالحان را بیشتر از بقیه دوست داشتم.

هفدهم- مرگ و دختر جوان؛ آریل دورفمن: موقعیت و فضایی که دورفمن در این نمایش می‌سازد یکی از فراموش‌نشدنی‌ترین موقعیت‌هاست. احتمالا معروف‌ترین اثر دورفمن همین نمایشنامه است و خب این برای درک اینکه چقدر ارزشمند است باید کافی باشد. پولانسکی هم فیلمی از روی همین نمایشنامه ساخته که اتفاقا به نظرم تا حد زیادی در ساخت آن موفق بوده. اگر حوصله داشتید ببینید.

اما چند کتابی که علاقه دارم سال آینده بخوانم: