طراحی نمای ساختمان؛ انواع نما بر اساس سبک، متریال و کاربری

هر چه به طراحی داخلی یک ساختمان توجه شده باشد و فضای داخلی زیبایی داشته باشد، بدون طراحی نمای خوب نمی توان آن را یک ساختمان خوب دانست. نمای ساختمان مانند لباس است؛ اولین مواجهه افراد با یک ساختمان و تاثیرگذاری آن از نما شروع می شود. علاوه بر مباحث زیبایی شناسی، در طراحی نمای ساختمان باید موارد فنی مانند مصرف انرژی، انتخاب مناسب مصالح با توجه به اقلیم، صوابط شهرداری و بسیاری موارد دیگر توجه کرد.

بنابراین طراحی نما باید توسط یک مهندس نما و کاملا تخصصی انجام شود تا علاوه بر یکپارچگی عناصر معماری داخلی و خارجی و حفظ هویت بنا، نکات فنی و اجرایی و ضوابط مرتبط با نمای ساختمان هم رعایت شوند.

چرا طراحی نما مهم است؟

یک طراحی منحصر به فرد نما، هویت ویژه ای به ساختمان می بخشد و علاوه بر این ارزش مادی ملک را افزایش می دهد. نمای ساختمان همچنین به عنوان مرز بین داخل و خارج بنا، به عنوان یک عایق صوتی و حرارتی عمل می کند و علاوه بر این می توان به عنوان کنترل تهویه طبیعی از آن استفاده کرد.

طراحی نمای ساختمان چه اصولی دارد؟

اصول زیبایی شناسی و فنی در طراحی نما عبارتند از:

تناسب

رعایت تناسب در جانمایی عناصر نما مانند پنجره ها، تراس ها، فضای سبز و … باعث انسجام بصری نما شده و از بی نظمی و آشفتگی فرم ها جلوگیری می کند.

ریتم

تکرار المان های نما با یک نظم مشخص، به ایجاد ریتم کمک می کند.

نور و سایه

با بررسی زاویه تابش آفتاب در طول روز و ایجاد عمق و برجستگی ها در نما، می توان سایه های جذاب و متنوعی را با نور طبیعی طراحی کرد. همچنین در طول شب با نورپردازی مصنوعی می توان نمای متفاوتی خلق کرد.

انتخاب متریال

مصالح نما بر اساس ویژگی های فنی و زیبایی انتخاب می شوند. ازنظر زیبایی باید به رنگ متریال و نوع طراحی توجه کرد؛ فرم های مختلف نیاز به مصالح مناسب همان طراحی را دارند. همچنین بافت منطقه و بناهای مجاور در انتخاب مصالح تاثیرگذارند. در انتخاب متریال نما از نظر فنی باید به شرایط و نیازهای اقلیمی مانند تغییرات دما در طول شبانه روز و شدت تابش آفتاب، باد، رطوبت و … توجه کرد؛ انتخاب مصالح مناسب اجازه می‌ دهد هوا و رطوبت به‌ طور کنترل‌ شده از ساختمان خارج شوند، از نفوذ باران و رطوبت جلوگیری می کند و عایق صوتی و حرارتی مناسبی را فراهم می کند.

ترکیب رنگ

انتخاب رنگ ارتباط مستقیمی با انتخاب مصالح نما دارد. متریال و رنگ باید منطبق با طرح باشند؛ در غیر این صورت حتی بهترین طرح ها هم جلوه خود را از دست می دهند.

توجه به عملکرد ساختمان

نمای یک آپارتمان مسکونی باید با نمای یک ساختمان اداری یا مجتمع تجاری متفاوت باشد. عملکرد هر ساختمان نمایانگر نوع نمای آن است. همان طور که پیش تر گفته شد، نمای ساختمان مانند لباس است؛ همان طور که در هر موقعیت و مکانی لباس مناسب همان جا را می پوشیم، نمای ساختمان هم متناسب با موقعیت و کاربری هر بنا طراحی می شود.

هماهنگی با اقلیم

در طراحی فرم و انتخاب متریال باید به شرایط اقلیمی و بافت شهری توجه کرد؛ نمای ساختمان باید هماهنگی و یکپارچگی لازم با ساختمان های مجاور را داشته باشد و همچنین نیازهای اقلیمی را برآورده کند.

توجه به الزامات فنی و استانداردها

الزامات فنی شامل ضوابط سازه ای و مقاوت دربرابر نیروی باد و زلزله و همجنین ضوابط تاسیساتی است. همچنین ضوابط شهرداری و کمیته نما در هر شهر و منطقه باید رعایت شود.

رایج ترین سبک های طراحی نما کدامند؟

معماران برای طراحی نما از سبک‌های متنوعی استفاده می کنند که هر کدام ویژگی های متفاوتی دارند:

نمای مدرن

این سبک بر اشکال هندسی ساده (مربع و مستطیل ها و صفحات افقی/عمودی) تأکید دارد و معمولاً از متریال‌ های نوینی چون شیشه، بتن، کامپوزیت و سنگ با بافت ساده استفاده می‌ کند. نماهای مدرن معماری خاص خود را دارند: خطوط ساده، پنجره‌های سراسری و ترکیب متریال به شکلی که بر کارآیی و بهره‌ وری انرژی ساختمان بیفزاید. این سبک رایج ترین و محبوب ترین سبک طراحی نما است.

نمای مینیمال

سبک مینیمال زیرمجموعه سبک مدرن است. در این سبک نیز تاکید بر سادگی است، اما حتی ساده‌ تر از مدرن. نماهای مینیمال معمولاً با یک یا دو متریال محدود و رنگ‌های خنثی (سفید، خاکستری) اجرا می‌ شوند. شعار این سبک «کمتر بیشتر است» است؛ بنابراین جزئیات کم و فرم‌های کلی ساده هستند. مثال بارز یک نمای مینیمال، یک مکعب سفید است که در آن تزئینات به حداقل رسیده و پنجره‌ها به شکل بازشوهای بزرگ و مرتب اجرا می‌شوند.

نمای کلاسیک و نئوکلاسیک

طراحی کلاسیک از معماری یونان و روم باستان الهام می‌گیرد. نماهای کلاسیک با افزودن ستون‌ های بلند، قوس‌های سنگی، گچ‌بری‌های مفصل و سایر عناصر تزئینی حجیم، جلوه‌ای باشکوه و باوقار ایجاد می‌ کنند. معمولاً در این سبک از سنگ‌های گران‌ قیمت استفاده می‌شود که هم کیفیت بالا دارد و هم هزینه اجرا را افزایش می‌دهد.
در مقابل، سبک نئوکلاسیک تلفیقی از کلاسیک و مدرن است، همان سادگی مدرن حفظ می‌ شود اما با چند المان تزئینی کلاسیک، البته با جزئیات کمتر. به بیان دیگر، نئوکلاسیک ترکیب سادگی و زیبایی است؛ استفاده از خطوط صاف و رنگ‌های ساده به همراه جزئیات مهندسی‌ شده‌ تری مانند قوس‌های ملایم.

نمای ایرانی مدرن

در این سبک از عناصر معماری بومی ایران استفاده می‌ شود. ترکیب های متنوع آجرچینی و قاب بندی های معماری ایرانی، نمونه‌ هایی از عناصر طرح های بومی هستند که در این نوع نما به کار می‌ روند. چنین نماهایی فضایی با هویت فرهنگی قوی پدید می‌ آورد و به ساختمان چهره‌ ای اصیل و تاریخی می‌ بخشد.

نمای ترکیبی

ترکیب خلاقانه‌ ی چند سبک یا متریال. در طراحی نمای ترکیبی، دست معمار باز است تا با تلفیق متریال‌های گوناگون جلوه‌ ی نوینی خلق کند. مثلاً می‌توان از ترکیب آجر و فولاد برای ایجاد یک نمای مدرن-صنعتی یا ترکیب سنگ و شیشه و چوب برای دستیابی به نمایی یکپارچه و منحصر به‌ فرد بهره برد.

از چه متریال و مصالح ساختمانی در نما استفاده می شود؟

انتخاب متریال مناسب بخش مهمی از طراحی نما است. برخی از متریال‌ های رایج شامل موارد زیر است:

سنگ نما

سنگ نما یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین مصالح نمای ساختمان است. از مزایای سنگ می‌توان به مقاومت بالا در برابر رطوبت، باد، آلودگی و تحمل شرایط دمایی نامساعد اشاره کرد. نمای سنگی ظاهری باشکوه، لوکس و ماندگار به ساختمان می‌دهد و تنوع رنگ و جنس (گرانیت، تراورتن، مرمریت و سنگ‌های مصنوعی آنتیک) بالایی دارد. در معماری ایران، سنگ‌ نمایی چون گرانیت (سخت و بادوام)، تراورتن (نفوذپذیری کمتر و جلوه کلاسیک) و مرمریت (سطح صاف و طرح‌های متنوع) رایج است. سنگ مصنوعی (سنگ آنتیک) نیز گزینه مقرون‌ به‌ صرفه‌ای برای سبک‌های مدرن است؛ هرچند بهتر است به دلیل مقاومت پایین، در طراحی داخلی استفاده شوند. هزینه اولیه سنگ نسبت به سایر مصالح بالاتر است، اما مقاومت و دوام طولانی آن (در صورت اجرای صحیح) به مراتب بیشتر است. اجرای درست نمای سنگی با سنگ مرغوب عمر نما را تا میزان زیادی افزایش می‌دهد و به‌دلیل ویژگی‌ های ممتازش می‌ توان از آن در نمای ساختمان‌ های مسکونی، تجاری و ویلایی استفاده کرد. در ایران نمای سنگ طبیعی یکی از مجلل‌ترین نماها شناخته می‌شود و محبوبیت آن در یک دهه اخیر افزایش قابل توجهی داشته است.

سنگ های ساختمانی به دلیل زیبایی و مقاوت بالا از رایج ترین و محبوب ترین متریال های مورد استفاده در نمای ساختمان هستند. تراورتن از متداول ترین این سنگ ها است؛ اما به دلیل تخلخل و احتمال نفوذ آب و رطوبت، به آب بندی دوره ای نیاز دارد. در مقابل سنگ گرانیت در برابر حرارت و رطوبت و باران های اسیدی مقاوت بالایی دارد، اما به دلیل وزن زیاد فقط می توان در طبقات پایینی ساختمان از آن استفاده کرد. به طور کلی انتخاب نوع سنگ نما به اقلیم منطقه و بودجه پروژه بستگی دارد.

خلاصه‌ای از مهم‌ترین ویژگی‌های سنگ نما:

• مزایا: مقاومت و استحکام بالا، عایق نسبی حرارتی، جلوه طبیعی و باکیفیت، ماندگاری بسیار طولانی

• معایب: وزن بالا (نیاز به سازه قوی)، هزینه خرید و نصب بالاتر، نیاز به نیروی متخصص برای اجرا

• کاربردها: بناهای لوکس و مسکونی با نمای شیک، برج‌ها، ساختمان‌های اداری مهم

آجر نما

آجر نما به دلیل هزینه مناسب، دوام خوب و سازگاری با اقلیم‌های مختلف در ایران (گرم و سرد) بسیار محبوب است. آجرهای نسوز و شاموتی با جذب کم آب و مقاومت حرارتی بالا در نماهای مسکونی و سنتی کاربرد دارند. استفاده از آجر با خلاقیت‌های مدرن نیز مرسوم شده است. در ایران نمای آجری را می‌توان نمای ایده‌آل در نظر گرفت چرا که آجر در برابر صدا و دما عایق مناسبی است و در مناطق گرمسیری و سردسیر قابل استفاده است. همچنین آجر عایق صوتی و حرارتی مناسبی است و ساختار طبیعی آن دوستدار محیط‌ زیست محسوب می‌شود. از معایب آجر می‌توان به نیاز به نگهداری اندک (مانند بندکشی) و نصب زمان‌ بر آن اشاره کرد. آجر بیشتر در نماهای ویلاها و ساختمان‌های مسکونی و برخی طراحی‌ های مدرن نما استفاده می‌شود.

نمای آجری از نماهای بومی و سنتی ایرانی است. آجر به دلیل در دسترس بودن مواد سازنده آن و سادگی تولید، از رایج ترین مصالح ساختمانی در ایران بوده است. استفاده آجر در نما تنوع زیادی از نظر نوع آجر و طرح دارد و حتی در سبک های مدرن و مینیمال هم از آن استفاده می شود.

ویژگی های نمای آجری عبارتند از:

• مزایا: قیمت مناسب و دوام بالا، حس گرمی و تناسب زیاد با معماری سنتی، عایق صوتی و حرارتی خوب

• معایب: اجرای آجر زمان‌بر و نیازمند نیروی متخصص است و نگهداری اندکی می‌خواهد.

• کاربردها: ساختمان های مسکونی، آپارتمان و ویلاهای معمولی، نماهای اقتصادی، ترکیب با سایر مصالح برای نماهای ترکیبی

سرامیک نما

کاشی‌ های سرامیکی (به ویژه پرسلان نما) به‌ دلیل تنوع رنگ و طرح بالا و قیمت نسبتاً مناسب، در نماهای مدرن و شیک کاربرد زیادی دارند. این متریال ضد حریق و مقاوم در برابر سایش و عوامل جوی است. از جمله ویژگی‌ های مثبت، مقاومت و استحکام بالای آن و نقش عایق صوتی و حرارتی خوب (به‌ خصوص در نمونه‌های مرغوب) است. با این حال، پرسلان نما نسبت به مصالحی همچون سنگ یا آجر، عایق حرارتی ضعیف‌تری است و در نصب باید از روش خشک استفاده کرد. به‌ طور کلی سرامیبک نما سبک‌ تر از سنگ است و اجرای سریع‌ تری دارد. این مصالح بیشتر در ساختمان‌های اداری و تجاری مدرن استفاده می‌شود.

سرامیک در نما به صورت خشک اجرا می شود و تنوع بسیاری از نظر رنگ و طرح دارد. این متریال ضدآب و ضد خط و خش است و از نظر ظاهری شباهت زیادی به سنگ های طبیعی دارد، اما معایب آن ها را ندارد. نصب سریع و هزینه نگهداری پایین از محاسن آن است. اصلی‌ترین عیب آن امکان شکستن یا لب‌ پریدگی در صورت ضربه شدید است.

نمای چوبی

چوب به‌ دلیل نمای طبیعی و حس آرامش‌ بخش خود کاربرد دارد. در اقلیم‌ های مرطوب یا گرم جنوب ایران، از چوب کاج و ترمووود به عنوان پوشش پنجره و در استفاده می‌ شود چون چگالی حرارتی بالایی دارد و نوسانات دما را کاهش می‌ دهد. با این حال چوب نیاز به پوشش محافظ در برابر رطوبت و آفتاب دارد و در صورت نگهداری نامناسب ممکن است دچار پوسیدگی شود.

نمای چوبی (ترمووود) در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته، به‌ویژه برای ویلاها و ساختمان‌ های مسکونی لوکس. چوب حس طبیعی و گرمی خاصی به بنا می‌دهد و یکی از متریال‌های دوستدار محیط زیست است. چوب عایق گرما و صدا است و نصب سریعی دارد.

با این حال، چوب در برابر رطوبت، حشرات و پوسیدگی حساس است و برای کاهش این مشکلات نیاز به پوشش‌های محافظ شیمیایی و نگهداری دوره‌ای دارد. هزینه اجرای چوب نما معمولاً نسبت به مصالح دیگر بالاتر است، اما در کنار زیبایی زیاد، طول عمر مناسبی نیز دارد. در ایران نمای چوبی عمدتاً برای بناهای ویلایی دور از شهر یا فضاهای تفریحی کاربرد دارد.

نمای شیشه ای Curtain Wall

شیشه در نما جلوه ای مدرن و شفاف به ساختمان می دهد. استفاده از شیشه‌ های بزرگ، نور طبیعی فراوانی وارد ساختمان می‌ کند و بار مرده نما را نسبت به سنگ و بتن کاهش می‌ دهد. شیشه‌ ها معمولاً عایق مناسبی در برابر صوت و حرارت هستند و در زیبایی شهری تاثیر زیادی دارند. از معایب شیشه می توان به هزینه بالای تأمین شیشه‌ های با کیفیت برای مساحت وسیع و لزوم دقت بالا در نصب برای جلوگیری از نفوذ آب و انتقال صدا نام برد. همین طور استفاده زیاد از شیشه در نمای ساختمان های مسکونی به دلیل رعایت حریم شخصی توصیه نمی شود.

شیشه نما در معماری مدرن کاربرد فراوانی یافته است. به‌ ویژه شیشه‌ های دو جداره یا سه‌ جداره عایق (Insulated Glass) کمک می‌ کنند مصرف انرژی ساختمان کاهش یابد و آلودگی صوتی به داخل کمتر شود. نمای تمام شیشه‌ای، نور طبیعی فراوان و دید وسیع به محیط اطراف را فراهم می‌آورد و به نما جلوه لوکس و مدرن می‌ بخشد. از طرف دیگر، هزینه اجرای این نما بسیار بالاست و نیاز به چارچوب مقاوم و تراز دقیق دارد. ضمناً در صورت رعایت نکردن معیارهای عایق بودن شیشه، امکان اتلاف حرارت وجود دارد. اگرچه شیشه غالباً در برج‌ها و ساختمان‌های اداری استفاده می‌شود، در برخی آپارتمان‌ها یا ویلاهای لوکس نیز به‌ صورت محدود به‌ کار می‌رود. ویژگی های کلیدی نمای شیشه‌ ای عبارتند از:

• مزایا: جلوه مدرن و شفاف، عایق صوتی و حرارتی بالا در نمونه‌های دوجداره، بار مرده کم روی سازه

• معایب: هزینه بالا، امکان شکستگی یا ترک‌خوردگی (نیاز به شیشه سکوریت یا لمینیت)، نیاز به نگهداری مرتب شیشه و قاب

• کاربردها: نمای اداری و تجاری و فروشگاهی، برج‌ های بلند، پنجره‌ های فول‌ اسکیر، نمای بخش‌ های خاص در ویلا یا پنت‌هاوس

کامپوزیت

ورق‌ های کامپوزیت نما سبکی چشمگیر و ظاهر مدرن به ساختمان می‌ دهند. سطح صاف، تنوع بسیار زیاد رنگ و امکان اجرای طرح‌ های گرافیکی پیچیده از مزایای آن است. پنل‌ های کامپوزیت به‌ دلیل وزن پایین فشار کمتری بر سازه وارد می‌ کنند و نصب آن‌ ها نسبتاً سریع است. اما معایب کامپوزیت شامل هزینه بالای نصب (نیاز به ابزار ویژه و متخصص) و حساسیت به شرایط جوی است؛ برای مثال در باد شدید یا باران اگر آب‌ بندی دقیق نشود، مشکلاتی ایجاد می‌شود. مقاوم نبودن در برابر آتش هم از دیگر معایب ورق های آلومینیوم کامپوزیت است.

کامپوزیت آلومینیومی متریالی مدرن و بسیار پرطرفدار است. پانل‌های ACP از دو لایه آلومینیوم به همراه مغزی پلاستیکی ساخته می‌شوند و طیف وسیعی از رنگ‌ها و بافت‌ها را دارند. این پانل‌ها سبکی وزن، تنوع رنگ گسترده و نصب نسبتاً آسان را ارائه می‌دهند. علاوه بر ظاهر مدرن، کامپوزیت در برابر هوا، خوردگی و ضربه مقاوم است و با انعکاس نور خورشید، مصرف انرژی خنک‌کننده ساختمان را کاهش می‌دهد. این ویژگی‌ها کامپوزیت را به انتخابی مناسب برای برج‌ها و ساختمان‌های مرتفع بدل کرده است. با این حال، باید توجه کرد که مواد هسته‌ی ACP نوعی پلاستیک است که ممکن است در مقایسه با مصالح غیرآلی، عمر کمتری داشته و همچنین در صورت نصب نادرست، مشکلاتی مانند نفوذ رطوبت در لابه‌لای پنل‌ها ایجاد شود.

مزایا و معایب کلی ACP به شرح زیر است:

• مزایا: وزن سبک و بار مرده کمتر روی سازه، تنوع رنگ و شکل زیاد، عایق حرارتی و صوتی مناسب، نصب سریع و عمر مفید بالا

• معایب: هزینه نسبتاً بالا (به‌خصوص برای برندهای معتبر)، نیاز به سازه و فریم مناسب جهت نصب، حساسیت مغزی پلاستیکی به حرارت بالا (مصرف کمتر انرژی)

• کاربردها: نمای مدرن ساختمان‌های اداری و تجاری، برج‌ها و مجتمع‌ های چند طبقه، استفاده ترکیبی با سنگ یا شیشه

فایبرسمنت و سایر صفحات سیمانی

فایبرسمنت برد (Fiber Cement) یا صفحات سیمانی الیافی، متریالی مدرن‌ا‌ند که تلفیقی از سیمان، ماسه و الیاف سلولزی هستند. این صفحات در طرح‌های متنوع (چوبی، آجری و غیره) تولید می‌شوند و در برابر رطوبت، خوردگی و آتش مقاوم‌ هستند. فایبرسمنت عایق خوبی برای صدا و آتش است و وزن کمتری نسبت به سنگ دارد. عمر مفید بالایی دارد اما هزینه آن بالاتر از کاشی یا آجر است.

نمای سیمانی (بتنی/گچی) نیز بسیار متداول است. سیمان و گچ در رنگ‌ها و بافت‌ های محدود عرضه می‌شوند و اجرای آن سریع و ارزان است، به‌ همین‌ دلیل در ساختمان‌ های اقتصادی محبوب است. با این حال ظاهر نسبتاً ساده و احتمال ترک‌ خوردگی گچ و سیمان با گذر زمان از معایب این متریال است که در صفحات سیمانی مانند فایبرسمنت این مشکل حل شده است.

بتن اکسپوز

بتن اکسپوز یا همان بتن نمایان یک نمای صنعتی و مینیمال ایجاد می کند. این نوع بتن با روکش مخصوصی اجرا می شود و دوام بسیار بالایی در نمای ساختمان دارد. اجرای این نوع متریال نیاز به دقت بالایی دارد و همچنین وزن زیادی دارد که از معایبش هستند.

پنل‌ های بتن اکسپوز (گچی) نیز برای نما استفاده می‌ شوند. این مصالح پیش‌ ساخته از بتن با سطح صیقلی هستند و در معماری مدرن کاربرد زیادی دارند. بتن اکسپوز زیبایی مینیمالیستی و صنعتی ایجاد می‌ کند و در عین حال مقاومت بسیار بالا و نگهداری کم دارد.

مشکل اصلی بتن اکسپوز، سنگینی و نیاز به اسکلت محکم است و به‌خاطر صلبیت بالای بتن ممکن است ترک‌ خوردگی داشته باشد.

چگونگی انتخاب متریال مناسب

انتخاب مصالح مناسب برای نما به فاکتور های متعددی بستگی دارد. برخی از نکات کلیدی عبارتند از:

اقلیم و شرایط جوی

در تهران با تابستان گرم و رطوبت کم، مصالح با عایق حرارتی و مقاومت بالا در برابر تابش UV و تغییرات دما مناسب تر هستند. در آب و هوای مرطوب (مانند شمال) از مصالح مقاوم در برابر رطوبت استفاده می‌ شود.

کاربری ساختمان

برای بناهای مسکونی معمولاً نمای گرم‌ تر (آجر، سنگ با رنگ گرم، ترموود) مناسب تر است، درحالی‌ که نمای مدرن (شیشه، فلز، کامپوزیت) برای ساختمان های اداری و تجاری مناسب تر هستند.

وزن و سازه

باری که نما به سازه وارد می‌ کند مهم است. مصالح سبک (ACP، فایبرسمنت، سرامیک) نیاز به اسکلت ضعیف‌ تر و هزینه کمتر سازه دارند، اما مصالح سنگین (سنگ طبیعی، بتن اکسپوز) نیاز به زیرسازی مستحکم تر دارند.

دوام و نگهداری

متریالی که هزینه نگهداری (مثل شستشو، عایق‌بندی) کمی دارد برای سازندگان مطلوب است. توصیه می شود در ایران از مصالح با دوام مانند سنگ و آجر در نما استفاده شود.

هزینه و بودجه

متریال نما از نظر هزینه نصب و نگهداری تفاوت زیادی دارند. انتخاب مصالح باید به شکلی باشد که ضمن زیبایی، با بودجه پروژه سازگار باشد.

ضوابط شهرداری و بافت شهری

شهرداری ها ضوابط مشخصی برای نما دارند؛ به عنوان مثال بر اساس قوانین کمیته نمای شهرداری تهران باید از ترکیب بیش از چهار نوع مصالح مختلف در نما خودداری کنید. در ضمن توصیه می‌شود از مصالح بومی مقاوم مثل آجر، سیمان و سنگ در سطح نما استفاده شود. رعایت هماهنگی رنگ و طرح نما با همسایگی ها و بافت شهری نیز اهمیت دارد.

در نهایت، انتخاب مصالح نمای ساختمان باید متناسب با ویژگی‌ های پروژه و فرهنگ بومی باشد. برای مثال در بعضی محله‌ های تهران استفاده از نمای تمام شیشه‌ای مجاز نیست و باید از رنگ‌ ها و مصالح منعطف محلی استفاده شود.

انتخاب مناسب‌ ترین متریال نمای ساختمان، ترکیبی از نیازهای فنی، زیبایی‌شناسی و شرایط اقتصادی است. در بازار ایران و به‌ ویژه تهران، سنگ و آجر همچنان اولویت بالایی دارند و برای ساختمان‌های مسکونی از محبوب‌ترین مصالح هستند. اما مصالح مدرن‌ تر نظیر کامپوزیت، فایبرسمنت و شیشه نیز در نماهای امروزی کاربرد گسترده دارند. توصیه می‌شود قبل از نهایی کردن طرح نما، ضمن مشورت با معمار و رعایت ضوابط محلی (همانند محدودیت چهار مصالح در نما)، نمونه‌ای از ترکیب مصالح را در نظر داشته باشید تا بهترین نتیجه هم از نظر زیبایی و هم از نظر عملکرد به دست آید.

طراحی نما چه مراحلی دارد؟

فرایند کلی طراحی نما به شرح زیر است:

مشاوره اولیه و نیازسنجی

معمار یا طراح نما پس از برگزاری جلسه با کارفرما، نیازها و خواسته‌ های پروژه را جمع‌ آوری می‌کند. مشخص شدن کاربری، سبک و متریال مورد نظر و محدودیت‌های مالی و اجرایی در این مرحله انجام می‌ شود.

تهیه کانسپت

با توجه به اطلاعات گردآوری‌ شده، طرح کلی و کانسپت نما (ایده‌ی معماری و ترکیب مصالح) خلق می‌شود. اسکچ‌ های دستی یا دیجیتال برای ترسیم ایده‌ ها در این مرحله مفیدند.

طراحی سه‌ بعدی و رندرینگ

معمار با نرم‌افزارهای سه‌بعدی، طرح نما را مدل‌ سازی می‌کند. سپس متریال‌ های انتخابی اعمال شده و رندرهای روز و شب از نما تهیه می‌شود تا کارفرما طرح نهایی را بهتر تصور کند.

تطابق با مقررات شهری

پس از نهایی شدن طراحی، نمای طراحی‌ شده باید با ضوابط شهرداری و کمیته نمای شهر مورد نظر مطابقت داده شود. در این مرحله ارتفاع نهایی، پیش‌ آمدگی‌ ها (کنسول‌ها)، رنگ‌های استفاده‌ شده و سایر الزامات شهرداری بررسی می‌ شود تا از تطابق طرح با مقررات اطمینان حاصل شود.

تهیه نقشه‌های اجرایی

در پایان، نقشه‌ های فنی و اجرایی شامل جزییات اتصال اجزای نما، ابعاد دقیق اجزاء، پلان‌ های نما و برش ها و وال سکشن ها تهیه می‌ شوند تا تیم اجرا بتواند نما را طبق طرح و استانداردها بسازد.

چه قوانین و ضوابطی باید رعایت شوند؟

در اکثر شهرهای ایران، کمیته های نما زیر نظر شهرداری ضوابط مشخصی برای نما در همان شهر دارند که باید رعایت شوند. این ضوابط شامل محدودیت در ارتفاع و پیش آمدگی ساختمان، رنگ و مصالح نما، هماهنگی با ساختمان های اطراف و بافت شهری و … است. قبل از اجرای نما باید حتماً تاییدیه‌ های لازم از شهرداری یا کمیته نما دریافت شود.

طراحی نورپردازی نما

نورپردازی صحیح می‌ تواند زیبایی نما را در شب افزایش دهد؛ در مقابل طراحی نور نامناسب، جلوه زیبای نما را کاهش می دهد. در نورپردازی نما اصولی مانند زیر معمولاً رعایت می‌ شوند:

نورپردازی یکدست

استفاده از چراغ‌ های وال‌ واشر (Wallwasher) برای پخش نور یکنواخت روی سطوح بزرگ نما، جلوه‌ ای آرام و یکپارچه ایجاد می‌کند. این شیوه باعث می‌ شود تا پستی‌ و بلندی‌ های سطح ساختمان دیده نشوند و سطح ساختمان به صورت یکپارچه روشن شود.

نورپردازی تاکیدی

نقطه‌گذاری نور روی بخش‌ های خاصی از نما مانند ستون‌ ها یا جزئیات تزیینی با استفاده از پروژکتور، توجه بیننده را به جزئیات معماری جلب می‌ کند.

تکنولوژی‌ های نورپردازی

امروزه معمولاً از چراغ‌های LED قوی با توان بالا استفاده می‌ شود که در انواع وال‌ واشر، وال‌ واشر SMD/COB و پروژکتور موجود هستند. وال‌ واشرها قادرند نور خطی و گسترده‌ای با شدت یکنواخت تولید کنند. انتخاب زاویه نصب و رنگ نور (سفید گرم یا سرد) نیز با توجه به کاربری فضا انجام می‌ شود.

طراحی نمای ساختمان در اقلیم ها و شهرهای مختلف ایران

طراحی نما باید با ویژگی‌های اقلیمی سازگار باشد. به عنوان نمونه:

اقلیم گرم و خشک (فلات مرکزی)

در این مناطق تابش زیاد خورشید و اختلاف دمای روز و شب وجود دارد؛ به همین دلیل معمولاً از مصالحی مانند آجر استفاده می‌ شود که در برابر گرما مقاومند و ظرفیت حرارتی بالایی دارند. پوشش‌ های روشن و سایبان نیز کمک می‌ کنند تا گرمای اضافی کاهش یابد.

اقلیم گرم و مرطوب (سواحل جنوبی)

این مناطق رطوبت بالا و نوسانات دمایی کمی دارند. چوب به خاطر ظرفیت حرارتی مناسب برای نماهای این مناطق کاربرد دارد (مثلاً در پوشش پنجره‌ها). سنگ تراورتن و سرامیک‌ های ضدلغزش نیز گزینه‌ های خوبی هستند. در این اقلیم استفاده از مصالح کامپوزیت یا آلومینیومی که در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی مقاومند توصیه می‌شود.

اقلیم معتدل و مرطوب (سواحل کاسپین)

در این مناطق بارش باران و رطوبت زیادی وجود دارد و معمولا کاهش دما کم است. در این شرایط بهتر است از مصالح سبک مانند چوب‌ های مقاوم در برابر رطوبت یا نماهای گیاهی و رنگ‌های روشن استفاده شود تا امکان تهویه و انتقال هوا در ساختمان حفظ گردد. استفاده از سنگ‌های متخلخل ضخیم مانند تراورتن معمولاً مناسب نیست.

اقلیم سرد و کوهستانی (رشته‌کوه‌های غربی)

زمستان‌های طولانی با یخبندان و بارش سنگین برف از ویژگی های این اقلیم است. در این مناطق نیاز به عایق حرارتی بالا داریم. مصالح مستحکمی چون سنگ‌هایی با مقاومت بالا (مانند تراورتن با تخلخل کم) متداول است؛ این سنگ‌ها مقاومت زیادی در برابر یخبندان دارند و گرما را در داخل بنا حفظ می‌ کنند. پوشش‌های خارجی باید قابلیت جلوگیری از نفوذ آب را نیز داشته باشند.

طراحی نما ساختمان چقدر هزینه دارد؟

هزینه طراحی نما به چند عامل بستگی دارد:

• سبک طراحی (نمای کلاسیک یا رومی معمولاً هزینه بیشتری نسبت به مدرن دارد)

• مساحت و تعداد نماها (معمولاً هزینه بر اساس مترمربع نما محاسبه می‌شود)

• متریال مورد نظر (متریال‌های خاص یا جدید مانند GFRC هزینه طراحی را بالا می‌برد)

• موقعیت جغرافیایی پروژه (مانند وضعیت منطقه، شرایط آب‌ و هوایی و منطقه شهری)

• و نیاز به تأییدیه کمیته نما (چون مراحل طراحی زمان‌ برتر خواهد شد)

راهنمای انتخاب بهترین طراح نمای ساختمان

برای انتخاب یک طراح یا شرکت معماری قابل اعتماد، بهتر است نکات زیر را در نظر بگیرید:

• نمونه‌ کارها: سوابق کاری و پروژه‌ های قبلی طراح را بررسی کنید تا با سبک طراحی و کیفیت کار او آشنا شوید. دیدن نمونه‌ کارهای اجرایی بهترین راه ارزیابی سبک و مهارت معمار است.

• نظرات مشتریان: بازخورد و تجربیات مشتریان پیشین طراح را مطالعه کنید. نظرات در وب‌ سایت شرکت ها یا شبکه‌ های اجتماعی می‌ تواند دید خوبی از رضایت مشتریان بدهد.

• مجوزها و گواهینامه‌ ها: مطمئن شوید معمار یا شرکت مورد نظر پروانه اشتغال معتبر نظام‌ مهندسی یا مجوزهای قانونی لازم را دارد. این مسئله نشان‌ دهنده دانش فنی و پایبندی به استانداردهای حرفه‌ای است.

• جلسه با طراح نما: با معمار جلسه برگزار کنید و دیدگاه و سلیقه خود را در میان بگذارید. تعامل مستقیم می‌ تواند نشان دهد طراح به نیازها و انتظارات شما واقف است یا خیر.

• سابقه و تجربه: تجربه کار در پروژه‌ های مشابه می‌ تواند اطمینان‌ بخش باشد. سابقه طولانی‌ تر معمولاً نشان‌ دهنده توانایی مدیریت چالش‌ های پیچیده‌تر است.

• توصیه‌ های دیگران: اگر دوستان یا آشنایانی در حوزه معماری دارید که با طراحان نما همکاری کرده‌اند، از پیشنهادها و توصیه‌ های آن‌ها استفاده کنید. پیشنهاد شخصی و شناخت قبلی می‌ تواند ملاک خوبی برای یک انتخاب مطمئن باشد.

طراحی صحیح نما، پلی میان هنر معماری و عملکرد فنی ساختمان است. نما با ترکیب اصول زیبایی‌ شناسی، انتخاب متریال مناسب و رعایت ضوابط شهری، هویت خاصی به ساختمان می‌ بخشد و در ارزش اقتصادی آن تاثیر تعیین‌ کننده‌ ای دارد. توصیه می‌ شود برای رسیدن به نتیجه‌ ای ایده‌آل از متخصصان حوزه طراحی نما کمک بگیرید، نمونه‌ کارهای آن‌ ها را بررسی کنید و در مراحل مختلف پروژه مشاوره دریافت نمایید. مشاوره حرفه‌ای و طراحی اصولی همواره تضمین‌ کننده یک نمای موفق خواهد بود.