آیا توکن‌سازی می‌تواند تأثیر اجتماعی داشته باشد؟

در طول چند دهه گذشته، اینترنت از سه دوره مجزا عبور کرده است: وب 1 یک پلتفرم استاتیک و فقط خواندنی را به ما ارائه داد که تعامل چندانی نداشت. وب 2 عصر رسانه‌های اجتماعی را آغاز کرد و کاربران را قادر ساخت تا محتوا را مصرف و ایجاد کنند، اگرچه اغلب کنترل را به پلتفرم‌های متمرکز واگذار می‌کردند. با ورود به فاز وب 3، ما با یک پارادایم جدید روبرو هستیم: پارادایمی که در آن نه تنها می‌توانیم بخوانیم و بنویسیم، بلکه می‌توانیم اطلاعات را نیز تأیید کنیم.

تعریف توکن‌سازی

یکی از کاربردهای رایج بلاک‌چین، که زیرساخت اصلی وب ۳ است، توکن‌سازی نام دارد. این ابزار با فراهم کردن دسترسی جزئی به دارایی‌ها، در حال بازتعریف مفهوم مالکیت است. نمایش دیجیتالی داده‌های سنتی، ما را وادار کرده تا در اکوسیستم مالی سنتی (TradFi) بازنگری کنیم. همانطور که لری فینک، مدیرعامل بلک‌راک، در "نامه سالانه رئیس هیئت مدیره به سرمایه‌گذاران در سال ۲۰۲۵" اشاره می‌کند: «هر سهم، هر اوراق قرضه، هر صندوق – هر دارایی – می‌تواند توکن‌سازی شود.»

استیبل‌کوین‌ها و آینده توکن‌سازی

استیبل‌کوین‌ها یک نمونه عملی از توکن‌سازی هستند که در آن ارزهای فیات (پول‌های رایج کشورها) به بلاک‌چین آورده می‌شوند تا تسویه‌حساب‌ها سریع‌تر و ارزان‌تر انجام شوند. در همین حال، یک نظرسنجی از بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی (BIS) در سال ۲۰۲۳ نشان داد که ۹۴ درصد از بانک‌های مرکزی در حال بررسی یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) هستند – شکلی دیجیتالی از پول یک کشور که توسط بانک مرکزی آن صادر و پشتیبانی می‌شود. این یک نشانه واضح از حرکت جریان اصلی به سمت یک اقتصاد توکن‌سازی شده است.

پذیرش بلاک‌چین آشکار است، اما تأثیرات کامل آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است. اگر توکن‌سازی بتواند دارایی‌های مالی را دموکراتیک کند (یعنی دسترسی به آن‌ها را برای همه آسان‌تر کند)، می‌توان از آن در زمینه‌های دیگری مانند املاک و مستغلات، کالاها، یا حتی برای ایجاد تأثیرات اجتماعی مثبت نیز استفاده کرد.

توکن‌سازی اعتبارات کربن: یک مورد استفاده مهم

توکن‌سازی اعتبارات کربن می‌تواند بازارهای مات و پراکنده کربن را شفاف‌تر، کارآمدتر و در دسترس طیف وسیع‌تری از شرکت‌کنندگان قرار دهد. با این حال، باید اصول اصلی آن را به خاطر بسپاریم: تضمین مالکیت قابل ردیابی و شفاف.

به عنوان مثال، KlimaDAO تلاش کرد تا اعتبارات کربن را با آوردن آن‌ها به بلاک‌چین دموکراتیک کند و در ابتدا شور و اشتیاق قابل توجهی ایجاد کرد، به طوری که توکن آن به بیش از ۳۷۰۰ دلار رسید. اما طولی نکشید که سقوط کرد. این امر به دلیل ترکیبی از عوامل، از جمله توکنومیکس ناپایدار (اقتصاد توکنی) بود، اما این شرکت اکنون در تلاش است تا Klima 2.0 را راه‌اندازی کند و از اولین تلاش خود برای توکن‌سازی اعتبارات کربن درس بگیرد.

پروژه دیگری به نام Open Forest Protocol، رویکرد متفاوتی برای شفافیت در پیش می‌گیرد، با مشوق‌هایی که اهداف ذی‌نفعان مختلف را همسو می‌کند. به طور خاص، این پروژه به تأییدکنندگان شخص ثالث تنها برای گزارش‌های دقیق پاداش می‌دهد و برای شناسایی پروژه‌های ناسازگار یا کلاهبردار، پاداش‌های بالاتری ارائه می‌دهد، نه اینکه صرفاً به حجم تأییدهای انجام شده پاداش دهد. این رویکرد، رفتار خوب را تشویق کرده و یکپارچگی کیفیت پروژه‌ها را حفظ می‌کند. همسوسازی مشوق‌ها برای یک مدل پایدار، کلید اصلی است.

دیگر کاربردهای توکن‌سازی: حقوق دیجیتال و اعتبارات صلح

فراتر از امور مالی و اعتبارات کربن، توکن کاربردهای دیگری نیز دارد. به عنوان مثال، یک شرکت‌ از توکن‌سازی استفاده می‌کند تا به تولیدکنندگان محتوا و موسیقیدانان اجازه دهد مالکیت معنوی خود را تحت یک مدل تقسیم درآمد توکن‌سازی کنند، در حالی که مالکیت خود را حفظ می‌کنند.

پروفسور تیم فورت، نامزد جایزه صلح نوبل، مکانیزم جدیدی را توسعه داده که هدف آن ترویج صلح و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از طریق کنترل انفجار مهمات است. این چارچوب، تعداد مشخصی از "اعتبارات صلح" را به کشورها اختصاص می‌دهد، در حالی که مهمات اضافی به "گواهی‌های کاهش" (COREs) تبدیل می‌شوند. هر CORE نشان‌دهنده یک واحد مهمات از رده خارج شده است. اعتبارات صلح و COREs به ترتیب شباهت زیادی به بازارهای داوطلبانه و الزامی کربن دارند و می‌توانند نتایج صلح‌آمیز قابل اندازه‌گیری ایجاد کنند. ما معتقدیم که بلاک‌چین می‌تواند به عنوان یک توانمندساز برای دستیابی به دریایی از مزایا عمل کند، درست شبیه به نحوه توکن‌سازی اعتبارات کربن.

چرا نباید همه چیز را توکن‌سازی کنیم؟

اگرچه توکن‌سازی مجموعه‌ای منحصر به فرد از فرصت‌ها را ارائه می‌دهد، اما برای جلوگیری از افتادن در دام "تازگی صرفاً فنی"، باید اصول راهنمایی را در ذهن داشته باشیم.

برای شروع، توکن‌سازی یک دارایی در حال مرگ را احیا نخواهد کرد و پروژه‌ها باید از تقاضای واقعی بازار پیروی کنند. من معتقدم اوراق خزانه و سهام توکن‌سازی شده ایالات متحده در حال محبوبیت یافتن هستند زیرا می‌توانند بازدهی واضح و کاربردهای بصری ارائه دهند. اعتبار خصوصی در بازارهای نوظهور نیز امیدبخش است اما به مدیریت ریسک ظریفی نیاز دارد.

علاوه بر این، توکن‌سازی باید نیازهای واقعی را حل کند، نه فقط پازل‌های فنی. در حالی که توکن‌سازی املاک و مستغلات یا مالکیت فکری (IP) چشمگیر است، پروژه‌ها در صورت عدم رسیدگی به تقاضا، نقدینگی و طراحی کاربرپسند، در معرض خطر تبدیل شدن به "نویز" قرار دارند.

در نهایت، پروژه‌ها باید با شفاف‌سازی مقررات و داشتن چارچوب‌های قانونی واضح، اعتماد ایجاد کنند. به عنوان مثال، جاسازی معیارهای روی زنجیره مانند تن دی‌اکسید کربن جذب شده، هکتارهای پاکسازی شده از مین یا حق امتیاز پرداخت شده، کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که تأثیر قابل مشاهده و قابل تأیید است. سرمایه‌گذاران خرد نباید مانع تلقی شوند، بلکه باید به عنوان فرصت‌هایی برای پذیرش گسترده دیده شوند و برای نوآوری پایدار باید آموزش ببینند.

با ورود به عصر دارایی‌های دنیای واقعی (RWA)، توکن‌سازی نحوه مواجهه ما با چالش‌های جهانی را تغییر خواهد داد. همان معماری غیرمتمرکزی که امور مالی را متحول کرد، اکنون مدل‌هایی برای تأثیر پایدار ایجاد می‌کند و بنیان‌گذارانی که جرأت کشف قلمروهای ناشناخته را دارند، آماده هستند تا نقشی محوری در آینده نحوه تعاملات ما ایفا کنند.