پوستر بقیه الله ابوالفضل رنجبران

طراح پوستر: ابوالفضل رنجبران

معرفی هنرمند: ابـوالفضــل رنجـبـــران، کارشناس هنری های تجسمی، مدیر هنری، طراح گرافیک، کسب مقامات اول در مسابقات بین المللی، کسب چندین دیپلم افتخار کشوری، عضو انجمن هنرهای تجسمی کشور و...

بَقیّةُاللّه از القاب امام مهدی(عج) آخرین امام معصومِ شیعیان امامیه است که در غیبت به سر می‌برد. واژه «بقیةالله» در قرآن به کار رفته و در برخی روایات تفسیری به امامان شیعه تأویل شده و در برخی دیگر لقب حضرت مهدی(عج) دانسته شده است.

کلمه بقیه‌اللّه در لغت و تفاسیر به معنای آنچه که خدا برای انسان نگه می‌دارد و نیز فضل و خیر معنا شده است. وجه تفسیر آن به امامان این است که آنان فضل و نعمت خداوند بر آدمیان هستند.

کاربرد درباره اهل بیت

بقیة الله در احادیث شیعه به امامان معصوم تفسیر شده است. برای نمونه ابن‌شهرآشوب گفته است که آیه «بَقیّةُ اللّهِ خَیرٌ لکُم اِن کُنتم مُؤمِنین». درباره ائمه(ع) نازل شده است. علامه مجلسی، بقیة‌الله را به معنای «من ابقاه الله» (کسی که خدا او را نگه داشته) گرفته و گفته است که منظور از بقیةالله کسانی از انبیا و اوصیای آنان است که خداوند آنها را بر روی زمین برای هدایت مردم نگاه می‌دارد، یا امامانی که بازماندگان انبیا در میان امت خود هستند. همچنین بر پایه روایتی، امام باقر(ع)، خطاب به مردمی که دروازه شهر خود را بر روی وی بستند، خود را بقیة الله نامیده است. در زیارت جامعه کبیره هم از امامان شیعه با عنوان بقیة الله یاد شده است.

لقب حضرت مهدی

بر اساس برخی روایات منظور از بقیة اللّه، امام زمان(عج) است؛ از جمله از امام علی(ع) نقل شده که منظور از بقیة اللّه، امام مهدی است. همچنین بر پایه روایتی، امام صادق در پاسخ به این سؤال که مردم حضرت مهدی را امیرالمؤمنین خطاب می‌کنند، امیرالمؤمنین را لقب مخصوص علی بن ابی‌طالب دانسته و از مردم خواسته است که امام زمان را بقیةالله خطاب کنند.

در دعای ندبه از امام مهدی با تعبیر بقیةاللّه یاد شده و در زیارت آل‌یاسین نیز به صورت «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا بَقِيَّةَ اللَّهِ فِي أَرْضِه‏» به او سلام داده شده است.

در روایات شیعی آمده است که حضرت مهدی به هنگام ظهور، آیه «بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ...» را خواهد خواند و خود را بقیةالله معرفی خواهد کرد و مسلمانان با عبارت «السلام عَلَیْکَ یا بَقِیَّةَ اللّهِ فی اَرْضِه» بر او سلام می‌دهند. همچنین روایت شده که حضرت مهدی خود را با عنوان «بَقیَّةُ اللّهِ فی اَرضِه» معرفی کرده است.

برخی از شارحان شیعه نهج البلاغه، عبارت «بَقیَّةُ مِنْ بَقایا حُجَّتِه: او مانده‌ای از حجت‌های خداست» را که در نهج البلاغه به کار رفته است، تفسیری بر امام دوازدهم می‌دانند. ابن‌ابی‌الحدید معتزلی گفته است که شیعیان این کلام را به مهدی، صوفیان به عارفان و اهل‌سنت به علمایی تفسیر می‌کنند که حجت خدا بر بندگانند.

«بقیه» به معنای فضل و خیر

برخی از مفسران «بَقیّه» را به معنای فضل و خیر نیز تفسیر کرده‌اند؛ زَمَخشَری در ذیل آیه ۱۱۶ سوره هود که در آن «اُولُوا بقیةٍ» آمده، «بقیه» را به معنای فضل و خیر گرفته است. در دانشنامه جهان اسلام از رودی پارت، شرق‌شناس و مترجم قرآن به زبان آلمانی، درباره این معنا نقل شده که فضل در اصل به معنای «بقیه» و زیادت است و در تحول معنایی، مفهوم افزونی و خیر را به خود گرفته است. «بقیه» نیز به مفاهیم «خیر» و «فضل» و «برتری» و «برگزیده» تحول معنایی یافته است. کلمه بقیه، در آیه ۲۴۸ سوره بقره نیز به مفهوم فضل و خیر به کار رفته است. گفته‌اند وجه تفسیر بقیةاللّه به امامان این است که امامان فضل و نعمت خداوند بر آدمیان هستند.

اشعاری درباره امام زمان(عج)

بارها روی تو را دیدم ولی نشناختم

لاله از باغ رخت چیدم ولی نشناختم

همچو گل کز دیدن خورشید می خندد به صبح

بر گل روی تو خندیدم ولی نشناختم

کعبه را کردم بهانه تا بگردم دور تو

آمدم دور تو گردیدم ولی نشناختم

در کنار مسجد کوفه تو را گفتم سلام

پاسخ از لب هات بشنیدم ولی نشناختم

در حریم ساقی کوثر نگاهم بر تو بود

کوثر از جام تو نوشیدم ولی نشناختم

در کنار مرقد شش گوشه ی جدت حسین

خم شدم دست تو بوسیدم ولی نشناختم

ای دل غافل که همچون سایه نزد آفتاب

پای دیوار تو خوابیدم ولی نشناختم

در منی پیش تو بنشستم ندانستم تویی

با تو از هجر تو نالیدم ولی نشناختم

در مسیر جمکران عطر دل انگیز بهشت

از نفس های تو بوییدم ولی نشناختم

غفلت(میثم)ببین یک عمر رخسار تو را

در همه آیینه ها دیدم ولی نشناختم

شاعر: غلامرضا سازگار

طراح پوستر: ابوالفضل رنجبران

********************************

مه مبارک در ابر آرمیده، بیا

امید آخر دلهای داغ دیده، بیا

به طول غیبت و اشک مدام و سوز دلت

که جان شیعه ز هجران به لب رسیده، بیا

ز پشت در بشنو ناله های فاطمه را

به سوز سینه آن مادر شهیده، بیا

عزیزفاطمه،جدت حسین در یم خون

تو را صدا زند از حنجر بریده، بیا

به مادری که لبش از عطش زده تبخال

به شیر خواره ی انگشت خود مکیده، بیا

به آن لبی که بر آن چوب می زدند به طشت

به خواهری که گریبان خود دریده، بیا

کند تلاوت قرآن سر حسین به نی

ببین چگونه ز لبهاش خون چکیده، بیا

به آن سری که به دیدار دخترش آمد

به کودکی که به ویرانه آرمیده، بیا

به لاله های به خاک اوفتاده از دم تیغ

به غنچه ای که شد از ضرب تیغ چیده، بیا

به بانگ یا ابتای علی به قلزم خون

به ناله ای که حسین از جگر کشیده، بیا

بود به سینه "میثم" هزار درد نهان

گواه آن همه غم های نا شنیده، بیا

شاعر: غلامرضا سازگار

طراح پوستر: ابوالفضل رنجبران

منابع

• قرآن کریم.
• ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، ابراهیم محمدابوالفضل، قم، مکتبة آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
• ابن شهرآشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
• ابن‌مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، تصحیح: جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۹ق.
• خویی، میرزا حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، تصحیح: ابراهیم میانجی، ترجمه: حسن حسن زاده آملی و محمدباقر کمره ای، تهران، مکتبة الاسلامیه، ۱۴۰۰ق.
• زریاب، عباس، «بقیة الله»، در دانشنامه جهان اسلام،‌ ج۳، تهران، بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
• زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
• شیخ صدوق، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ق.
• طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج علی اهل اللجاج، تحقیق: محمدباقر خرسان، مشهد، نشر مرتضی، ۱۴۰۳ق.