تعریف مفاهیم هنر سفالگری قسمت 2 (پوششها)
لعاب (glaze): لعاب پوشش نازکی است که برای افزایش زیبایی و استحکام روی سفال زده میشود و درون کوره در معرض حرارت قرار میگیرد تا بهخوبی به سطح سفال بچسبد.
لعاب دهی/ لعاب کاری (glazing): فرایند اعمال لعاب روی سطوح سفالی و سرامیکی، لعاب کاری یا لعاب دهی نامیده میشود که با روشهایی مثل غوطهوری قطعه در لعاب، اسپری کردن، ریختن لعاب روی محصول و قلممو کشیدن انجام میشود.
بیشتر بدانید:
لعاب سفال چیست؟ آشنایی با لعاب و انواع آن
زیرلعابی (underglaze): زیرلعابی روشی برای تزیین سفال است که در آن قبل از لعابکاری سفال، سطح سفال را تزیین میکنند و بعد لعاب به آن میزنند. این روش بادوامتر از رولعابی است و دمای پخت آن هم بیشتر است (به همین دلیل رنگهایی که در این روش استفاده میشود محدودتر است).
رولعابی (on-glaze, overglaze): رولعابی روشی برعکس زیرلعابی است و به این صورت است که پس از لعابکاری روی سفال، طرح روی سفال اعمال میشود و از رنگهای متنوعتری در آن میشود استفاده کرد.
لعاب شفاف (transparent glaze): لعاب شفاف لعابی با ظاهر شیشهای و فاقد کدورت است.
لعاب کدر (opaque glaze): لعاب کدر، پوششی یا پشتپوش، لعاب شفافی است که ذرات بازتابکنندهی نور (مثل اکسید قلع یا زیرکونیم) به آن ها اضافه میشود. این ذرات ذوب نمیشوند و در لعاب حل نمیشوند. این لعاب مانع عبور نور میشود و سطح زیرین را بهگونهای می پوشاند که دیده نمیشود.
لعاب براق (glossy glaze): لعاب براق لعابی با ظاهر درخشان و سطح صاف است که نور را بازتاب میدهد.
لعاب مات (matte glaze): لعاب مات لعابی است که براق نیست و وقتی نور به آن تابیده میشود، نور را در جهت های مختلف بازتاب و پراکنده میکند. این پراکندگی نور به این علت رخ میدهد که این لعاب کموبیش سطح زبر و ناهمواری دارد و بهاندازهی لعابِ براق صاف نیست.
لعاب نیمه مات/ اطلسی (semi-matte, satin glaze): لعاب نیمه مات یا اطلسی، لعابی مابین لعاب مات و براق است که نه بهاندازهی لعاب های براق نور را منعکس می کند و نه زبری لعابهای مات را دارد.
لعاب غازمغازی (opalescent glaze): لعاب غازمغازی لعابی است که حالت رنگینکمانی مانند پر طاووس به سطح می دهد. این لعاب پرطاووسی یا اوپالسنت هم نامیده میشود.
اِنگوب (engobe): پوشش دوغابی (گِل آبکی و روان) که برای اضافه کردن رنگ، کدورت یا سایر موارد به قطعات سرامیکی زده میشود، اِنگوب نام دارد.
اِستِین (stain): اِستِین ترکیبی از اکسیدهای سرامیکی و فلزی است که در کوره ذوب و سپس سرد میشود و در آخر آن را آسیاب میکنند و به صورت پودر در میآید. این پودر را برای ایجاد رنگ به ترکیب لعاب میافزایند.
درباره تهیه گِل رنگی با استین بدانید:
فریت/ گَرد لعاب (frit): فریت مخلوط مواد اولیهی لعاب است که قبل از لعابکاری ذوب میشود و سپس به سرعت سرد میشود تا به شکل خردهشیشه درآید. فریت برای لعابکاری استفاده میشود. محصولی که از خردکردن شیشهای با ترکیب خاص به دست میآید و معمولاً در لعاب یا مینا یا بدنهی ظروف فریتی از آن استفاده میشود.
مینا (enamel): تزیین رنگی و شیشهمانند ظروف سرامیکی مینا نام دارد. لعاب مینا اغلب با مخلوط کردن اکسید فلزی با گدازآور (مواد کاهشدهندهی نقطهی ذوب) درست میشود و معمولاً در دمایی بین 700 تا 800 درجه سانتیگراد پخته میشود.
تِراسیگیلاتا (Terra sigillata): تراسیگیلاتا پوششی براق از جنس رس روی سفال و مشابه لعاب است. تراسیگیلاتا نوعی دوغاب رسی است که روی سفال خشک، پوششی با درخشندگی ملایم ایجاد میکند.
دربارهی تراسیگیلاتا بیشتر بدانید:
مطالعه بیشتر:
تعریف مفاهیم سفالگری قسمت 1 (مفاهیم پایه)
چرا و چگونه برای دکوراسیون خانه از سفال استفاده کنیم؟
پنج دلیل مهم برای استفاده از سفال در نمای داخلی و خارجی ساختمان
مطلبی دیگر از این انتشارات
کاربرد فلزات گروه لانتانیدها در لعاب سفال و سرامیک
مطلبی دیگر از این انتشارات
تهیه لعاب رنگی با کبالت
مطلبی دیگر از این انتشارات
چگونه سفال را با شیر لعاب بدهیم؟