تحولات روزنامه نگاری در سال ۲۰۱۶

این نوشتار برداشتی است از پژوهش «روزنامه‌نگاری، رسانه، و فناوری: روندها و پیش‌بینی‌ها در سال ۲۰۱۷» که  توسط مؤسسه مطالعات روزنامه‌نگاری رویترز با حمایت پروژه گوگل، موسوم به« ابتکار اخبار دیجیتال» به بررسی مباحث آینده روزنامه گاری پرداخته است.محقق این پژوهش، نیک نیومن، از چهره های سرشناس در بخش پژوهشی مؤسسه مطالعات روزنامه‌نگاری رویترز است؛ وی   از سال ۲۰۱۲ به بعد نویسنده اصلی گزارش سالانه موسوم به «گزارش اخبار دیجیتال» بوده است.  نیومن در ده سال اخیر، همواره مقالاتی در خصوص آینده پژوهی رسانه ها تهیه کرده است. در ادامه بخش های از این گزارش مهم را با هم مرور می کنیم.

کاهش اعتماد به رسانه های جمعی

سال ۲۰۱۶ با اتفاقات گوناگونی همراه بود، از پیروزی ترامپ در انتخابات گرفته تا حوادث تروریستی مکرر در اروپا!!! در گوشه ای دیگر از دنیا نیز، حلب با خاک یکسان شد. اما سال ۲۰۱۶  سالی بود که در آن، رسانه‌ها خودشان در کانون دنیایی که در آن «حقایق بی‌طرفانه، بیشتر ؛ موجب برانگیختن احساسات می‌شوند تا شکل دادن به افکار عمومی» قرار گرفتند. در این سال اخبار کذب بیش از هر زمان دیگری در کانون توجهات قرار گرفت.

واژه «فراحقیقت»، بازتاب‌دهنده­ یِ کارشناسان و مفسران بدنام شد و حداقل مشخص شد که برخی از اخبار، نه­ تنها مغرضانه، بلکه کذب نیز هستند. اقدام شرکت رسانه ای BuzzFeed در برملا ساختنِ  فوت‌وفن چنین پدیده‌ای، یک گام بزرگ از طرف این برند خبری نوظهور بشمار می‌رفت و در عین حال یک بیانیه عظیم بود مبنی بر اینکه؛ تحقیقات روزنامه‌نگارانه به طور فزاینده‌ای حول محور داده‌ها و کندوکاو درباره آنها می‌چرخند. از سوی دیگر رسانه های سنتی به این تکاپو افتادند تا دریابند؛  چرا تا این اندازه اوضاع و احوال اخبار را از دست داده اند؟ قضیه زمانی بدتر می­شد که اعتمادِ مخاطب پیر و جوان به رسانه های جمعی، به پایینترین حد تاریخی خود رسید.

حرکت به سمت تبلیغات دیجیتال؛کاهش درآمد تبلیغات چاپی

کاهش دو رقمی درآمدهای ناشی از تبلیغات چاپی؛ در بسیاری از بازارها موجب ادغام، کاهش مشاغل، و تعطیلی رسانه‌های سنتی شد و در عین حال در طول سال این موضوع به روشنی مشخص گردید که پلتفرم‌های بزرگ فناوری قادرند با بهره‌گیری از مقیاس و گستره خود،بخش اعظم درآمدهای مربوط به تبلیغات آنلاین را  از­­آنِ خود کنند. در آمریکا درآمدهای ناشی از رشد تبلیغات دیجیتال بین سه‌ماهه سوم ۲۰۱۵ و مدت مشابه سال ۲۰۱۶ تقریباً به طور کامل (۹۹ درصد) نصیب گوگل یا فیس‌بوک شد.

 در طول سال و در شرایطی که  سریع‌تر از هر زمان دیگری از دنیای چاپ به سمت دنیای دیجیتال و از اینترنتِ  وب‌سایت‌محور به سمت اینترنتِ مبتنی بر اپلیکیشن‌های موبایلی و رسانه‌های اجتماعی در حرکتیم؛ ناشران مستأصلانه به دنبال راهی جهت کسب درآمد بودند.

کاهش درآمد شرکت های نوپا

البته این تحولات تنها رسانه های سنتی را تحت تأثیر قرار نداد. شرکت های رسانه ای نوظهور نیز،  از این فضا تأثیر پذیرفتند. اتفاقی که یک سال قبل، پیش بینیِ آن از طریق نسخه قبلی گزارش رویترز شده بود. در این شرایط، برندهای دیجیتال جدید و ارزش سهامِ سر به فلک گذاشته آنها در بازار بورس، خیلی زود زرق و برق خود را از دست دادند. وب‌سایت Mashable که ۱۵ میلیون دلار درآمد کسب کرده بود ۳۰ نفر از کارکنان خود را اخراج کرد. شرکت Salon از پیشگامان حوزه دیجیتال اعلام کرد که قصد دارد دور جدیدی از موارد کاهش بودجه و پرسنل را به اجرا بگذارد.

حتی شرکت BuzzFeed هم بر اساس گزارشات، هدف درآمدی سال ۲۰۱۶ خود را به میزان قابل توجهی کاهش داده است.در ضمن، تراز مالی سایت آمریکایی تفریحات و سرگرمی Elite Daily که در مالکیت دیلی‌میل قرار دارد خطرات تکیه به الگوریتم‌های فیس‌بوک  را منعکس نمود. در شرایطی که این سایت  ارزش خود را ۲۵ میلیون دلار ذکر کرده بود؛ زیان‌های این شرکت دو برابر شدند و در نتیجه شرکت عملاً ارزش خود را از دست داد.

نگرانی‌ها  در حوزه روزنامه‌نگاری

بخش اعظم نگرانی‌هایِ حوزه روزنامه‌نگاری و روندها به سمت اخبار کذب و مغرضانه، به نحو غیرعادلانه‌ای؛ به گردنِ الگوریتم‌های فیس‌بوک انداخته شده است. یک گلایه مشخص‌تر و گویاتر در این زمینه در ماه سپتامبر توسط اسپن اگیل هانسن مدیر مسئول نشریه ftenposten مطرح شد. وی در قالب یک نامه سرگشاده خطاب به مارک زاکربرگ خواستار شفافیت و مسئولیت‌پذیری بیشتر در قبال آن چیزی شد که در شبکه فیس‌بوک اتفاق می‌افتاد. یکی از الگوریتم‌های فیس‌بوک نتوانسته بود یک عکسِ جنگی که برنده جایزه پولیتزر شده بود را از تصاویر پورنوگرافی کودکان متمایز سازد و در نتیجه عکس معروف نیک اوت را حذف کرده بود. هانسن در نامه خود خطاب به زاکربرگ آورده بود: «شما قدرتمندترین سردبیر دنیا هستید.»

فیس‌بوک عکس مذکور را مجدداً منتشر نمود، اما این رویداد بار دیگر محدودیت‌های الگوریتم‌های کامپیوتری قاعده‌محور در زمینه درک و شناخت پیچیدگی‌ها، ظرافت‌ها، و تفاوت‌های فرهنگی را برجسته نمود. سال ۲۰۱۶ در شرایطی به پایان رسید که فیس‌بوک جهت جذب یک رئیس خبری برجسته اقدام به چاپ آگهی کرد. گوگل نیز به خاطر آنکه نپذیرفته تا نتایج موتور جستجوی خود را به صورت دستی ویرایش کرده و تبعات ناخواسته الگوریتم‌های اتوماتیک خود را برطرف سازد تحت فشار قرار گرفته است.

حرکت به سمت انتشار توزیعی

مهم‌ترین رویداد سال ۲۰۱۶ ظهور فرآیند انتشار پلتفرمی (خارج از سایت) و تبعات آن برای مدل‌های تجاری و مصرف بود. بخش مقالات فوری فیس‌بوک در سال ۲۰۱۶ سایت‌های مطرح‌تر را تحت پوشش قرار داد، اما رشد ویدئوهای اجتماعی «توزیعی» و صفحات موبایلی تسریع‌یافته­ یِ (AMP) گوگل نیز، به همین اندازه برای برخی ناشران حائز اهمیت بود. این صفحات بهینه شده که از طریق صفحات جستجوی نتایج خدمات ارائه می‌شوند در ماه فوریه راه‌اندازی شدند و به سرعت، سهم قابل توجهی از بازدیدهای ناشران را از­آنِ خود ساختند.

نمودار زیر که از وب‌سایت Verge (بخشی از Vox Media) اقتباس شده است،  نشان می‌دهد که کل رشد مربوط به سال گذشته ، از طریق مصرف توزیعی صفحات موبایلیِ تسریع‌یافته، حاصل شده و این صفحات ۱۴ درصد موارد بازدید از مقالات را به خود اختصاص داده‌اند که این رقم کمی بیشتر از رقم بازدید بخش مقالات فوری فیس‌بوک بود.

از سوی دیگر،  به‌روزرسانی iOS 10  موجب غنای بیشترِ «اپلیکیشنِ نیوزِ»  این شرکت شد و فرآیند اعلان این اپلیکیشن را نیز بهبود بخشید. از دید برخی ناشران، این امر روند بازی را تغییر داد و میزان بازدید از صفحه گزارشات سی‌ان‌ان در ماه سپتامبر به ۳۵ میلیون بازدید رسید . در حالی که میزان بازدید یک ماه قبل از آن تنها ۵ میلیون بازدید بود.

سال ویدئوهای زنده و اجتماعی

ویدئوی زنده فکر و ذهن فیس‌بوک را به خود مشغول کرده است. آنها به ناشران معتبر دنیا پول دادند تا برای این پلتفرم، محتوا تهیه کنند. در این راستا، ۵۰ میلیون دلار به Buzzfeed، نیویورک‌تایمز، و بی‌بی‌سی پرداخت کردند. اینستاگرام در سال ۲۰۱۶ خدمات تصویری زنده ارائه نمود در حالی که توییتر تصاویر زنده ۳۶۰ درجه در قالب سرویس پریسکوپ خود ارائه نمود و پخش تصویری زنده را در راستای جذب مخاطب و درآمد در کانون توجه قرار داد. در ضمن، اسنپ‌چت در قالب سرویس ۲۴ ساعته اخبار زنده خود به موفقیت دست یافته و مجموعه رسانه‌های دیجیتال مربوط به موقعیت‌های مکانی مشخص را جمع سپاری کرده است.

این تحولات تا حدودی به استفاده از قدرت تصاویر ویدئویی جهت جلب توجه بیشتر (و در نتیجه تبلیغات بیشتر) مربوط می‌شوند اما در عین حال اَشکال جدیدِ ابراز وجود را با علاقه ­یِ فزاینده به «رویدادهایی که در لحظه رخ می‌دهند» ترکیب می‌کند. مارک زاکربرگ  در این باره می‌گوید: «پنج سال دیگر همه‌چیز [عمدتاً] به تصاویر ویدئویی ختم خواهد شد.»وی در عین حال به دنبال تجارب سه‌بعدی‌تر نظیر واقعیت انباشته و واقعیت مجازی است.در کنار تصاویر ویدئویی زنده، برخی مسائل اخلاقی مربوط به این نوآوری تیز مطرح شد.فیس‌بوک اولین قتل زنده، یک سرقت زنده، تبلیغات داعش، و جبهه جنگ ایموجی‌ها را پخش نمود.

متن کامل این گزارش توسط دفتر پژوهش های صنعت رسانه و محتوا ترجمه شده و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.برای دریافت این محصول می توانید از طریق این لینک اقدام کنید.