کرادفاندینگ سرمایه گذاری چیست؟ آشنایی با مفهوم کرادفاندینگ/قسمت اول

بخشی از سرمایه لازم برای بسیاری از فعالیت‌ها و پروژه‌ها مانند امدادرسانی به حادثه‌دیدگان، روزنامه‌‌نگاری، شهروندی، حمایت از هنرمندان، کمپین‌های سیاسی، بودجه برای راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها، تولید آثار بصری، توسعۀ نرم‌افزارهای متن‌باز، توسعۀ اختراعات، تحقیقات علمی و پروژه‌های شهری از طریق جذب سرمایه مردمی صورت می‌گیرد.

امروزه یکی از راه‌های جذب سرمایه مردمی، بهره‌گیری از پلتفرم‌های مختلف و متنوع است.

تاریخچه کرادفاندینگ

تامین مالی جمعی یکی از روندهای محبوب روز دنیا است که با ظهور پلتفرم‌هایی نظیر کیک‌استارتر و زوپا در اواسط سال 2000 رشد چشمگیری داشت. با این حال، تاریخچۀ این موضوع احتمالا به سال 1700 برمی‌گردد. زمانی که جاناتان سوییفت صندوق وام ایرلندی را برای ارائه یارانه به خانواده‌های کم درآمد ایرلند تاسیس کرد. این نخستین فرم ثبت شده یارانه نقدی بود که برای ارائه خدمات مالی به افرادی که درآمد کم داشته و دسترسی به خدمات بانکداری سنتی نداشتند، ایجاد شد. اما قدیمی‌‌ترین پروژۀ انجام شده در این حوزه در مقیاس وسیع‌‌تر به سال 1885 جهت ساخت مجسمه آزادی باز می‌گردد. در این ﺳﺎل کمیتۀ ﺳﺎﺧﺖ مجسمه آزادی اﻋﻼم کرد بودجه ﺳﺎﺧﺖ مجسمه آزادی ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﯿﺪه اﺳﺖ. در آن زمان دولت تمایلی به صرف بودجۀ بیشتر برای این پروژه نداشت. به همین خاطر ﺟﻮزف ﭘﻮﻟﯿﺘﺰر، سردبیر مشهور روزﻧﺎﻣۀ ﻧﯿﻮﯾﻮرک از ﻣﺮدم آمریکا ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮای اهدای کمک‌های ﻣﺎﻟﯽ جهت اداﻣﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺠﺴﻤﻪ آزادی ﺑﻪ ﭘﺎی کیوسک‌های اﯾﻦ روزﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮوﻧﺪ. ﭘﻮﻟﯿﺘﺰر ﺑﯿﺶ از 100،000 دﻻر در ﻋﺮض پنج ﻣﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﯿﺶ از 160،000 ﻧﻔﺮ، کمک‌های ﻣﺮدﻣﯽ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد که حجم قابل توجه آن دارای ارزش 1 ﯾﺎ کمتر از 1 دﻻر ﺑﻮدﻧﺪ. اﯾﻦ پروژه از ﻗﺪﯾﻤﯽ‌ﺗﺮﯾﻦ ﺟﺬب ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﺮدﻣﯽ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﺗﺎرﯾﺦ اﺳﺖ.

پلتفرم‌های بین‎‌المللی کرادفاندینگ کدامند؟

کیک‌استارتر

کیک استارتر، وب‌سایتی است که با هدف کمک به افراد صاحب اندیشه و خلاق برای به ثمر رساندن ایده‌های نوآورانه آن‌ها ایجاد شده است. روند کار سایت به این صورت است که فرد یا شرکت‌های صاحب ایده، اطلاعات کافی از پروژه خود (شامل کلیات و اهداف، مراحل، مدت اجرا و هزینه برآورد شده برای به نتیجه رسیدن آن) را در سایت قرار می‌دهد. سپس اگر ایده و پروژه برای کاربران جذاب باشد روی آن سرمایه‌گذاری کرده و تامین هزینه‌های مالی از یک تا هزار دلار را متقبل می‌شوند. اگر سرمایه اعلام شده برای انجام پروژه در مدت مشخص تامین شود، صاحب ایده می‌‌تواند بودجه مورد نظر را از سایت دریافت و کار اجرای پروژه را زیر نظر مسئولان کیک استارتر آغاز کند.

گلوبال گیوینگ

در این مدل، از طریق پلتفرم گلوبال گیوینگ برای موسسه‌های خیریه اعانه جمع‌آوری می‌شود. به علاوه، گلوبال گیوینگ بزرگترین جامعه بین‌المللی است که به سازمان‌های غیرانتفاعی از افغانستان تا زیمبابوه (و صدها مکان در میان آن) کمک می‌‌کند تا از طریق اتصال اهدا کنندگان ابزارها، آموزش‌ها و حمایت‌هایی را که لازم است موثرتر بدست آوردند.

زوپا

زوپا اولین پلتفرم وام‌دهی فرد به فرد است که صاحبان سرمایه را با صاحبان ایده (افراد نیازمند سرمایه) پیوند می‌دهد. در این پلتفرم در ابتدا امتیاز اعتباری متقاضیان وام بررسی می‌شود. وام‌دهندگان پیشنهاد خود را شامل میزان سرمایه‌گذاری، بهره و مدت زمان بازپرداخت مورد نظر ارائه می‌کنند. جهت کاهش و تقسیم ریسک وام‌دهندگان هر وام‌دهنده بخشی از میزان وام مورد تقاضای هر وام‌گیرنده را تعهد و پرداخت می‌کند. پس از تعیین وام‌دهنده و وام‌گیرنده، متقاضی وام و ارائه‌دهنده وام فرم‌های قرارداد قانونی را تکمیل می‌کند.

اسوب

اسوب یک پلت‌فرم استرالیایی است. با استفاده از پلت‌فرم اسوب، شرکت‌های غیر بورسی سرمایه مورد نیاز خود را در قالب اوراق بهادار شرکتی منتشر نموده و مستندات لازم، جهت شفاف‌سازی اطلاعات را بر روی پلتفرم قرار می‌دهند. سپس سرمایه‌گزاران با خرید اوراق، سرمایه لازم آن شرکت یا طرح را تامین می‌کنند.
اسوب راهکارهایی نظیر مشاوره‌های بازاریابی، چگونگی افزایش سرمایه، بودجه‌بندی، چگونگی افزایش سهام، ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری و غیره را ارائه می‌دهد.

ایندیگوگو

ایندیگوگو یک پلتفرم تامین مالی جمعی است. این بستر در کنار سایت کیک‌استارتر از معتبرترین پلتفرم‌های کراودفاندینگ در جهان است. در ایندیگوگو شبکه‌ای از افراد مختلف از سراسر دنیا به صاحبان ایده کمک می‌کنند که پروژه‌های‌شان را اجرایی کنند.
در ایندیگوگو صاحبان ایده در دسته‌های متنوعی از موضوعات، مثل حمایت از حیوانات، هنر، داستان‌های مصور، آسیب‌های اجتماعی، طراحی، آموزش، محیط زیست، مد لباس، سینما، غذا، بازی‌های کامپیوتری، سلامت، موسیقی، عکاسی، سیاست، دین، کسب‌وکارهای کوچک، ورزش، تکنولوژی، تئاتر و … پروژه‎‌های‌‌شان را تعریف می‌‏کنند و پس از تائید پلتفرم، برای پروژه‎‌های‌شان حامیانی پیدا می‎کنند.
تا به امروز، در ایندیگوگو بیش از 950 میلیون دلار سرمایه جمع شده و به پروژه‎هایی در 223 کشور دنیا اختصاص پیدا کرده است. در این پلتفرم از سال 2008 نزدیک به 9 میلیون حامی، به بیش از 8 هزار ایده نوآورانه کمک کرده‌اند.
کمپین‌های کراودفاندینگی که ایندیگوگو از ایجاد آن حمایت می‌کند، دو نوع است: پروژه‌های نوآورانه و پروژه‎های نیکوکارانه. برای پروژه‌های نوع اول، ایندیگوگو 5 درصد از هزینه جمع‎‌آوری شده در طول کمپین را به عنوان کارمزد دریافت می‌کند؛ اما به پروژه‌های نیکوکارانه در این پلتفرم کارمزدی تعلق نمی‎گیرد.
کمپین تامین مالی جمعی «ربات پاکیزه‎‌کننده»، یکی از موفق‌ترین کمپین‌های شکل گرفته در پلتفرم ایندیگوگو است. این ربات، نخستین ربات کشتن باکتری‎ها در جهان است. صاحبان این کمپین در توضیح پروژه‌شان نوشته‌‌‎اند: «ما روزانه در زندگی طبیعی‌مان در معرض باکتری‎ها و میکروب‌ها هستیم. این ربات کمک می‎کند که در سفر احساس راحتی کنیم و رنج کم‌تری بکشیم.» این ربات می‎تواند تمام سطوح هتل را تصفیه و ضدعفونی کند. همچنین به وسیله نور یو وی سی از گسترش ویروس‌های هوا جلوگیری می‎کند. نسخه اولیه این ربات توسط یک آزمایشگاه تخصصی و مستقل بررسی شده و گزارش منتشر شده از این آزمایشگاه نشان می‎دهد که توانسته 99.99٪ از میکروب‌های محیط را نابود کند.
تعداد حامیان این کمپین در ایندیگوگو، 15503 نفر بوده است که آن‌ها به قیمت 99دلار، این محصول را پیش‌خرید کرده‎اند. در مجموع در کمپین تامین مالی جمعی این ربات، مبلغ 1،761،631 دلار جمع‌آوری شده است. این مبلغ نزدیک 400 برابر مبلغ هدف تعیین شده بوده است.

انواع روش های کرادفاندینگ

کمپین کرادفاندینگ بر پایه پاداش

در این مدل صاحبان ایده برای تامین مالی و جذب سرمایه، مبالغ جزئی را از انبوه سرمایه‌گذاران در قالب یک کمپین جمع‌آوری می‌کنند. در مدل مبتنی بر پاداش سرمایه‌گذاران و حامیان پروژه مورد نظر، سهام‌دار نمی‌گردند و تنها به عنوان پاداش نسخه‌ای از محصول یا خدمت ارائه شده را به رایگان دریافت می‌نمایند.
این فرم از جمع‌آوری پول یا تامین سرمایه، به صاحبان ایده اجازه می‌دهد تا ایده یا کسب‌وکار خود را با وجود سفارشاتی که در حال حاضر بر روی خدمت یا محصول ارائه شده در کمپین وجود دارد، راه‌اندازی کنند. این روش به صاحبان ایده فرصت می‌دهد تا مخاطبان را قبل از عرضه محصول در بازار آگاه و جمع‌آوری کنند.
در این روش، سرمایه جذب شده باز گرداننده نمی‌شود و تنها محصول یا خدمت وعده داده شده در کمپین (پاداش) به حامیان ارائه می‌شود. این مدل برای محصولات و خدماتی مناسب است که یا نوآورانه هستند یا به سطح بالایی از آگاهی و توجه مصرف‌کنندگان نیازمندند.
مدل مبتنی بر پاداش، مشهورترین مدل تامین مالی جمعی است که مهم‌ترین پلتفرم‌های ارائه دهندۀ آن کیک‌استارتر و ایندیگوگو هستند.

مدل بر پایه اهدا

در این مدل نیز صاحبان ایده برای تامین مالی و جذب سرمایه، مبالغ جزیی را از انبوه سرمایه‌گذاران در قالب یک کمپین جمع‌آوری می‌نمایند. تفاوت این مدل با مدل مبتنی بر پاداش این است که آیتم یا خدمتی به عنوان پاداش از سوی صاحبان ایده یا کسب‌وکار به حامیان داده نمی‌شود و حامیان معمولا به دلایل علاقه شخصی یا بشردوستانه در پروژه‌ها شرکت می‌کنند. پروژه‌های خیریه یا کمپین‌های اجتماعی (برای مثال، حمایت از محیط زیست) در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. در برخی مقالات به این دسته‌بندی وام‌دهی اجتماعی هم گفته می‌شود.
از مشهورترین پلتفرم‌هایی که بر اساس این مدل شکل گرفته‌اند، می‌توان به گلوبال گیوینگ اشاره کرد.

مدل بر پایه وام‌دهی

در این روش، کارآفرینان و وام‌گیرندگان می‌توانند سرمایۀ خود را از طریق وام جمع‌آوری کنند و مبلغ وام را در یک بازۀ مشخص و با نرخ بهره تعیین شده به وام‌دهندگان پرداخت نمایند.
مدل مبتنی بر وام‌دهی، یک جایگزین مستقیم برای یک وام بانکی است. با این تفاوت که به جای وام گرفتن از یک منبع مشخص (بانک)، شرکت‌ها می‌توانند از ده‌ها و گاهی صدها نفر از افرادی که تمایل به دادن وام به متقاضیان دارند، پول قرض بگیرند. پلتفرم‌های کراودفاندینگ در این روش وام‌دهنده‌ها را به وام‌گیرنده‌ها متصل می‌کنند و نرخ‌های متفاوتی را بر اساس میزان مبلغ وام و بهره پیشنهاد می‌دهند. وام‌گیرندگان پس از بررسی پیشنهادات وام را با کم‌ترین نرخ بهره می‌پذیرند. به بیان دیگر پلتفرم‌های وام‌دهی وظیفه مطابقت وام‌دهندگان با وام‌گیرندگان را دارند.
یکی از مزایای این روش انعطاف‌پذیری بیشتر متناسب با نرخ بهره است. اگر یک ایده یا کسب‌وکار محبوب باشد، وام‌دهندگان ممکن است با یکدیگر به رقابت بپردازند تا وام خود را با نرخ بهره بهتری ارائه دهند، چون اعتماد بیشتری به آن ایده یا کسب و کار دارند. به این روش در برخی از منابع، مدل مبتنی بر بدهی هم گفته می‌شود.
مدل مبتنی بر وام خود شامل دو مدل وام‌دهی فرد به فرد و وام‌دهی فرد به سازمان است. از اولین پلتفرم‌های وام‌دهی فرد به فرد می‌توان به زوپا و از برترین مدل‌های وام‌دهی فرد به سازمان می‌توان به فاندینگ سیرکل اشاره کرد.

مدل بر پایه سهام

در این روش، صاحب ایده یا کسب‌وکار در برابر سرمایه‌گذاری حامیان و سرمایه‌گذاران به آن‌ها سهام ارائه می‌دهد. به بیان دیگر حامیان با حمایت از کسب‌وکار در تامین سرمایه، سهام‌دار می‌شوند. یکی از مزایای این روش برای کسب‌وکارها این است که صاحبان سهام در ارتباط با قیمت و نحوه توزیع آن تصمیم‌گیری می‌کنند.
تصویب قانون جابز آمریکا در سال 2012، منجر به رشد چشمگیر تامین مالی جمعی به ویژه مدل تامین مالی جمعی مبتنی بر سهام شد. این قانون در راستای جمع‌آوری آزادانه و بهبود دسترسی به سرمایه جهت راه‌اندازی و کارآفرینی از طریق یک مکانیزم آنلاین به منظور فروش اوراق بهادار یا سهام به سرمایه‌گذاران عمومی به امضا رسید. به موجب این قانون، ارائه‌دهنده پلتفرم آنلاین جهت تامین مالی جمعی، نیازمند مجوز کارگزاری است. در حالی که سرمایه‌گذاران معاف از ثبت‌نام در کمیسیون اوراق بهادار هستند.

site: MomtazmmMoney