آشنایی با مهمترین و کاربردی ترین انواع بودجه

همانطور که به عنوان مدیر یک کسب و کار می دانید، منابع در اختیار مدیران نامحدود نیستند و به علت همین محدودیت منابع اقتصادی، شرکت ها نیاز مبرم به برنامه ریزی دارند. مهمترین ابزار برنامه ریزی شرکت ها از بعد مالی، تدوین بودجه است. برای اینکه تصویر بهتری نسبت به مقوله بودجه بندی داشته باشیم، لازم است که به عنوان یک مدیر با انواع بودجه آشنا شویم.

پنج نوع از مهمترین و کاربردی ترین انواع بودجه

در ادبیات حسابداری مدیریت بیش از بیست نوع بودجه معرفی شده است اما در ادامه به معرفی مهمترین و کاربردی ترین انواع بودجه به شرح زیر می پردازیم:

۱. بودجه ثابت

بودجه ثابت، بودجه ای است که برای سطح معینی از فعالیت تهیه می شود. فعالیت می تواند میزان تولید، میزان فروش، تعداد پرسنل و مشابه آن باشد. به طور مثال، اگر هزینه مواد اولیه تنها برای تولید ۱۰۰.۰۰۰ واحد محصول برآورد شود، به آن بودجه ثابت می گویند. استفاده از بودجه ثابت هنگامی توصیه می شود که به طور معمول نتایج واقعی با ارقام بودجه شده انحراف قابل توجهی نداشته باشد.

۲. بودجه قابل انعطاف

در شرایط عدم ثبات اقتصادی و یا سایر عوامل غیر قابل پیش بینی، امکان برآورد نزدیک به واقعیت فعالیت های شرکت به راحتی امکان پذیر نبوده و بهتر است بودجه قابل انعطاف تهیه شود. بودجه قابل انعطاف بودجه ای است که برای دامنه معینی از سطوح فعالیت تهیه شود. در این نوع بودجه، درآمدها و هزینه ها برای حجم ها و مقادیر مختلف نشان داده می شود.

۳. بودجه بندی بر مبنای صفر

در روال عادی بودجه بندی با استناد به ارقام تاریخی گذشته و اصلاح و تعدیل آنها، رویدادهای آینده پیش بینی می شود. در مواردی که شرایط شرکت یا شرایط کلی اقتصاد تغییرات اساسی کرده باشد، تهیه بودجه به روال معمول ممکن است توجیه نداشته باشد. در این نوع بودجه بندی بدون در نظر گرفتن اطلاعات گذشته، بودجه دوره های آتی برآورد می شود.

در این روش تاکید اساسی بر این است که بودجه و برنامه های فعلی نباید پایه و اساس تدوین بودجه سال های آتی قرار گیرد، بلکه هر سال باید تمامی بررسی ها و برآوردها از ابتدای امر صورت گیرد. این نوع بودجه بندی نیاز به دقت و صرف وقت بسیار فراوان است به نحوی که برنامه ها و بودجه ها باید طوری تنظیم شوند که احیاناً در مراحل بعدی نیازی به اصلاح و تعدیل یا حتی حذف آنها نباشد.

۴. بودجه مستمر (پیوسته)

یکی دیگر از انواع بودجه، بودجه مستمر یا پیوسته است. بودجه مستمر، بودجه ای است که همواره برای یک دوره زمانی خاص آتی در دسترس است. یعنی پس از سپری شدن یک ماه، رقم آن ماه از ابتدای بودجه حذف و ارقام بودجه ای ماه جدید در پایان آن اضافه می شود. بنابراین همیشه برای ۱۲ ماه آینده، بودجه در اختیار مدیریت است.

۵. بودجه جامع

می توان گفت بودجه جامع در مقایسه با دیگر انواع بودجه، پرکاربردتر است. بودجه جامع، برنامه های مالی و عملیاتی مدیریت برای یک دوره زمانی آتی است که در قالب مجموعه ای از صورت های مالی تلخیص می شود و در برگیرنده کلیه عملیات و سطوح مدیریت واحد تجاری است. به عبارت دیگر، بودجه جامع معرف طرح کلی واحد تجاری برای دستیابی به اهداف نهایی آن در دوره بودجه است که انتظارات مدیریت را درباره درآمدها، هزینه ها، سود خالص، وضعیت مالی و جریان نقدینگی به صورت کمّی نشان می دهد. بودجه جامع آثار تصمیمات مالی و تامین مالی را در برگرفته و از دو بخش «بودجه عملیاتی » و «بودجه مالی » تشکیل می شود.

جمع بندی

مدیریت موثر واحدهای تجاری با استفاده از ابزارهای برنامه ریزی و کنترل موضوعی است که مدیران جهت ارتقای عملکرد واحدهای تجاری مد نظر دارند. استفاده از این ابزارها مستلزم آشنایی با انواع بودجه و تهیه و تدوین بودجه برای هر واحد تجاری می باشد. به عبارت دیگر بدون تدوین بودجه، موضوع برنامه ریزی و کنترل محقق نخواهد شد.

با توجه به اهمیت بودجه در شرکت ها، تلاش کردیم تا در این مقاله به طور مختصر و مفید شما را با مهمترین و کاربردی ترین انواع بودجه آشنا کنیم.

اگر نکته خاصی هست که این مقاله رو تکمیل‌تر می کنه، لطفا در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.