جایگاه آمریکا در حوزه انرژی و تولید نفت

جايگاه آمريکا در حوزه انرژي و توليد نفت

بر اساس گزارش سازمان "مديريت اطلاعات انرژي آمريکا، EIA" که يک سازمان آماري متعلق به وزارت انرژي اين کشور است، آمريکا براي نخستين بار در سال 2020 (دست کم از سال 1949 و شروع به کار اين سازمان) به طور خالص، مبدل به صادر کننده محصولات نفتي شده، با اين وجود اما هم چنان وارد کننده خالص نفت خام باقي مانده است.

منظور از فراورده هاي نفتي، بنزين، نفت چراغ گازوئيل، سوخت جت، پروپان مايع و محصولات پتروشيمي است که در آمريکا پالايش مي شود. به عبارت ديگر، آمريکا (با سهم حدود 20 درصد)، بزرگترين وارد کننده نفت جهان نيز هست. رتبه بعدي واردات نفت خام جهان مربوط به چين، با 13 درصد و بعد از آن، هند با فاصله زياد در حدود 5 درصد قرار دارد. در سال 2020 آمريکا حدود 8.51 ميليون بشکه در روز، صادرات و 7.86 ميليون بشکه واردات فراورده هاي نفتي داشته. در مورد نفت خام نيز اين اعداد براي واردات، 5.88 ميليون بشکه نفت خام در روز و صادرات نيز، 3.18 ميليون بشکه در روز بوده است. با اين وجود در سال 2020 واردات نفت آمريکا به کمترين ميزان خود دست کم از سال 1949 رسيده است. هم چنين واردات نفت از کشور هاي عضو اوپک (سازمان شرکت هاي صادر کننده نفت) و کشور هاي حاشيه خليج فارس در سبد واردات نفت امريکا کاهش چشمگير داشته و جاي آن را نفت کانادا پر کرده، به طوري که سهم حدود 85 درصدي کشور هاي عضو اوپک در تامين نفت خام آمريکا در سال 1977 ، در سال 2020 به 14 درصد رسيده که سهم عربستان سعودي، بزرگترين توليد کننده بيشتر ادوار نفت خام جهان از اين رقم تنها حدود 8 درصد بوده است. با اين وجود، سهم کانادا بين اين سال ها افزايش معناداري داشته و کانادا اکنون بزرگترين تامين کننده واردات نفتي آمريکاست. در سال 2020 کانادا، 52 درصد کل واردات فراورده هاي نفتي آمريکا و 61 درصد واردات نفت خام آمريکا را تامين کرده [1] . با اين حال پيش بيني ها نشان مي دهد که تا قبل از سال 2022 ، واردات نفت خام آمريکا حدود 62 درصد افزايش خواهد داشت [2] که يک دليل آن مي تواند مربوط به پايين آمدن قيمت نفت و عدم صرفه اقتصادي توليد نفت از منابع شيل هاي نفتي باشد، نفت شيل، به نفت سبکي که در ميان سنگ ها گير افتاده و هم به نوعي سنگ (سنگ هاي نفتي) که با انجام عمليات هاي پيچيده از آن نفت توليد مي کنند، اطالق مي شود. توليد اين نوع نفت از سال 2014 به اين سو، صرفه اقتصادي پيدا کرده است. نکته جالب اين که در سبد نفتي ايالات متحده، حتي کشور مکزيک با سهم 11 درصدي، سهم بزرگتري از عربستان سعودي دارد و روسيه نيز با حدود 7 درصد، در کنار عربستان قرار مي گيرد. بر اساس آناليزي که سازمان eia انجام داده، قطع واردات نفت از هر يک از کشور هاي تامين کننده نفت آمريکا، تاثير مهمي بر بازار نفت نخواهد گذاشت، به خصوص واردات از کشور هاي اوپک "که از نظر سياسي ناپايدارند". اين علي رغم اين واقعيت است که کشور هاي عضو اوپک، %72 ذخاير نفت جان را در اختيار دارند. باوجود اينکه آمريکا سعي در کاهش وابستگي نفت خود به کشور هايي مثل عربستان دارد، اما شديدا از گذرگاه هاي استراتژيک نفت مثل تنگه هرمز، کانال سوئز و تنگه باب المندب (گذرگاه ورودي درياي سرخ) حفاظت مي کند و دليل حضور ناوگان پنم ايالات متحده در اين مناطق نيز همين است. صادرات و حضور آمريکا به خصوص در حوره پالايش نفت "از نظر لجستيکي، تنظيم قيمت و کيفيت محصولات بازار" براي آمريکا اهميت دارد. در سمت مقابل واردات نفت، عمده ترين کشور هاي مقصد براي صادرات نفت خام آمريکا، چين با 15 درصد، کانادا با 13 درصد، لهستان، هند و کره جنوبي با حدود 8 درصد قرار دارند. واردات فراورده هاي نفتي آمريکا تا سال 2005 سير صعودي داشته و سپس معکوس شده است. آمريکا هم اکنون از 90 کشور نفت وارد، و به حدود 190 کشور، فراورده هاي نفتي صادر مي کند. سهم نفت خام در واردات نفتي آمريکا در سال 2020 ، 74 درصد و سهم واردات نفتي فراوري شده نيز 26 درصد بوده [3].

ايالات متحده، به خصوص از سال 1973 به بعد، که مصادف است با تحريم فروش نفت به کشور هاي غربي از سوي کشور هاي عربي- بحران انرژي سال 73 يا "بحران اول انرژي" - که باعث تشکيل صف هاي کيلومتري بنزين در آمريکا و قيمت 4.5 برابري نفت شد- سياست "استقلال انرژي" را دنبال مي کند که به دنبال حذف واردات نفت و ديگر منابع توليد انرژي خارجي است. دليل به وجود آمدن اين بحران، تصميم رييس جمهور آمريکا مبني  بر خارج شدن اين کشور از "استاندارد طلا" بود که پس از آن کشور ها ديگر نمي توانستند هر اونس طال را با 20.67 دلار معاوضه کنند؛ چرا که دلار (به عنوان ارز مورد نياز جهاني)  ارزش خود را از دست داده بود [4] .هم چنين يک "بحران دوم انرژي" نيز وجود دارد که مربوط است به سال هاي پس از 1979 و انقلاب اسلامي در ايران و جنگ ايران و عراق [4]. "سياست استقلال انرژي" مهم ترين توجيه شرکت آمريکا در جنگ خليج فارس است، که از "بليعده شدن کويت و سپس ديگر کشور هاي عربي توسط صدام" جلوگيري کرد . آمريکا در سال 1978 قانون PURPA را براي حمايت از توليد کنندگان انرژي هاي تجديد پذير، مثل انرژي باد و انرژي خورشيدي تصويب کرد و براي سرپا نگه داشتن اين صنايع، به انرژي توليدي آن ها يارانه حمايتي اختصاص مي دهد. هم اکنون آمريکا و چين در رقابت تنگاتنگ بر سر استفاده از توربين هاي بادي در کشور هاي خود هستند [5].

همان طور که اشاره شد، پيشرفت تکنولوژي در حوزه استخراج نفت هاي بين سنگي (شِيل هاي نفتي) انقلابي در صنعت نفت امريکا به وجود آورد که از آن با عنوان "رشد انجاري توليد نفت آمريکا" ياد مي شود و در طي آن، توليد نفت آمريکا با جهش 160 درصدي مواجه شد. در سال 2018 آمريکا به بزرگترين توليد کننده نفت خام جهان تبديل شد که البته بالا رفتن قيمت نفت، مقرون به صرفه شدن توليد نفت شِيل، آسيب ديدن شرکت توليد نفت عربستان سعودي- آرامکو- و کاهش توليد نفت اوپک نيز بر اين مسئله تاثير گذار بوده است. بر اساس گزارش سازمان EIA ، در سال 2020 ،65 درصد از نفت خام توليدي آمريکا، از نفت شيل بوده است [6]. با اين وجود، پس از شيوع کرونا و کاهش تقاضا براي نفت خام، صنعت توليد نفت شيل آمريکا با بحران روبرو شد. نشريه اقتصادي The Balance در مقاله اي با عنوان "رشد سريع و سپس انفجار نفت شيل آمريکا" به توضيح اين مسئله پرداخته و مي نويسد که پس از پيشرفت تکنولوژي و به صرفه شدن توليد نفت شيل از سال 2014 ،صنعت نفت آمريکا رشد بي سابقه اي را تجربه کرد. ميانگين قيمتي 90 دلار براي هر بشکه نفت خام و وام هاي با سود کم بانک هاي آمريکايي، روند اکتشاف و توسعه تکنووژيک اين حوزه را تسريع کرد. در سال 2019 ،استخراج نفت در امريکا، تا 60 درصد نياز داخلي اين کشور را پوشش داد، اما اين روند صعودي ادامه نيافت. براي مثال، قيمت هر بشکه نفت خام تگزاس از 106 دلار براي هر بشکه در سال 2014 به 32 دلار براي هر بشکه در ژانويه 2016 رسيد. بسياري از شرکت هاي اکتشافي نفت ورشکست شدند که اين مقاله آن را به "بحران وام هاي ثانويه" (مشابه رکود اقتصادي سال 2011) تشبيه کرده. در نتيجه اين فرايند، بسياري از شرکت هاي توليد نفت، عرضه خود را، صرف نظر از اينکه قيمت نفت چقدر باشد افزايش دادند تا بتوانند وام هاي خود را بپردازند، ده ها شرکت ورشکسته و 55000 کارگر بيکار شدند [8].

بر اساس گزارش today USA و بر اساس تحقيقي که در سال 2017 انجام شده، 15 کشوري که بيشترين ذخاير کشف شده نفتي در جهان را دارند به قرار زير هستند: ونزوئال (17.9 درصد کل ذخاير نفت جهان)، عربستان سعودي (%15.7)،کانادا (%10) ،ايران (%9.3) ،عراق (%8.8)، روسيه (%3.6)،کويت (%6) امارات متحده عربي (%5.8)، آمريکا (%2.9) ،ليبي، نيجريه، قزاقستان، چين، قطر و برزيل هستند [9]

سيدآريا مرتضوي

واحد سیاسی و دشمن شناسی ( نجوا )

موسسه مصاف ایرانیان