آشنایی با لعاب پوست ماری

لعاب پوست ماری سفید. عکس از https://glazy.org/recipes/20870

لعاب پوست ماری چیست؟

وقتی لعاب هنگام پخت، منقبض شود و بخشی از سفال را بدون پوشش بگذارد، به آن خزیدگی لعاب (glaze crawling) می‌گویند. خزیدگی لعاب معمولاً نوعی نقص محسوب می‌شود؛ اما بسیاری از هنرمندان سفالگر کاملاً عمدی از این پدیده برای تزیین سفال استفاده می‌کنند. سفال‌ها را گاهی با خزیدگی عمدی لعاب تهیه می‌کنند تا طرح‌هایی شبیه پوست مار یا شبکه‌هایی رگه‌رگه ایجاد شود. به این لعاب‌ها انقباضی، پوست‌ماری، پوست‌پلنگی یا پوست مارمولکی می‌گویند.

حالت پوست ماری لعاب چگونه ایجاد می شود؟

لعاب پوست ماری وقتی هنگام پخت در کوره، روی بدنه سفال ذوب می‌شود، به شدت جمع می‌شود. حالت جمع‌شدگی بر اثر کشش سطحی لعاب هنگام ذوب شدن ایجاد می‌شود که به ترکیب شیمیایی لعاب بستگی دارد. برای افزایش کشش سطحی لعاب می‌توان اکسیدهایی که کشش سطحی زیادی دارند مانند اکسید روی، اکسید منیزیم و آلومینا به لعاب اضافه کرد. برای ایجاد لعاب رنگی از ترکیبات زیر استفاده می‌شود: NiO، V2O5، .Cr2O3

طرز تهیه لعاب پوست ماری

دستورالعمل‌های لعاب پوست‌ماری ممکن است نسبت به سایر لعاب‌ها درصد بسیار بیشتری کربنات منیزیم داشته باشند (شاید به مقدار زیادی کربنات منیزیم نیاز باشد؛ حتی 30 درصد. اما این مقادیر سطح بسیار مات‌تری ایجاد می‌کنند و انبساط حرارتی را بیش از حد کاهش می‌دهند).

برای تهیه لعاب پوست‌ماری، می‌توانید به جای استفاده از دستورالعمل جدید، مقدار کافی از کربنات منیزیم را به لعاب سفید و استانداردتان اضافه کنید یا بهتر این است که از لعاب با انبساط حرارتی و سیالیت زیاد استفاده کنید.

کربنات منیزیم نسوز است و حتی در دمای مخروط 10 هم عمل می‌کند (احتمالاً در این دما به درصد بیشتری از کربنات منیزیم نیاز است).

برای تهیه لعاب پوست ماری معمولاً بدنه را با دو نوع لعاب مختلف لعاب‌کاری می‌کنند؛ ابتدا لعاب معمولی، سپس لعابی با کشش سطحی زیاد. قرارگرفتن لعاب پوست‌ماری روی دوغاب رنگی امکان حرکت لعاب رویی را فراهم می‌کند و شکاف‌های واضح و رنگی بین جزایر لعاب تشکیل می‌شود. استفاده از هر دوغاب رنگی‌ای امکان‌پذیر است، اما جالب‌ترین آن معمولاً مشکی است و رنگ لعاب رویی را بیشتر نشان می‌دهد.