مشارکت عمومی بیشتر با بودجه شهروندی

مولف : ابوالفضل میعادیان ----------------------- تاریخ انتشار : 15 اردیبهشت 1401

مشارکت مردم در حکمرانی بایستی همراه با فراهم کردن ابزارها و سازوکارهای مناسب و کارآمد باشد. یکی از ابزارها و سازوکارهای اساسی و مهم برای تقویت مشارکت عمومی در سطح حکمرانی و اداره کشور، بودجه شهروندی است. بودجه شهروندی با هدف آشناسازی شهروندان با محتوا و فرایند بودجه ریزی در بخش عمومی به منظور پاسخگو کردن دولت و بهره گیری از ظرفیت های مشورتی و نظارتی شهروندان و همچنین همراه سازی مردم به منظور انجام برنامه های تحولی و توسعه ای تدوین می شود.
بودجه ریزی امری مهم و اساسی در نظام حکمرانی ملی کشور است که به نوعی مسیر یک ساله کشور را مشخص می کند و از سوی دیگر تأثیرات تصمیم های بودجه ای بر زندگی شهروندان بسیار زیاد است و گاهی اوقات آثار بلندمدت زیادی دارد. بودجه شهروندی کارکردها و دستاوردهای زیادی برای ارتقای نظام بودجه ریزی و نظام حکمرانی ملی مانند افزایش اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی، همراهی مردم در تصمیم ها و اقدام های سخت سیاستی، تربیت شهروندان بالغ و کارآمد، کاهش نارضایتی عمومی، خنثی سازی فضاسازی های رسانهای علیه دولت و مجلس، تقویت نظارت عمومی و کاهش فساد و ... دارد.
مطالعه اندیشکده معرفت در مورد مشارکت عمومی بیشتر با بودجه شهروندی در قالب سه بخش کلان ساماندهی شده است.

در بخش اول چیستی و مفهوم شناسی بودجه شهروندی تشریح شده است. در تعریف بودجه شهروندی به طور خلاصه بایستی بیان شود که بودجه شهروندی سندی ساده و قابل دسترس برای همه شهروندان است که اطلاعات مختصر و ساده در حوزه بودجه عمومی را به آنها توضیح داده و زمینه را برای انجام مسئولیت های شهروندی برای آنها مهیا می کند. بودجه شهروندی سبب افزایش درک افراد غیرحرفه ای در مورد روش های جمع آوری، تخصیص و خرج کردن پول مالیات دهندگان می شود و اعتماد آنها را به دولت افزایش می دهد. بودجه عمومی شامل اطلاعات دقیق و جزئی در مورد هزینه ها و درآمدهاست درحالی که بودجه شهروندی به طور مختصر البته دقیق و شیوا شهروندان را در جریان تأمین منابع و اولویت های هزینه ای دولت قرار می دهد. همچنین در این بخش خدمات عمومی شهروندمحور که زیربنای نظری و علمی بودجه شهروندی است تشریح می شود. این رویکرد بیان می دارد که در عصر جدید شهروندان انتظار دارند خدمات عمومی که دریافت می کنند متناسب با نیازها و مطالبات آنها بوده و از کیفیت مناسب برخوردار باشد.
در بخش دوم چرایی و ضرورت بودجه شهروندی تشریح و تبیین می شود. بودجه شهروندی دروازه ای برای مردم است تا اهمیت بودجه در زندگی خود را درک کنند و همچنین ابزاری مناسب برای آموزش شهروندی و تقویت مشارکت شهروندان و شروع گفتمانی بالغانه بین جامعه مدنی و حاکمیت است. در این بخش ۱۰ مورد از فواید و کاربردهای بودجه شهروندی به صورت مختصر تشریح می شود که شامل مواردی همچون افزایش اعتماد عمومی، افزایش مشارکت عمومی، کاهش نارضایتی عمومی، تربیت شهروندانی بالغ، افزایش پاسخگویی دولت به ملت، افزایش شفافیت مالی در دولت، کاهش فساد، تقویت تعاملات بودجه ای دولت و مجلس، تقویت تعاملات دولت و مجلس با نهادهای مدنی و دانشگاهی و افزایش کیفیت بودجه (تنظیم بودجه براساس مطالبات مردم) است.
در بخش سوم و پایانی گزارش چگونگی تدوین بودجه شهروندی در سرفصل هایی همچون ویژگی های بودجه شهروندی، مراحل تدوین بودجه شهروندی، اجزای بودجه شهروندی، انتشار بودجه شهروندی و مثال هایی از بودجه شهروندی سایر کشورها تشریح می شود. در این بخش ویژگی های بودجه شهروندی همچون: زبان ساده و قابل فهم، نحوه جمع آوری، توزیع و به کارگیری منابع عمومی، تعیین اولویت های بودجه ای، معرفی اجزای کلیدی بودجه و مثال هایی درخصوص چگونگی تأثیر بودجه بر شهروندان عادی ارائه می شود. در مورد ساختار و اجزای بودجه شهروندی بایستی بیان شود که از یک منظر می توان اجزای بودجه شهروندی را در پنج بخش دسته بندی کرد که شامل:

۱. مقدمه (شامل مواردی همچون معرفی بودجه و فرایند بودجه و ...)،

۲. چشم انداز اقتصادی و اهداف دولت (شامل مواردی همچون شعار اصلی بودجه سال آتی، پیش بینی های کلان اقتصادی، استراتژی توسعه ملی دولت، اهداف سیاست مالی دولت در میان مدت و ...)،

۳. درآمدها و هزینه ها (شامل مواردی همچون مجموع درآمدهای سال آتی، تفکیک/تخصیص منابع درآمدی، تفکیک/تخصیص هزینه ها براساس سازمان، برنامه و ...، ریسک های مالی سال آتی و ...)،

۴. اقدام های جدید (شامل خلاصه ای از برنامه ها و اقدام های جدید و تحولی دولت در سال آتی و آثار آن بر گروه های ذی نفع) و ...

۵. بهبود ارائه خدمات (خلاصه ای از برنامه هایی که دولت در جهت رفاه بهتر و بیشتر شهروندان انجام خواهد داد) است.

برای خرید و دریافت گزارش فوق، درخواست خود را در بخش زیر مطرح فرمایید.
دریافت گزارش

منبع : مرکز مطالعات آینده پژوهی و توسعه پایدار