دورهمی و هم اندیشی مشاوران تحصیلی و اساتید رشته کامپیوتر

سلام به همه ی کاشان پلاسی های عزیز

مطمئنا یکی از تاثیر گذارترین افراد برای انتخاب رشته دانش آموزان، مشاور است. ولی مشاوان تا چه حد رشته‌ کامپیوتر را می‌شناسند؟ یا اصلا چه کسانی را باید سمت این رشته هدایت کنند؟ ما سعی کردیم در طی جلساتی به این سوالات پاسخ بدهیم.

اصلا دلیل تشکیل جلسه چه بود؟ آقای زاهدی، دبیر هنرستان به این سوال پاسخ دادند: داخل هنرستان استعدادها و نیروهای خوبی وجود دارند. ولی ما بهره وری از این استعدادها نداریم. در دنیا حتی مشاغلی که ربطی به حوزه‌ی آی تی ندارند هم ممکن است از این علم استفاده کنند. یکی از دغدغه‌های فعالان حوزه‌ی آی تی کمبود نیروی انسانی است. این در حالیست که داخل هنرستان ها و دانشگاه ها، میلیون ها و شاید میلیاردها تومان سرمایه وارد این حوزه می شود. ولی همچنان چاله هایی وجود دارد که نمیتوان ازآن‌ها چشم پوشی کرد. کاشان پلاس سعی درحل این مشکلات دارد.

انتخاب رشته، از گذشته تا امروز

تا چند سال پیش، و حتی الان، ما شاهد این موضوع بودیم که دانش آموزان بر اساس نمره و معدل داخل رشته‌ها حضور پیدا می‌کردند و اکثرا دانش آموزان با نمره پایین وارد هنرستان و کامپیوتر می‌شدند و این تناقض دارد با یک انتخاب رشته‌ درست و اصولی.

خوشبختانه در سال های اخیر شاهد این موضوع بودیم که دانش آموزان، حتی با معدل بالا، به دلیل علاقه‌ای که نسبت به این رشته دارند، با خواسته‌ی خود وارد رشته‌ کامپیوتر می‌شوند. ما در کاشان پلاس سعی می‌کنیم با فهم درست به دانش آموزان کمک کنیم که انتخاب درستی داشته باشند. پس با ماهمراه باشید.

دوست داشتن کامپوتر یا رشته‌ کامپیوتر؟

اولین و یکی از مهم ترین چالش‌هایی که اساتید حاضر در جلسه برای ورودی های رشته کامپیوتر مطرح کردند،بحث علاقه‌ی واقعی بود.

مهم ترین دلیل دلسرد شدن دانش آموزان ازاین رشته این بود که درک درستی از این رشته ندارند. این رشته را صرفاً کار با نرم افزارهای مختلف می‌پندارند و با تصور کار گرافیکی یا تدوین یا حتی بسیاری از دانش آموزان برای بازی کردن وارد این حوزه می‌شوند. بسیاری از خانواده ها فکر می‌کنند چون فرزندشان با کامپیوتر سر و کار زیادی دارد «حتی اگر بازی باشد!» این یک نشانه‌ی علاقه‌مندی به رشته‌ کامپیوتر است.

این در حالی است که هدف رشته کامپیوتر خلق کردن و توانایی حل مسئله است و وقتی دانش آموز
با برنامه نویسی رو به رو می‌شوند، دچار سردرگمی شده و نمی‌تواند مسائل را حل کنند.

رشته کامپیوتر را می‌توان از سه راه رشته‌ ریاضی، هنرستان و فنی یا کاردانش وارد شد ولی این سه راه چه تفاوت هایی با هم دارند؟
هر دانش آموز خواهان رشته کامپیوتر در کدام یک از موارد بالا موفق تر است؟ کاشان پلاس ادامه به این سوالات پاسخ میدهد.

کامپیوتر از چه راهی برای دانش آموزان مفیدتر است؟

به طور خلاصه و مفید، کامپیوتر از طریق رشته‌ ریاضی دروس بیشتری دارد و راهی که مسیر فنی حرفه‌ای برای دانش آموزان می‌بیند خلاقیت را می‌طلبد و او را زودتر وارد بازار کار می‌کند. بحث اصلی در مورد فرق بین فنی حرفه‌ای و کاردانش بود. به نظر شما چه تفاوت‌هایی بین این دو راه وجود دارد؟

فنی حرفه ای یا کاردانش؟

کتاب‌ها

نکته‌ی مهم در مورد کاردانش گرایش‌های آن است که در دو گرایش تصویر سازی و طراحی وب خلاصه می‌شود.

در کاردانش کتاب ثابت و استانداردی وجود ندارد. مهم سر فصل‌هایی است که برای درس دادن هستند.

آموزش و پرورش هر استان بر اساس این سر فصل‌ها کتاب‌هایی را برای دبیران معرفی می‌کند. برای همین ممکن است کتاب‌های هر استان با استان دیگر متفاوت باشد. حتی ممکن است دبیری بر اساس خواسته‌ی خود کتاب دیگری را درس دهد. نکته‌ی مهم در این مورد فقط سر فصل‌هاست و نه کتاب‌ها.

در فنی و حرفه‌ای کتاب‌های ثابتی وجود دارد. هر کتاب به پنج بخش که پودمان نام دارد، تقسیم شده است. بعد از تدریس هر پودمان، دبیر می‌تواند بر اساس امتحان، دیدگاه خود و یا دادن پروژه به دانش آموزان نمره‌ی آنها را به صورت نهایی وارد کند. در واقع در هر پودمان، از هر شاخه‌ رشته‌ کامپیوتر یک مبحث به صورت کوتاه به او یاد داده می‌شود که دانش آموز تشخیص دهد به کدام یک از این شاخه‌ها علاقه دارد. بقیه‌ی روند یادگیری بر عهده‌ی دانش آموز و به روحیه‌ی جست و جو گری او بر می‌گردد.

تحلیل‌گران بی‌عمل

یکی از راه‌های ورود به رشته‌ کامپیوتر، از طریق رشته‌ ریاضی است. دانش آموزان ریاضی بعد از رد کردن سد کنکور وارد دانشگاه می‌شوند. در دانشگاه دروس فقط به صورت تئوری آموزش داده می‌شود و دانشجویانی که واقعا این دروس را پیگیری می‌کنند شاید کمتر از ده درصد باشند (باز هم همان روحیه‌ی جست و جو گری!)

یکی از ویژگی‌های دانش آموزان فنی حرفه‌ای کار عملی بیشتر است اما ریاضیات ضعیفی دارند. کسانی که از طریق رشته ریاضی وارد رشته کامپیوترمی‌شوند در کنکور فوق لیسانس هم موفق‌ترند زیرا تحلیل بسیار خوبی می‌توانند انجام دهند اما درعمل به پای دانشجویان فنی نمی‌رسند.

ویژگی شخصیتی دانش آموزان کامپیوتر

بچه‌ها برای ورود به رشته کامپیوتر باید جست و جو گر باشند. منتظر یاد دادن دبیر نباشند و خود به دنبال پیدا کردن جواب ها باشند. پیگیری، شاخصه‌ اصلی دانش آموزان کامپیوتر بود که در جلسه به آن اشاره شد.

در دو سال بیماری کرونا، ما شاهد این موضوع بودیم که بسیاری از دانش آموزان فنی، بدون توجه به جنسیت، مشغول به کار شدند. در حالی که سایر دانش آموزان رشته های نظری به درس خواندن روی آورده بودند.

یکی از عزیزان حاضر در جلسه گوشزد کرد: دانش آموزان احساسی تصمیم می‌گیرند. آنها بر اساس چیزهایی که در فیلم ها می‌بینند، انتخاب می‌کنند که با واقعیت فاصله ی زیادی دارد.

یکی از ویژگی های اصلی دانش آموزان فنی حرفه ای، نسبت به دانش آموزان کاردانش، به صورت مثال در جلسه مطرح شد.

مثال پیچ و ابزار

فرض کنید تعدادی ابزار برای باز کردن تعدادی پیچ در اختیار دارید. به دانش آموز کاردانش یاد داده می‌شود این وسیله برای باز کردن این نوع پیچ است و او بدون فکر کردن به این موضوع، مهارت را فرا می‌گیرد.

این در حالی است که دانش آموز فنی خود به این مسئله فکر می‌کند و راه حل را پیدا می‌کند. به نظر شما داخل هر کلاس سی نفره چند دانش آموز این مهارت را دارند؟ به طور مفید شاید ده نفر.
این در حالی است که دانش آموزانی که واقعا لایق این رشته هستند به دلیل هدایت تحصیلی نادرست یا پر بودن ظرفیت کلاس ها، نمی‌توانند در این رشته ورود پیدا کنند.

مسیر پر پیچ و خم آگاهی

یکی از سوالاتی که از اساتید حاضر در جلسه پرسیده شد این بود: شما به عنوان دبیر، خروجی‌های هنرستان خود را دنبال می‌کنید؟
_به عنوان یک دبیر، دغدغه‌ی ما همین است و عموما ارتباط خود را با دانش آموزان حفظ می‌کنیم. خروجی‌های رشته‌ کامپیوتر از لحاظ تعداد مساعد است ولی چرا ما کمبود نیروی انسانی داریم؟
بعد از پیگیری‌ها متوجه شدیم، بسیاری از دانشجویان در زمینه‌ی رشته‌ تحصیلی خود کار نمی‌کنند و به ندرت در این زمینه فعالیت دارند. زیرا نیازهای یک شرکت را نمی‌توانند برطرف کنند. وقتی با اساتید دانشگاه کاشان در مورد این ضعف صحبت کردیم، پاسخ جالبی دادند: بسیاری از ورودی‌های این رشته، اصلا تصور درستی نسبت به کامپیوتر ندارند.
_چرا هنرستان‌ها قبل ازپذیرش دانش آموزها آزمون ورودی متناسب با این رشته را نمی‌گیرند؟
_ در ادامه یکی از دبیران گفت:ما به تازگی فعالیت‌هایی در این زمینه انجام داده‌ایم ولی بسیاری از مدیران تن به این کار نمی‌دهند و به فکر پر کردن ظرفیت کلاس‌های خود، بدون توجه به بالا بردن کیفیت هستند و تقریبا نیمی از دانش آموزان به این رشته علاقه‌ای ندارند.

آقای محمدی این سوال را مطرح کرد که چند تن از مدیران مدارس که پایه‌ی نهم را در اختیار دارند حاضرند من را دعوت کنند که رشته‌ کامپیوتر را برای دانش آموزان شرح دهم؟
بسیاری از مشاوران ادعا کردند که اکثر مدیران حاضر به انجام این کار هستند. در اینجا آقای محمدی تجربه‌ خود را در این زمینه مطرح کردند: سال ۹۴ تصمیم به انجام این فعالیت گرفتم. از کل مدارس کاشان ۵ مدرسه حاضر به این کار شدند. اما امکانات مناسبی در اختیار ما قرار ندادند: یک ربع آخر مدرسه که دانش آموزانِ خسته فقط به فکر خروج بودند و فضایی نامناسب که امکان یک مشاوره خوب را از ما می‌گرفت، در اختیار ما قرار دادند. در آن زمان متوجه شدم که بستر مناسبی برای این کار فراهم نیست.
اما در حال حاضر هنوز هم علاقه‌مند به معرفی رشته‌ کامپیوتر در مدارس شما هستیم.

راه معيوب هدایت تحصیلی

یکی از مباحث جنجالی که در دیدار با مشاور ها مطرح شد، بحث هدایت تحصیلی معیوبی بود که دانش آموزان با آن مواجه بودند. مشاوران از کمبود نیرو گله می کردند و به این نکته تاکید داشتند که دانش آموزان نیاز به کسانی دارند که آشنایی با مشاغل را درست‌تر و هدفمندتر به آنها بیاموزد. زیرا او نمی‌داند چه چیزی در پیش رو دارد و بعد از انتخاب گیج می‌شود.

معدل چه تاثیری در انتخاب رشته دارند؟

بسیاری از ما شاهد این کلیشه هستیم که هنرستانی‌ها دانش آموزانی تنبل هستند ولی به تازگی برای ورود به رشته‌ کامپیوتر ملاک هایی لحاظ شده. بسیاری از هنرستان‌ها برای ورود به این رشته خواهان معدل بالا هستند. دبیرهای هنرستان حاضر در جلسه، مدعی شدند بسیاری از دانش آموزان حتی با معدل بالا، قادر به فهم حل مسائل ساده ی ریاضی نیستند. پس مشکل کجاست؟

در این حین واقعیتی معلوم شد. نمره برای دانش آموزان ملاک نادرستی است. زیرا همراه با ارفاق‌های نجومی است! دانش آموز وقتی معدل بالای خود را می‌بیند، ممکن است اعتماد به نفسی کاذب پیدا کند و از دستکاری نمرات خبر نداشته باشد. یکی از دلایل تشکیل این جلسه هم همین موضوع بود که مشاوران و دبیران بتوانند خروجی های خوبی برای این رشته داشته باشند.

اين موضوعي بود که تمام حاضرین جلسه نسبت به آن اعتراض داشتند. اصرار مدیر برای دادن نمرات بیش از حد واقعی بود.

نتیجه معلوم شد: یک دانش آموز معدل پایین ممکن است از یک دانش آموز معدل بالا در رشته‌ کامپیوتر بهتر عمل کند.

در بخشی از جلسه، ما از یک دانش آموزان فنی حرفه ای دعوت کردیم که از دیده‌های خود برای حاضرین جلسه توضیح بدهد. برای خواندن این توضیحات همراه ما باشید.

واقعیات کامپیوتر فنی حرفه ای، از دیدگاه یک دانش آموز

ما در جلسه‌ی پنجشنبه، شاهد حضور مهدی حبیبی زاده، دانش آموز رشته‌ کامپیوتر بودیم و بخشی از جلسه را با صحبت‌های ایشان گذراندیم.

- من مهدی حبیبی زاده, دانش آموز رشته‌ فنی و طراح رابط کاربری هستم و الان مشغول به کارم. داستان انتخاب رشته من به علاقه‌ای که نسبت به کامپیوتر و طراحی وبسایت داشتم شروع شد.

قبل از انتخاب هیچ تصویری از این رشته نداشتم. فقط با یکی از دوستانم از هنرستان بازدید کردیم و با توجه به صحبت های مشاور و مدیر، وارد این رشته شدم.

-در چه لحظه‌ای از این دو سال تحصیل اذیت شدید؟

-درکلاس مجازی درس هایی مثل الگوریتم که یادگیری آن به صورت مجازی سخت بودند. به نظرم از بدی های هنرستان دروسی مثل عربی بود که حجم کم و ساختار ضعیفی داشت و به جای آن درسی مثل ریاضی، بسیار ابتدایی بنا شده بود.

دغدغه ی مشاوران نسبت به دانش آموزان

مهم ترین صحبت آنها که نمیتوان از آن چشم پوشی کرد به شرح زیر است:

-یکی از چالش های ما در مورد هدایت تحصیلی گوش نکردن دانش آموزان به حرف مشاور و در آخر مقصر دانستن ماست. حتی ما دانش آموزی را داشتیم که فقط خانواده اش برای او تصمیم می گرفتند.

-به نظر من یکی از مشکلات اساسی ما این است که بچه ها را از دوره ی ابتدایی نمیشناسیم. این در حالی است که به نظرم ریشه ی اصلی بسیاری از استعدادها در دوره ی ابتدایی بروز پیدا میکند و در این مورد سرمایه گذاری کافی صورت نگرفته.

-به نظرم دانش آموزان فقط ظواهر رشته ها را میبینند و بدون توجه به لایه های واقعی، آنها را قضاوت میکنند. یا حتی میخواهند به همراه دوستانشان باشند و به هر روشی شده وارد یک رشته میشوند.

-در هنرستان دخترانه یکی از مشکلات اساسی ما بحث ازدواج است. خانواده ها تصور میکنند چون دخترشان در یک رشته عملی درس میخواند وقت متاهل شدن او رسیده است و این موضوع میتواند در روند تحصیلی آنها و سایر دانش آموزان تاثیر بگذارد.

-من به چشمان خودم خانواده هایی را دیدم که به دلیل داشتن سهمیه، به فرزند برای ورود به رشته ای که علاقه‌ای ندارد فشار می آورد.

-تغذیه! با توجه به اینکه وضع اقتصادی در خانواده ها فشار زیادی وارد کرده این موضوع میتواند تاثیر زیادی در عملکرد دانش آموزان بگذارد.

-موضوعی دیگر دادن نمرات غیر واقعی است. بسیاری از مدیران به دادن نمرات اضافی تاکید دارند که این موضوع زحمات مشاوران را هدر میدهد. فردا همین دانش آموز بخشی از جامعه را تشکیل میدهد و ممکن است مدیریت بخش های مختلف را به عهده بگیرد.

-نکته ای که بسیاری از دانش آموزان نمیدانند این است که باید خارج از درس هم یادگیری را شروع کنند. دانش آموزی داشتیم که الکترونیک میخواند و از لحاظ درسی وضعیت خوبی داشت ولی هنگام ورود به دانشگاه سرافکنده شد زیرا با دانشجوهایی رو به رو شده بود که خارج از درس کار کرده بودند و این موضوع به فهم آنها کمک کرده بود. این موضوع روی دانش آموز ما حس ناکافی بودن القا میکرد

_در اکثر موارد هنرستان‌های سطح پایین در کامپیوتر را قبول می‌کنند و فضای کاردانش هم برای این رشته مناسب نیست.

_بسیاری از کسانی که برای معرفی رشته‌ کامپیوتر در مدارس حضور پیدا کردند به صورت تبلیغ این رشته را معرفی کرده و جنبه‌ی درآمدزایی آن را نشان دادند. بسیاری از دانش آموزان هم با تصمیم احساسی وارد این رشته شدند.

کار کردن یا درس خواندن. مسئله این است

موضوع جالبی که در جلسه پنجشنبه به آن پرداخته شد، بحث کار بود. اصلا چرا دانش آموزی باید درس بخواند، در حالی که می تواند وارد بازار کار شود و پول بیشتری بگیرد؟ جواب این سوال، در ادامه به شما گفته خواهد شد.

یکی از مشاوران حاضر در جلسه گفت: دانش آموزی داشتم که در زمینه کامپیوتر بسیار موفق بود. وقتی وارد دانشگاه شد، مشغول به کار شد و سوال جالبی از مشاور خود پرسید: چرا من باید درس بخوانم و مدرک بگیرم در آخر آینده ای نامعلوم داشته باشم. در حالی که الان در پاچه فروشی حقوق خوبی میگیرم که در آینده بیشتر خواهد شد.

بعد ها این دانش آموز درس خواند که فقط سربازی نرود.

-جواب در دو کلمه است: مزه ی پول. وقتی مزه ی پول حتی به مقدار کم زیر زبان دانش آموز یا دانشجو میرود، دیگر برای درس ارزشی قائل نیست. از پول زیاد هم حرف نمیزنیم، حتی ممکن است این امر برای پولی باشد بسیار کم و برای کاری غیر تخصصی. من به دانش آموزانم می گویم کار کردن مشکلی ندارد. ولی کار کردن نه، کار آموزی. یعنی جایی که تخخصی را یاد بگیری و مزه ی پول را حس نکنی.

بازار کار و درس رشته کامپیوتر چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟

یکی از دبیران حاضر در جلسه به این سوال پاسخ داد: در رشته کامپیوتر، بازار کار و درس تفاوت زیادی دارند. اگر برنامه نویسی صد قسمت باشد، یک قسمت آن با درس یاد گرفته میشود. بقیه آن را یادگیری خودجوش
دانش آموز طلب میکند. قطعا یک شرکت دنبال فردی میگردد که از صد قسمت، درصد بالایی از مهارت را بلد باشد نه کسی که شاید یک درصد را از طریق درس خواندن یاد گرفته است.

اگر دانش آموزی به ما داده شود که جست و جوگر و دنبال مهارت باشد، ما نیروهایی کارآمد تحویل جامعه میدهیم.

در آخر مشاوران و اساتید با اطلاعاتی و تجاربی که در اختیار هم قرار دادند، تصمیم گرفتند تا به طور جدی مسئله انتخاب رشته پایه نهم رو باهمکاری یکدیگر دنبال کنند و درجلساتی بعدی از مدیران مدارس برای بهتر شدن این فرایند دعوت کنند.