مسیر شغلی خود را چگونه شروع کنم ؟

اگر در داخل کشور هستید و در مورد شروع زندگی حرفه ای خود دو دل هستید، مسیر شغلی ­ای را انتخاب نمایید که تجربه ­ای عملیاتی برایتان فراهم نماید. در بهترین حالت این تجربه عملیاتی با تقویت یک مهارت ملموس همراه است و در عین حال انعطاف لازم برای ورود به حوزه ­های ماموریتی مختلف را خواهد داشت. کار کردن در تیم ­های کوچک و کارا معمولا شرایط مساعد­تری برای تحقق بخشیدن به این تصویر دارند.

تله مشاوره برای فارغ ­التحصیلان مدیریت

درصد قابل توجهی از فارغ­ التحصیلان دوره­ های مدیریت اجرایی، مشاوره مدیریت را یکی از حوزه ­های هدف شغلی خود می ­دانند. بخش عمده مطالب ارائه شده در دوره ­های مدیریت اجرایی، مشاوره مدیریت را از طریق آموزش کیس­ های خود و یا دیگر مکانیزم ­های عامدانه و یا غیر عامدانه به عنوان یک جریان اصلی شغلی در حوزه مدیریت مطرح می­ کنند. و بدین ترتیب این باور در دانشجویان این دوره­ ها ایجاد می­ شود که فارغ­ التحصیلان ایرانی نیز باید مسیر مشابهی را اتخاذ نمایند.

صنعت مشاوره در آمریکای شمالی و اروپا در بستر رویه­ های حاکمیت شرکتی این مناطق شکل گرفته است. بقا و رشد آن نیز بدین رویه­ های وابسته است. و به صورت طبیعی، در بستری که این رویه­ ها موجود نباشند، صنعت مشاوره­ ای نیز به صورت حرفه ­ای جان نخواهد گرفت.

بستر طبیعی صنعت مشاوره

صنعت مشاوره در دنیای غرب، به صورت خوش بینانه، ابزار مستقل هیئت مدیره برای ارزیابی برنامه­ های مدیریت عامل شرکت و توجیه کننده حرکات مدیرعامل برای هیئت مدیره ­های متکثر است. یعنی در صورتی که مدیرعامل احساس کند نیاز به تایید خارجی برای جلب رضایت هیئت مدیره دارد به سراغ شرکت­ های شهیر مشاوره خواهد رفت. در حالت بدبینانه نیز مدیرعامل یا هیئت مدیره نیاز به یک تایید کننده دارند تا در صورت شکست، مسئولیت اشتباهات را به گردن آنها بیافکنند.

صندوق­ های سرمایه­ گذاری خصوصی و بازنشستگی نیز به سبب عملیات گسترده خود در عرصه­ های متنوع اقتصادی نیاز به واحدهای تخصصی تحلیل و آنالیز فرصت­های سرمایه ­گذاری دارند. و معمولا به دلیل هزینه ­های بالاتر نگهداشت تیم­های درونی و بر هم نزدن تمرکز ماموریتی سازمان، از شرکت ­های مشاوره برای این نوع تحلیل ها استفاده می­ شود.

بخش­ عمومی نیز به دلیل فرایندهای خاص خود بیشتر تمایل دارد با تیم ­های داخلی و با شناخت کامل از سابقه حرفه ­ای و انگیزه ­های تحلیل ­گران آن کار کند. ولی در طرح ­هایی که مهارت­ های مورد نیاز در داخل ساختار عمومی وجود ندارد، توسعه‌ آن زمان می­ برد و یا برای آن بودجه مناسب در دسترس نیست، از مشاوران بهره گرفته می ­شود. البته در مواردی نیز به دلیل نیاز به جلب نظر سرمایه­ گذاران بین ­المللی، دول خارجی و یا خرید مشروعیت برای دستگاه­ های دولتی، مشاوران شهیر به کار گرفته می‌شوند. به طور مثال به همین خاطر وزارت اقتصاد و برنامه ­ریزی عربستان سعودی بیشتر به عنوان وزارت مک کنزی شناخته می­ شود.

بستر صنعت مشاوره در ایران

در طول فعالیت کاری ­ام در ایران بدین نتیجه رسیده­ ام که در حال حاضر بستر مورد نیاز برای نقش ­آفرینی شرکت های مشاوره حرفه ­ای در کشور وجود ندارد. رویه ­های حکمرانی شرکتی در ایران لزوما ساختار یافته نبوده و در بستر شفاف مطرح شده تعریف نمی­ شوند. همچنین حوزه سرمایه ­گذاری کشور نیز، ساختار هلدینگ داری را به ساختار سهام­داری به دلیل کنترل بیشتر ترجیح می ­دهد. و از این رو به بازیگران مستقل بیرونی نیازی ندارد. مهم تر اینکه اندازه اقتصاد و فعالیت ­های کسب ­و­کارهای کشور به آن حد از ویژه ­کاری دست نیافته­ اند که استفاده از مشاوران بیرونی به لحاظ فرهنگی برای بخش قابل توجهی از صاحبان کسب­و­کار توجیه داشته باشد.

در نتیجه بخش عمومی تنها مشتری اصلی فعالیت­ های مشاوره­ای در کشور است. بودجه این بخش برای فعالیت های مشاوره متناسب با وضعیت مالی دولت، در دهه­ اخیر همواره نزولی بوده است. و اگرچه در دهه­ های هفتاد و هشتاد به عنوان یک مشتری خوش حساب مطرح بود، در حال حاضر چنین ویژگی­ ای ندارد.

بازاری در حال انقباض، با ساختار سلسه مراتبی غیرقابل انعطاف در توزیع منابع ، جای مناسبی برای شروع مسیر حرفه­ ای فرد فارغ­ التحصیل شده از دانشگاه نمی ­باشد. علاوه بر این، تلاطمات سیاسی و قبیله ­گرایی رسوخ کرده در رویه ­های بخش عمومی کشور، اجازه ظهور شرکت­ های حرفه ­ای را نیز نمی ­دهد. در نتیجه مشاوره مدیریت مسیری جذاب برای شروع زندگی حرفه­ ای نمی ­باشد.

جذابیت ­های موقعیت ­های عملیاتی

در صورتی که علاقه دارید رشد حرفه­ ای و درآمدی سریع­تری به دست آورید، سعی کنید به کارکردهای عملیاتی سازمان نزدیک ­تر شوید. کارکردهای پشتیبانی همچون استراتژي، تحلیل، و یا منابع انسانی، اگر چه ممکن است برای ذهن­ های آکادمیک تازه فارغ ­التحصیل شده جذاب باشند، اما به صورت مستقیم با عملیات درآمدزای سازمان در ارتباط نیستند. از این رو کمتر می ­توانند فوت و فن های صنعت را به شما آموزش دهند و بیشتر مدل های ذهنی پیشینتان را تقویت خواهند کرد. همچنین اکثر کارکردهای پشتیبانی متمرکز بر داخل سازمان هستند، در نتیجه نمی ­توانند شبکه حرفه ­ای دست به نقد و عملیاتی برای شما فراهم سازند. عناصری که برای هر نوع فعالیت کارآفرینی شما در آینده کلیدی هستند.

البته در صورتی که مایل باشید با اهرم کردن مهارت­ های حرفه ­ای خود اقدام به مهاجرت نمایید، کارکردهای تحلیل، تحقیق و توسعه از اقبال بیشتری برخودار خواهند بود . زیرا که جعبه­ ابزار بین­ المللی مشترکی داشته و مهارت توسعه یافته، قابلیت انتقال جهانی دارد. شایان ذکر است عمده مهارت­های نرم کسب شده در بستر ایرانی نظیر رهبری تیم، فروش، خرید، مذاکره و پارتنرشیپ چندان قابلیت ترجمه به بازارهای جهانی را ندارند.

شرکت ­های کوچک در مقابل شرکت ­های بزرگ

شرکت ­های کوچک به احتمال زیاد نیازمند آن هستند که شما را در چندین حوزه کارکردی به کار گیرند. در تیم­ های کوچک فردی که توسعه کسب­ و­کار و فروش را انجام می ­دهد، ممکن است مسئولیت تحلیل داده و یا مدیریت محصولات بخش خود را نیز بر عهده بگیرد. از آنجایی که زندگی عدم اطمینان­ های فراوان دارد و کسی آینده را ندیده است، بهتر است در ابتدای مسیر حرفه ­ای تا حدی فضای مانور در حوزه­ های ماموریتی مختلف داشته باشید. و به همین دلیل شرکت­ های کوچک می­ توانند سودمندی بیشتری در ابتدای مسیر حرفه­ ای داشته باشند. در سمت دیگر شرکت­ های بزرگ به دنبال اتکاپذیری در عملیات هستند و در نتیجه علاقه دارند فردی را که تسلط کامل در یک حوزه خاص دارد، به تیمشان اضافه کنند. چنین حرکتی برای گام­ های ثانویه مسیر شغلی مناسب است: زمانی که شما با اطمینان کامل حوزه فعالیت خود را انتخاب کرده ­اید، مهارت­ های آن را دارا هستید و به دنبال حداکثر درآمدزایی از آنها در فضایی پایدار باشید.

اهمیت محیط کار

در هر موقعیت حرفه ­ای شما باید یا درآمد خوب کسب کنید و یا در حال یادگیری باشید. معمولا شما در مراحل توسعه شخصی خود به صورت نوسانی در چنین موقعیت­ هایی قرار می­ گیرید. زمانی درحال یادگیری حوزه­ای جدید هستید. و در زمانی دیگر مهارت ­های توسعه یافته را به بالاترین قیمت در بازار عرضه می ­کنید. اگر در موقعیتی هر دو مورد را داشتید، بسیار ایده­ آل است. ولی هرگز خود را در شرایطی قرار ندهید که هیچ یک از این دو عنصر را نداشته باشید. در نهایت سلامت روانی و جسمی شما مهم­ترین دارایی و لازمه زندگی سالم است، و اگر محیط کاریتان این سلامت را به مخاطره می ­اندازد، لحظه ­ای در خروج از آن درنگ نکنید.