توتم و تابو - کتابی که هرگز نمی‌میرد 2

یکی از کتاب های جنجالی زیگموند فروید، روانکاو شناخته شده اتریشی، کتاب توتم و تابو منتشر شده در سال 1913 است.

تابو یعنی چه؟

فلسفه اصلی فروید اینه که تمامی انواع اجتماع های امروزی از فرهنگ های انسان های بدوی تاثیر گرفتن. علاوه بر این، هرگونه رفتاری که باعث اتحاد میان یک گروه میشه از همین فرهنگ ابتدایی تاثیر میگیره.

عموما توتم یه نماد مشترک برای یه گروهه. معمولا، اعضای مشترک یه توتم، یعنی اعضای یک قبیله، از تولید مثل منع شدند. در این کتاب، فروید استدلال میکنه که این گروهای اولیه امکان نداشته که تاثیرات فیزیولوژیکی زنا یا تولید مثل با محارم رو بدونن. در نتیجه چیز دیگه ای باعث رفتار اونها بوده.

در ادامه استدلهاش، فروید میگه چگونه ادیان مدرن یگانه‌پرست، به وجود اومدن. این تئوری ها از همون روزای اول مورد انتقاد قرار گرفته ان. در ادامه بیشتر ببینیم منظور فروید از توتم و تابو چیه.

از فصل اول با مثالی از قبایل بدوی آرژانتین، و رفتاری که مقابل جنس مخالف نشون میدن، شروع میکنه. برای مثال، تو این قبلیه مسیر راه رفتن مرد و زن متفاوت بوده. فروید دلیل اینگونه رفتارها رو سرکوب جنسی میدونه. با این وجود تو جوامع مدرن نحوه بروز اینگونه رفتارها به شکل های پیچیده تر، همچنان برقراره.

تابو یه ممنوعیت اولیه اجباری از سمت یه مرجع بیرونیه (مثل پدر یا جامعه) که قصد داره یکی از جنبه های بنیادی انسان رو هدف قرار بده. علاقه انجام کار ممنوعه تو ناخودآگاه نفهفته و باقیه. این اغوا همیشه باقیه و هر کسی که به تابو عمل میکنه و ممنوعیت رو رعایت میکنه به گذشتن از خط قرمز حول داده میشه. و همین قدرت جادویی تابو بر اساس وسوسه است و وسوسه مسریه. چرا که هر مثالی یه ویروسه و دوباره باعث وسوسه میشه.

تابو از کجا اومده؟

در ادامه فروید بیان میکنه که تابو چیزیه که بدون دلیل از سوی جامعه ممنوع شده. به نظر اون تابوها خودبخود پدیدار نمی شوند. بلکه زمانی دلیلی برای اونها وجود داره. زمانی تابو معنا داشته اما در گذر زمان، معناش رو از دست داده. تابو به نظر بسیار خطرناکه و عواقب عظیمی داره. اما با تحقیق بیشتر به چیزی نمیرسیم. یعنی عواقب وحشتناکی نمیبینیم.

گویی سرنخ های اولیه رو از دست دادیم. اون میگه انسان ابتدایی تو دسته های اولیه یا همون عشیره (ینی هر جمعی که باهم فامیلن) زندگی میکرده. این دسته متشکل از نری مسلط (یا پدر) بوده که شماری از ماده ها رو تو انحصار خودش داشته. این پدر قدرتمند، پسران خودش رو از ماده ها دور نگه میداشت تا اینکه یه روز پسرها جمع شدن و پدر و کشتن و گوشت شو خوردن.

توتم یعنی چه؟

دلیل این آدم خواری، از نظر فروید، اعتقاد اونا به این باور بوده که با خوردن قربانی، نیرو و قدرت اش رو تصاحب میکنن. بعد از مدتی اما از عمل خودشون پشیمون میشن. و در ازای کفاره ی عمل شون دو ممنوعیت میذارن: یکی اینکه نمادی به صورت یه حیوان رو به جای پدر گذاشتن. این نماد توتمه: "نیای مشترک هر قبیله". پسرها خوردن حیوان توتمی رو حرام اعلام کردن.

توتم همینطور نیروی نگهبان و یاور بود به ویژه برای گروه خودش که هیچ کس دیگه ای نمیتونه اون رو از آن قبیله خودش کنه و هیچکس نمیتونه اون رو واگذار کنه. هر فرد قبیله بهش وفادار بود و پایبند. قانون دوم این بود که ازدواج درون-قبیله ای (یا درون همسری) رو حرام اعلام کردن. اینم نماد تابو شد: ینی ممنوع و نکوهیده.

این نوشته برای اینه که از انتشار پادکست یه نویسنده خبردار بشید. روز یکم دی ماه ساعت 6 عصر، قسمت 4 منتشر میشه. تو این قسمت، داستان زندگی خارق العاده روانشناس بزرگ، زیگموند فروید رو روایت میکنیم.